سیستان و بلوچستان دروازه صادرات ایران/ لزوم استفاده از ظرفیت مرز

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها؛ ایران کشوری است که با ۱۵ کشور دنیا همسایگی دارد و اگر رویکرد درستی در نوع ارتباط با این کشورها اتخاد شود به طور قطع می‌تواند بخش مهمی از مباحث و موضوعات مهم منطقه‌ای ما را در ابعاد مختلف پوشش دهد و موجب رشد و توسعه اقتصادی کشورهای هم مرز شود.

سیستان و بلوچستان پهناورترین استان کشور است که ۱۸۷ هزار کیلومترمربع مساحت دارد و از شمالی‌ترین تا جنوبی‌ترین نقطه استان بالغ بر یک هزار و ۱۵۰ کیلومتر فاصله است، همچنین وجود ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور پاکستان، ۳۲۰ کیلومتر مرز با کشور افغانستان و ۴۰۰ کیلومتر ساحل با پاکستان و دریای عمان و قرار گرفتن تنها بندر اقیانوسی کشور در این خطه از مزیت‌های برجسته تجارت این استان مرزی کشور به شمار می‌رود.

از سوی دیگر در سال‌های اخیر با توجه به اعمال تحریم‌های ظالمانه، بازارچه‌های شهرهای مرزی کشور، جایگاه ویژه ای از لحاظ ارزش اقتصادی و همچنین جذب گردشگران، به دلیل داشتن شرایط مناسب از جمله صدها کیلومتر مرز مشترک با کشورهای همسایه، پیدا کرده‌اند. این بازارچه‌ها، خلاء اقتصادی موجود در محدوده مرزها را جبران کرده و از خالی شدن حاشیه مرزها جلوگیری می‌کنند که این امر خود می‌تواند در بالا بردن ضریب امنیت مرزها و جلوگیری از قاچاق، بسیار مؤثر واقع شود.

با توجه به اینکه سیستان و بلوچستان جوان‌ترین استان کشور است و موضوع بیکاری یکی از معضلات جدی آن است با راه اندازی بازارچه‌ها و گذرگاه‌های مرزی و استفاده بهینه از ظرفیت‌های اقتصادی مرزها، وضعیت معیشتی و اقتصادی مرزنشینان منطقه رونق می‌یابد و از مهاجرت مردم این دیار و پیدایش پدیده نامبارک حاشیه نشینی هم جلوگیری می‌شود.

بالاترین فعالیت غیررسمی در حوزه مرزی مربوط به سیستان و بلوچستان است

مرتضی طاهری، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: استان سیستان و بلوچستان قابلیت‌های بالقوه فراوانی برای نقش‌آفرینی در عرصه‌های منطقه‌ای و ایفای نقش در قامت ملی دارد اما متأسفانه به دلیل فقدان رویکرد برنامه‌ای درست و عدم نگاه مسئولانه و ناآگاهی از این پتانسیل‌ها این ظرفیت‌ها هنوز بالفعل نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه در حال حاضر بالاترین فعالیت غیررسمی در حوزه مرزی مربوط به سیستان و بلوچستان است، افزود: پدیده قاچاق و کوله‌بری ناشی از فقدان نگاه توازن منطقه‌ای است.

وی ادامه داد: در نقاط مرزی باید در زمینه‌های مختلف به دنبال سرمایه گذاری باشیم و برای تحقق این مهم همه دستگاه‌های اجرایی باید پای کار باشند تا سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری رغبت داشته باشند.

در حال حاضر مشکلات و کمبودهای زیر ساختی متعدد در گذرگاه‌های مرزی سیستان و بلوچستان باعث ایجاد مشکلات برای مردم و بازرگانان شده است

طاهری با اشاره به اینکه ایجاد زیرساخت‌های مرزی در نقاط مختلف سیستان و بلوچستان باید در اولویت دولت باشد، تصریح کرد: در حال حاضر مشکلات و کمبودهای زیرساختی متعدد در گذرگاه‌های مرزی سیستان و بلوچستان باعث ایجاد مشکلات برای مردم و بازرگانان شده است.

وی گفت: وجود بازارچه‌های مرزی مفید است اما آنچه که در دنیا شناخته شده مرزهای رسمی است که بر اساس این مهم دولت باید در این زمینه تسهیل گری کند تا مبادلات غیررسمی کمتر شود.

این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: متأسفانه در حال حاضر مرزهای رسمی که باید فعال باشند، غیر فعال هستند و به جای آن بازارچه ایجاد شده است و همان بازارچه نیز تعطیل است و گذر مرزی راه‌اندازی شده که این موضوع از نظر اقتصادی یک مشکل است.

سود مبادلات مرزی باید نصیب مرزنشینان شود

محمد علی شهرکی یکی از مرزنشینان منطقه سیستان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: متأسفانه خشکسالی ۲۰ سال اخیر علاوه بر همه مشکلاتی که ایجاد کرده موجب بیکاری تعداد زیادی از مرزنشینان استان سیستان و بلوچستان شده است.

وی افزود: از همین رو تعدادی از ساکنان روستاهای این مناطق به دلیل بیکاری به حاشیه شهرهای بزرگ استان مهاجرت کرده‌اند که علاوه بر مشکلاتی که برای خودشان ایجاد شده موجب بروز پدیده حاشیه نشینی در استان سیستان و بلوچستان شده است.

این مرزنشین سیستان و بلوچستانی تصریح کرد: قطعاً ساز و کارها در مناطق مرزی باید به گونه‌ای تعریف شود که سود ناشی از مبادلات مرزی متوجه مرزنشینان شود نه اینکه مرزنشین تنها حق کوله بری داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه با راه اندازی بازارچه‌های مرزی و بهره برداری حداکثری از مرز باید شرایط استفاده مرزنشینان از فرصت مرز فراهم شود، گفت: در حال حاضر در برخی از گذرگاه‌های مرزی سیستان و بلوچستان همچنان زیرساخت‌های لازم وجود ندارد و حتی در برخی از گذرگاه‌ها هنوز نماینده‌های دستگاه‌های اجرایی مرتبط نیز به خوبی مستقر نشده‌اند.

شهرکی با تاکید بر اینکه مردم عادی هم باید بتوانند در مرزها تجارت کنند، افزود: متأسفانه گاهی مشاهده می‌شود در مرزهای استان سیستان و بلوچستان تنها افرادی خاص به تجارت و صادرات مشغول هستند و هماهنگ نبودن دستگاه‌های مرتبط با یکدیگر مانعی برای فعالیت مردم عادی است.

سیستان و بلوچستان می‌تواند به قطب صادرات کشور تبدیل شود

حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی نیز در مورد ظرفیت‌های مرزی سیستان و بلوچستان به خبرنگار مهر گفت: یکی از مزایای نسبی استان سیستان و بلوچستان ترانزیت کالا و تجارت آن به کشورهای همسایه از جمله پاکستان و افغانستان است و در صورت مورد توجه قرار گرفتن این استان می‌تواند به قطب صادرات کشور تبدیل شود.

باید حاکمیت مرز بر عهده دولت باشد زیرا مدیریت اقتصاد کشور وظیفه دولت است وی با تاکید بر اینکه رویکرد مرز باید کاملاً مردمی باشد، افزود: البته باید حاکمیت مرز بر عهده دولت باشد زیرا مسئولیت اقتصاد وظیفه دولت است، بنابراین حاکمیت اقتصادی دولت بر مرز هم باید سایه سنگین داشته باشد.

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اگر اراده دولت بر توسعه بندر چابهار، ایجاد راه‌آهن و استفاده از ظرفیت‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان باشد باید رویکرد متفاوتی از نظر تجارت و نوع ارتباط نیز داشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه سهم ما در بازار افغانستان باید قوی‌تر از این باشد، تصریح کرد: همچنین برای استفاده از ظرفیت اقتصاد دریا باید خط کشتیرانی با کشورهای عمان و پاکستان برقرار باشد تا کشورهای همسایه را به عنوان شرکای پایدار و جدی برای کشور داشته باشیم.

شهریاری گفت: ایجاد زیرساخت‌ها و امکانات ضروری جهت بهره‌برداری بیشتر از مرزهای رسمی و بازارچه‌های مرزی موجود، ایجاد و افتتاح مرزهای رسمی و بازارچه‌های مرزی بیشتر به منظور تسهیل در امر تجارت، بازرگانی و صادرات و تغییر نگاه تک‌بعدی امنیتی به استان و انتخاب رویکرد چندوجهی و توسعه‌ای به مسائل استان از جمله راهکارهای پیش روی دولت است.

در مجموع وجود مرزهای آبی و خاکی گسترده، داشتن سابقه تاریخی در زمینه مبادلات تجارت و قرار داشتن در مهمترین مسیر تجاری دنیای قدیم (جاده ابریشم) و نیز مراودات قومی و فرهنگی مرزنشینان استان سیستان و بلوچستان با کشورهای همسایه، دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی خارج از تنگه هرمز و امکان ارتباط با کشورهای شرق آسیا، شبه‌قاره هند، شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس و بازارهای آفریقا، وجود منطقه تجاری-صنعتی آزاد چابهار از جمله پتانسیل‌های منحصربه‌فرد این استان در حوزه اقتصاد مرز است که مسئولان باید بیش از پیش به آن توجه کنند.