به گزارش خبرنگار مهر، سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ همانند سال تحصیلی گذشته به صورت مجازی آغاز شد اما با سرعت گرفتن واکسیناسیون در کشور وزرای علوم و بهداشت از حضوری شدن کلاس‌های آموزشی از نیمه‌های آبان خبر دادند و همین خبر نگرانی‌هایی را برای دانشگاه‌ها ایجاد کرد. رؤسای دانشگاه‌ها از ماه‌ها قبل در جلسات مختلف نسبت به چالشهای رفاهی، کسری بودجه تغذیه‌ای و مشکلات خوابگاهی هشدار دادند و همزمان وزارت علوم اعلام کرد پیگیری‌های خود را از سازمان برنامه و بودجه آغاز کرده است.
در همین حال اجرای قانون همسان سازی حقوق اساتید، دانشگاه‌ها را وارد چالش جدیدی کرده است؛ چرا که قرار بود بودجه این طرح با فروش اموال دولت به دانشگاه‌ها تخصیص داده شود اما این امر محقق نشد و دانشگاه‌ها از سهم بودجه جاری خود به این امر اختصاص دادند؛ اقدامی که هم اکنون دانشگاه‌ها را با چالش اساسی‌تری رو به رو کرده و آنها را در تنگنا قرار داده است.
نگرانی دانشگاه‌ها از افزایش قیمت مواد غذایی
معاونان دانشجویی دانشگاه‌های منطقه یک چندی پیش در جلسه‌ای، دغدغه‌های خود را نسبت به افزایش قیمت مواد غذایی و هزینه‌های تغذیه دانشجویی اعلام کردند و در همان جلسه بود که رئیس صندوق رفاه تاکید کرد پیگیری‌های لازم از سازمان برنامه و بودجه و مراکز ذیربط برای تأمین کسری بودجه تغذیه دانشگاه‌ها در حال انجام است.
این در حالی است که براساس شواهد و آنطور که مدیران دانشگاه‌ها می‌گویند وضعیت تخصیص بودجه به دانشگاه‌ها هنوز مساعد نیست.
برنج پاکستانی جایگزین برنج ایرانی!
قیمت مواد غذایی به حدی افزایش یافته که دانشگاه‌ها مجبور به استفاده از برنج پاکستانی و یا مواد اولیه ارزان قیمت تر و در واقع با کیفیت پایین‌تر شده‌اند اما مدیران می‌گویند چاره‌ای نداریم؛ معاون سابق دانشجویی دانشگاه تهران در این رابطه می‌گوید: هزینه تمام شده غذا به طور میانگین برای دانشگاه ۳۴ هزار تومان است این در حالی است که ما از دانشجویان بابت هر ناهار و هر شام در مدل کم هزینه ۲ هزار و ۱۰۰ تومان، مدل متوسط هزینه ۳ هزار تومان و مدل پرهزینه ۳ هزار و ۵۰۰ تومان دریافت می‌کنیم و مابقی را دانشگاه پرداخت می‌دهد. به این ترتیب باید در نظر گرفت که اگر بخواهیم از برنج ایرانی استفاده کنیم، هزینه تمام شده هر پرس غذا برای دانشگاه حدود ۴۰ یا ۴۵ هزار تومان می‌شود.
۸۵ درصد بودجه دانشگاه‌ها به حقوق اختصاص می‌یابد
از سوی دیگر عدم تخصیص بودجه همسان سازی، مشکلات دانشگاه‌ها را مضاعف کرده تا جایی که در حال حاضر ۸۵ تا حتی ۹۰ درصد بودجه دانشگاه‌ها به حقوق اختصاص می‌یابد و در حالی که آموزش حضوری از ۱۵ آبان به تدریج آغاز شده است، بودجه رفاهی دانشگاه‌ها پیش خور شده و در صورت حضور دانشجویان مشخص نیست دانشگاه‌ها توان مدیریت خواهند داشت یا خیر؟
نامه انتقادی به وزیر علوم / دانشگاه‌ها دارند ورشکسته می‌شوند
در همین رابطه رحیم حب نقی رئیس دانشگاه ارومیه به خبرنگار مهر می‌گوید: در نامه‌ای به وزیر علوم مواردی را درباره وضعیت نامناسب بودجه دانشگاه و اجرای قانون همسان سازی مطرح کرده‌ام؛ در شرایط کنونی درصد زیادی از بودجه دانشگاه ارومیه به حقوق اختصاص یافته است و اجرای بخش دوم و ویژه همسان سازی (۶۰ درصد)، این رقم را به بیش از ۹۵ درصد خواهد رساند.
بودجه برخی دانشگاه‌ها تمام شده است
وی با اشاره به اینکه دانشگاه‌ها با این وضعیت دارند ورشکسته می‌شوند، گفت: ما داریم زیر فشار له می‌شویم؛ قطعاً به انتهای سال که می رسیم کمبود بودجه خودش را نشان می‌دهد. برخی دانشگاه‌ها که پرداختی ۶۰ درصدی داشته‌اند، در حال حاضر بودجه شأن تمام شده و این فاجعه است.
حب نقی در ادامه به چالشهای حضوری شدن آموزش در دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: حضور دانشجو در دانشگاه هزینه دارد و دانشجو یارانه غذا می‌خواهد. در حال حاضر قیمت برنج و گوشت افزایش یافته و سوال اینجاست که آیا اصلاً بودجه‌ای مانده که برای تغذیه هزینه کنیم؟ در حال حاضر دانشگاه‌ها با مشکل جدی رو به رو هستند و تدبیر نیاز است و دولت باید رسیدگی کند.
به دانشگاه‌ها می‌گوید اموالشان را بفروشند
رئیس دانشگاه ارومیه افزود: می‌دانیم، شرایط سخت است و دولت می‌گوید درآمد ندارم و به دانشگاه‌ها می‌گویند اموالشان را بفروشند. جای سوال دارد که چه چیز را بفروشیم؛ زمین دانشگاه یا دانشکده را؟ مساله بسیار بغرنجی است و امیدوارم بزرگان بنشینند و چاره‌ای برای شرایط کنونی دانشگاه‌ها بیاندیشند.
وزارت علوم خدمات رفاهی را محدودیت جدی برای آموزش حضوری دانشگاه‌ها می‌داند و تاکید دارد آموزش حضوری، با توجه به امکانات و محدودیت‌های هر دانشگاه با برنامه‌ریزی استانی انجام شود و برنامه‌ریزی برای حضور دانشجویان بر عهده دانشگاه‌هاست.
از طرفی در نخستین اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها که با حضور محمد علی زلفی گل برگزار شد، رؤسا نسبت به مشکلات بودجه‌ای و افزایش هزینه‌ها هشدار دادند و تاکید کردند افزایش بودجه جوابگوی افزایش هزینه‌ها نیست. در این جلسه که ۲۰ شهریور ماه برگزار شد، مقرر شد وزیر علوم در خصوص مشکلات بودجه‌ای دانشگاه‌ها با مجلس نشستی داشته باشند.
وزارت علوم که می‌داند اوضاع بودجه‌ای دانشگاه‌ها چندان رضایت بخش نیست، در تلاش است در لایحه بودجه ۱۴۰۱ بودجه دانشگاه‌ها را تقویت کند. علی خطیبی معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم در این باره می‌گوید: با توجه به محدودیت منابع اعتباری کشور و تخصیص کم اعتبارات، نظام آموزش عالی کشور با مشکلات اقتصادی فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند.
کسری بودجه و کاهش اعتبارات / امیدواری برای بودجه ۱۴۰۱
وی ادامه داد: با کسری بودجه و کاهش اعتبارات، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، مشکلات فراوانی در آماده‌سازی خوابگاه‌ها و سالن‌های غذاخوری و تجهیز یا تعمیر آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها برای حضور دانشجویان دارند که البته امیدواریم در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ با توجه به نیازسنجی‌هایی که از سیستم آموزش عالی صورت گرفته، شاهد حل مشکلات باشیم.
خطیبی در اظهارات خود در اولین جلسه هم‌اندیشی در موضوع «اقتصاد آموزش عالی» با محور تأمین منابع و مدیریت مالی دانشگاه‌های کشور اعضای کمیسیون مجلس را مورد خطاب قرار داد و از نمایندگانی که با مشکلات آموزش عالی مشکل دارند، درخواست همکاری کرده است. معاون ادارای مالی وزیر علوم در این جلسه از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دکتر خدابخشی نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی که خود از بدنه دانشگاهی هستند و سال‌ها نیز در صندوق رفاه دانشجویان فعالیت داشته‌اند، درخواست کرد تعاملی سازنده با وزارت علوم برقرار کنند تا بتوان گام‌های اساسی و اثرگذار برای رفع مشکلات اقتصادی آموزش عالی کشور برداشت.
کاهش ظرفیت اسکان در خوابگاه‌ها و مشکلات غیربومی‌ها
با آغاز تدریجی آموزش حضوری از ۱۵ آبان در دانشگاه‌ها، به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی بالطبع ظرفیت خوابگاه‌ها کاهش می‌یابد و دانشگاه‌ها باید ظرفیت اسکان دانشجویان در هر اتاق را به ۵۰ درصد برسانند. در چنین شرایطی دانشجویان غیربومی دچار مشکل خواهند شد. هرچند دانشگاه‌ها در تلاش اند تدابیر لازم برای اسکان دانشجویان را اتخاذ کنند.
علیرضا فارسی معاون دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی در گفتگویی که با مهر داشت، درباره ملاحظات اسکان دانشجویان گفت: رعایت پروتکل‌ها در دانشگاه، یعنی حضور ۴۰ یا ۵۰ درصدی دانشجویان در خوابگاه‌ها و اماکن عمومی و پرتردد؛ به طور مثال اگر در خوابگاهی اتاق‌ها ۵ نفره است، با وجود پروتکل‌ها امکان حضور بیشتر از ۲ نفر وجود ندارد و یا اگر اتاقی ۶ نفره است، ۳ نفر باید در آن اتاق حضور داشته باشند.
برای حضوری شدن کامل، پاندمی باید از بین برود
این مقام مسئول دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه با توجه به شرایط فعلی، ظرفیت بازگشایی کامل خوابگاه‌ها و به تبع آن رستوران‌ها و همینطور کلاس‌های درس وجود ندارد، گفت: مگر اینکه شرایطی ایجاد شود که این پاندمی به طور کامل رفع شده باشد و یا بالای ۸۰ درصد افراد جامعه واکسینه کامل دو دز شوند که هنوز این اتفاق نیفتاده است. اگر دانشگاه‌ها بخواهند پذیرای همه دانشجویان کارشناسی، ارشد و دکتری خود باشند، سوال این است که در چنین شرایطی رعایت پروتکل‌های بهداشتی رعایت خواهد شد یا خیر؟
اعزام نمایندگان صندوق رفاه به دانشگاه‌ها / هیچ درخواست وامی بی پاسخ نمی‌ماند
در پی چاره یابی برای حل مشکلات دانشگاه‌ها، صندوق رفاه دانشجویان تصمیم گرفت به دانشگاه‌هایی که در زمینه خدمات رفاهی مشکل دارند، نمایندگانی اعزام کرده است تا پس از بررسی در هیأت رئیسه صندوق کمک‌های لازم در دستور کار قرار گیرد. صندوق رفاه البته این توصیه را به مدیران دانشگاهی داشته است که با توجه به اینکه شرایط و امکانات دانشگاه‌ها با یکدیگر متفاوت است، رؤسای دانشگاه‌ها باید براساس شرایط دانشگاه و خوابگاه خود در این زمینه تصمیم گیری کنند تا دانشجویان با کمترین مشکلی مواجه نشوند. مسعود گنجی رئیس صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم درباره وام‌های دانشجویی نیز این خبر خوب را اعلام کرده است که هیچ لیست وامی از سوی دانشگاه و دانشجویان بی پاسخ نماند و هیچ دانشجوی وام‌گیرنده واجد شرایطی از وام محروم نشود.
مشکلات دانشگاه‌ها احصا شد/۳ راه برای تأمین اعتبار
دانشگاه‌ها به تدریج وارد فاز بازگشایی حضوری شده‌اند و همزمان نگرانی‌ها از مدیریت و مقابله با چالشهای رفاهی و بودجه‌ای افزایش یافته است؛ سرپرست معاونت امور دانشجویان داخل سازمان امور دانشجویان در گفتگویی که به تازگی با خبرنگار مهر داشت، می‌گوید یک سری از نیازها توسط دانشگاه‌ها ارسال شده که بیشتر آنها مشکلات مالی است؛ به عنوان مثال در زمینه قیمت غذا عنوان می‌شود که در بودجه یک قیمتی مطرح شده و در حال حاضر افزایش یافته است و مشکل دانشگاه‌ها تأمین ما به التفاوت این قیمت است که باید بخشی از آن را از درآمد اختصاصی پرداخت کنند و بخشی را هم سازمان کمک خواهد کرد.
اردوان ارژنگ این را هم اعلام کرد که در حال جمع بندی هستند که چه مقدار می‌توانند در زمینه‌های رفاهی به دانشگاه‌ها کمک کنند و چه مقداری را سازمان هدفمندی یارانه‌ها و یا صندوق رفاه دانشجویان می‌تواند کمک کند، و یا اینکه خود دانشگاه چقدر می‌تواند از درآمد اختصاصی به این کار اختصاص دهد تا مشکلات رفاهی را تا اندازه‌ای حل کرده و کارها را جلو ببرد.
دانشگاه‌ها متفق القول بر این باورند که از لحاظ بودجه‌ای در شرایط مناسبی قرار ندارند و با چالشهای رفاهی متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند اما شواهد نشان می‌دهد که وزارت علوم از طرق مختلف پیگیری‌های خود را آغاز کرده است اما اینکه کسری بودجه دانشگاه‌ها تا چه اندازه در شرایط حال حاضر که وضعیت بودجه‌ای دولت هم چندان مساعد نیست، ترمیم شود سوالی ست که پیش روی مدیران دانشگاه‌ها قرار دارد؟