خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: پس از آنکه بیش از ۱۰ سال روابط دیپلماتیک و اقتصادی بین سوریه و برخی کشورهای عربی متوقف شده بود، اخیراً برخی کشورهای عربی روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود با سوریه را به تدریج از سرگرفتند.
دولت سوریه اکنون بعد از یک چالش ۱۰ ساله تقریباً به یک ثبات رسیده و توانسته است در برابر گروه‌های تکفیری و تروریستی به پیروزی‌های خوبی دست پیدا کند و بخش اعظم سوریه را تحت حاکمیت خود قرار دهد، این تثبیت نظام سیاسی در سوریه باعث شده که برخی از کشورهای عربی تلاش کنند که به نوعی بار دیگر به دولت مستقر در سوریه نزدیک شده و روابط خود را با این کشور ترمیم کنند چنانکه در این زمینه چندی پیش نیز شاهد گفت وگوی تلفنی عبدالله دوم پادشاه اردن با بشار اسد رئیس جمهور سوریه بودیم، بنابراین برخی کشورهای عربی تلاش دارند با توجه به مؤلفه‌های هویتی خود و همچنین تثبیت نظام سیاسی سوریه، هر چه بیشتر به این کشور و دولت مستقر در آن نزدیک شوند.
جدای از بحث اقبال کشورهای عربی به دمشق و تلاش برخی همانند الجزایر برای بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب، آنچه در اینجا به آن می‌پردازیم، چرایی و دلیل روی آوردن امارات متحده عربی به سوریه است. امارات یکی از کشورهایی بود که در بحران به وجود آمده در سوریه از گروه‌های تکفیری و مخالف دولت بشار اسد حمایت می‌کرد. امارات جز کشورهایی بود که از ایجاد بحران و جنگ در سوریه به نوعی حمایت کرد و زمینه را برای خروج این کشور از اتحادیه عرب با همکاری تعدادی دیگر از کشورهای عربی فراهم کرد.
در واقع امارات هم مانند دیگر کشورهای عربی که به دنبال براندازی نظام سوریه بودند هنگامی که دست خالی برگشتند و مشاهده کردند که دولت سوریه به کمک متحدان خود سرپا مانده است راه دیگری در پیش گرفتند در واقع امارات هم مانند دیگر کشورهای عربی که به دنبال براندازی نظام سوریه بودند هنگامی که دست خالی برگشتند و مشاهده کردند که دولت سوریه به کمک متحدان خود سرپا مانده است راه دیگری در پیش گرفتند.
امارات از نخستین کشورهایی است که سفارت خود در دمشق را برای احیا و از سرگیری ارتباط بین سوریه با سایر کشورها، بازگشایی کرد.
با نگاهی به موضع گیری های مقامات امارات پس از ناامید شدن از تحرکات ضد دمشق، می‌توان به خوبی ردپای عوامل اقتصادی را در این زمینه مشاهده کرد. از جمله این اظهار نظرها، اظهار نظر «سهیل المزروعی»، وزیر انرژی و زیرساخت‌های امارات بود که با «تمام رعد»، وزیر منابع آبی سوریه در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۱ در دبی دیدار کرده بود.
المزروعی اشاره کرده بود که امارات به اقدام عربی مشترک به خصوص در بخش آب اعتقاد دارد و از هرگونه اقدامی که برای انتقال تجربه امارات در زمینه خصوصی سازی بخش‌های حیاتی و تبادل تجربه و حمایت از پروژه‌های سرمایه گذاری در دمشق لازم باشد، استقبال می‌کند. وزیر انرژی امارات تاکید کرده بود که کشورش آماده کمک به بازسازی سوریه با هدف تقویت توسعه آن و بازگشت اوضاع به پیش از جنگ داخلی در سوریه است.
دومین دیدار میان مسئولان دو کشور در سوم اکتبر ۲۰۲۱ رقم خورد که طی آن وزارت اقتصاد سوریه در ۳ اکتبر ۲۰۲۱ اعلام کرد که وزیر اقتصاد این کشور با همتای اماراتی خود دیدار کرده است. در این دیدار که در حاشیه نمایشگاه بین المللی اکسپو ۲۰۲۰ دبی برگزار شد، دو طرف بر سر تشویق مبادله تجاری و سرمایه گذاری و همکاری در سطح اقتصادی بین سوریه و امارات توافق کردند.
وزیر اقتصاد سوریه در این دیدار به تشریح قانون سرمایه گذاری در سوریه پرداخت که محیط مناسب و جالب توجه‌ای را در مرحله بهبود و بازسازی ایجاد می‌کند و همچنین سرمایه گذاران را به ایجاد پروژه در همه زمینه‌ها تشویق خواهد کرد.
سفر عبدالله بن زائد وزیر خارجه امارات به سوریه اعلام شکست طرحی است که برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس با هدف نابودی و تجزیه کشور عربی سوریه در آن مشارکت داشتند
دو طرف در این مذاکرات درباره مسائل اقتصادی دارای اهمیت مشترک از جمله توافق بر سر تشکیل مجدد و احیای شورای مشترک تجار سوری و اماراتی با هدف تشویق مبادله تجاری، سرمایه گذاری و همکاری اقتصادی بین دو کشور رایزنی کردند.
در سطوح عالی هم روند حرکت را با گفتگوی تلفنی محمد بن زائد ولیعهد امارات با بشار اسد رئیس جمهوری سوریه در ۲۷ مارس ۲۰۲۰ شاهد بودیم. اوج این روند را در سفر عبدالله بن زائد آل نهیان وزیر خارجه امارات و هیئت همراه او به دمشق و دیدار با بشار اسد رئیس جمهوری سوریه مشاهده کردیم که نشان از ذوق و شوق اماراتی‌ها برای حرکت به سوی دمشق بود.
پس از این سفر بود که وزارت برق سوریه روز پنجشنبه با گروهی از شرکت‌های اماراتی قرارداد همکاری برای ایجاد نیروگاه فتوولتائیک (برق خورشیدی) با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات در منطقه وادی الربیع نزدیک به نیروگاه تشرین در حومه دمشق، پایتخت این کشور را امضا کرد.
در قراردادی که سانا (خبرگزاری رسمی سوریه) رونوشتی از آن دریافت کرده است، احداث نیروگاه فتوولتائیک با ظرفیت ۳۰۰ مگاوات، با تأمین مالی لازم برای این پروژه به میزان ۱۰۰ درصد از طریق تسهیلات با پرداخت اقساط هر ۳ ماه یکبار به مدت ۱۰ سال در نظر گرفته شده است.
بر اساس این توافقنامه، پروژه احداث نیروگاه به ۶ بخش با ظرفیت ۵۰ مگاوات تقسیم می‌شود و تعداد کلکتورهای فتوولتائیک مورد استفاده در این پروژه ۵۵۰ هزار و ۵۲۴ پنل با ظرفیت هر کلکتور ۵۴۵ وات می‌باشد.
محمود رمضان، مدیرعامل شرکت تولید برق سوریه طی سخنانی در حین امضای این تفاهم‌نامه توضیح داد: برای اولین بار است که این وزارتخانه با شرکت‌های اماراتی قرارداد می‌بندد و یک تیم تخصصی برای پیگیری کار برای ایجاد فتوولتائیک وجود خواهد داشت. این نیروگاه انشعاب خوبی برای پاسخگویی به تقاضای برق در سوریه خواهد بود.
یوسف النجار، نماینده شرکت بین المللی سرمایه‌گذاری انرژی امارات نیز اظهار داشت که شرکت آن‌ها اولین شرکتی است که پس از جنگ از امارات وارد سوریه شده است و پروژه این نیروگاه از شبکه ملی سوریه پشتیبانی می‌کند و در یک دوره کوتاه اجرا خواهد شد.
پیشینه روابط اقتصادی دو کشور
باید به این موضوع نیز توجه داشت که روابط سوریه و امارات یک روابط تاریخی است و قبل از بحران به وجود آمده در سوریه، امارات متحده عربی جز کشورهای عربی بود که رابطه خوبی با دمشق داشت.
امارات پیش از سال ۲۰۱۱، دومین سرمایه گذار بزرگ در میان کشورهای عربی در سوریه به ویژه در بخش املاک و مستغلات و گردشگری بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که ارزش کل سرمایه گذاری‌های امارات در سوریه در ابتدای ۲۰۱۱، بیش از ۲۰ میلیارد دلار بوده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که امارات بزرگترین منبع سرمایه گذاری خارجی مستقیم در سوریه طی دهه نخست قرن کنونی میلادی بوده به گونه‌ای که حجم تجارت بین دو کشور در سال ۲۰۰۹ نزدیک به ۳۳۲ میلیون دلار بوده است.
دلایل سیاسی اقبال امارات به سوریه
از جمله دلایل سیاسی سفر وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به سوریه، اذعان به ماهیت عربی سوریه و نقش آفرینی مهم و دائمی آن و جایگاه راهبردی این کشور در منطقه است که هیچ کسی نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد از جمله دلایل سیاسی سفر وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به سوریه، اذعان به ماهیت عربی سوریه و نقش آفرینی مهم و دائمی آن و جایگاه راهبردی این کشور در منطقه است که هیچ کسی نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. برخی از کشورهایی چون امارات با تقویت بستر عربی بودن سوریه تلاش دارند که به زعم خود مانع نزدیکی هرچه بیشتر سوریه به ایران شوند و به عبارت دیگر ارتباط دمشق با تهران را قطع کنند که البته این تلاش‌های مذبوحانه هیچگاه نتوانسته است که خللی در روابط مستحکم و رو به رشد ایران با سوریه ایجاد کند.
سفر عبدالله بن زائد وزیر خارجه امارات به سوریه اعلام شکست طرحی است که برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس با هدف نابودی و تجزیه کشور عربی سوریه در آن مشارکت داشتند. این سفر، پیروزی باشکوه برای سوریه محسوب می‌شود زیرا این کشور راه استقامت در پیش گرفت و ماندگار شد و کشورها و سازمان‌های تروریستی مخالف، شکست خوردند و نتوانستند به تمامیت ارضی و یکپارچگی یا رئیس جمهور و ملت آن آسیبی بزنند.
از دیگر دلایل سیاسی می‌توان به ضدیتی که امارات با گروه‌هایی همانند اخوان المسلمین دارد و شاید امارات تصور می‌کند که دمشق هم دیدگاهی مشابه در این زمینه دارد و می‌تواند با نزدیکی با آن در مسیر مقابله با این گروه‌ها گام بردارد.
دلایل اقتصادی
هرجا که پای سرمایه گذاری اقتصادی و پول باشد، امارات هم در آنجا حضور دارد. در واقع می‌توان گفت که عمده ترین دلیل روی آوردن امارات به سوریه عامل اقتصادی باشد و بوی سرمایه گذاری به مشام مقامات امارات رسیده است هرجا که پای سرمایه گذاری اقتصادی و پول باشد، امارات هم در آنجا حضور دارد. در واقع می‌توان گفت که عمده ترین دلیل روی آوردن امارات به سوریه عامل اقتصادی باشد و بوی سرمایه گذاری به مشام مقامات امارات رسیده است.
همانطور که در بالا گفته شد، حجم تجاری و سرمایه گذاری میان سوریه و امارات قبل از جنگ سوریه بسیار بالا بود. در حال حاضر سوریه بعد از یک بحران ۱۰ ساله وارد مرحله بازسازی شده و برای بازسازی نیازمند کمک‌های بین المللی است. کشوری چون امارات با توجه به حجم صندوق سرمایه گذاری خود و داشتن شهروندانی سرمایه گذار و توانمند از نظر مالی می‌خواهد از فضای موجود در سوریه برای سرمایه گذاری استفاده کند و زودتر از کشورهایی همچون قطر و ترکیه بخشی از پروژه‌های بازسازی سوریه را براساس منافع اقتصادی اش به دست آورد.
چراغ سبز آمریکا
جدای از مباحث فوق الذکر موضوعی که نباید نادیده گرفت این است که امارات بدون چراغ سبز آمریکا نمی‌تواند کاری انجام دهد به ویژه که بارها به سد مخالفت آمریکا برخورد کرده است. سفر وزیر خارجه امارات به دمشق به مثابه شکستن قانون سزار آمریکاست که هرگونه داد و ستد و همکاری هر کشور و نهادی با دمشق را ممنوع کرده است و به نظر می‌رسد که آمریکا، امارات را از این قاعده مستثنی کرده باشد.
هرچند وزارت خارجه آمریکا به دنبال این سفر ابراز نگرانی و اعلام کرد که دولت بایدن عادی سازی روابط اعراب را با سوریه مورد حمایت قرار نمی‌دهد اما واقعیت مطلب به گونه‌ای دیگر است زیرا آمریکا خواهان از دست دادن متحدان خود در منطقه نیست. در حال حاضر اوضاع آمریکا در منطقه خوب نیست.
در پایان می‌توان گفت که فرصت‌های سرمایه گذاری در سوریه و ناکامی در براندازی نظام سوریه سبب شده است که کشورهای عربی از جمله امارات به سوی دمشق روانه شوند اما اقتصاد، دربی است که اعراب از طریق آن وارد سوریه می‌شوند.