به گزارش خبرگزاری مهر، احد آزادیخواه در برنامه تلویزیونی با موضوع دلالی و واسطه گری در بخش کشاورزی با بیان اینکه در حوزه کشاورزی معدل نسبی خوبی داریم، گفت: امروز ۱۸ درصد اشتغال از آن بخش کشاورزی است.
وی اضافه کرد: دلالان در زنجیره از مزرعه تا سفره مردم نقش دارند. هر چه حضور دلالان و واسطه گرها شدت بیشتری داشته باشد، ضرر و زیان به تولید کننده نیز بیشتر خواهد بود. رابطه تنگاتنگی میان سود حاصله یا ضرر حاصله برای تولید کننده و مصرف کننده وجود ندارد. در این میان گپی حاصل می‌شود که ممکن است واسطه‌ها این گپ را با اهداف و برنامه‌های مختلف پر می‌کنند.
آزادیخواه ادامه داد: واسطه گری در حوزه کشاورزی کشور به لحاظ کمی و کیفی افراطی است.
وی با تاکید بر اینکه داستان واسطه گری در کشوری بیش از اندازه است، افزود: وجود واسطه گرها و دلالان هر چه بیشتر باشد ضرر آن برای تولید کننده بیشتر خواهد بود. یکی از مهمترین علل و عوامل نارضایتی متأثر از ضرر حاصل از تولید کننده و کشاورزی واسطه گری هاست.
آزادیخواه با اشاره به اینکه در شرایط موجود حذف واسطه‌ها به هیچ عنوان امکان پذیر نیست و این امر باعث ایجاد تعارض می‌شود، درباره علت آن گفت: تولید کننده، تولید کننده است و ممکن است که شأن صادرکننده را نداشته باشد. در این میان به فیلتر نیاز است، ولی اندازه آن باید مشخص باشد. در حال حاضر افراطی گری‌هایی موجود آزار دهنده است، کشاورز علاقمند است که شخصی از سر مزرعه محصولات او را خریداری کند که می‌تواند یک واسطه باشد، لیکن باید واسطه اول و آخر باشد و واسطه‌های دیگری اضافه نشود.
وی با بیان اینکه بازار محصولات کشاورزی دست دلال است، گفت: این امر نباید بدین شکل باشد، اینکه عنوان می‌شود که وجود واسطه‌ها باید باشد، منظور واسطه اثرگذار است. واسطه و دلال به دو بخش مؤثر و غیر مؤثر تقسیم می‌شوند.
آزادیخواه در ادامه گفت: واسطه غیر مؤثر پذیرفتنی نیست لیکن واسطه مؤثر را دنیا پذیرفته است. از واسطه‌های موجود در کشور سهم اندکی از آنها مؤثر و بخش اعظم آنها مؤثر نیستند.
وی افزود: جهاد کشاورزی می‌بایست نقشی را که قانون به او داده است، اجرا کند و کمیسیون کشاورزی می‌بایست نقشی را که به او محول شده اجرا کند.
آزادیخواه اضافه کرد: نقش جهاد کشاورزی در مهندسی دلال‌ها، باید تأثیرگذار باشد. امروزه ظرفیت‌های اتحادیه‌ها در کشور بلامنازعه است، لیکن از آنها بهره برداری نشده است. قانون گذار، مجری و بخش خصوصی باید از این ظرفیت استفاده می‌کردند. هویت تشکل اعتباری و انتزاعی است و دارای هویت خارجی نیست.
وی تاکید کرد: امروز نظام توزیع مناسبی در کشور وجود ندارد، باید فکر و مهندسی شود و به کشاورز گفته شود که چه چیزی کشت شود.
واسطه‌ها مخرب نیستند، این سخنی افراطی است
محمد قربانی معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی در ادامه این برنامه خاطرنشان کرد: اساساً واسطه‌ها و دلال‌ها، وارد فرایند بازاریابی می‌شوند و برای تمامی کشاورزان این شرایط فراهم نیست که محصولات خود را به دست مصرف کننده برسانند. بنابراین؛ می‌بایست فرایندی وجود داشته باشد که محصولات را جمع آوری کرده و به دست مصرف کنندگان نهایی برساند.
وی افزود: اینکه بگوئیم واسطه‌ها مخرب هستند و یا باید جمع آوری شوند، سخنی افراطی است.
قربانی همچنین به ضابطه مند کردن فرآیندها اشاره کرد و گفت: در طول مسیر زنجیره بازاریابی محصولات کشاورزی یا زنجیره ارزش حلقه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند که برخی از این حلقه‌ها همان واسطه‌ها یا دلال‌ها هستند. مهم این است که مشخص شود هر کدام از حلقه‌ها چند درصد باید سود داشته باشند و سود را منطقی، منصفانه و عادلانه تعیین، قانونمند و نظام مند شود و فعالیت در همان چارچوب صورت پذیرد.
وی بیان کرد: اگر از فرآیند هوشمندسازی زنجیره تأمین کشاورزی استفاده کنیم، می‌توان نقش بی ضابطه بخشی از فعالان یا دلالان یا واسطه‌ها در زنجیره تأمین محصولات کشاورزی را کاهش داده که بدین شکل به نفع تولید کننده و مصرف کننده باشد. به دلیل اینکه فعلاً رقمی که مصرف کننده پرداخت می‌کند، با درصد بسیار پایینی به دست تولید کننده می‌رسد. در همین راستا اولین اپلیکیشن رونمایی شده که با برخی از کالاهای اساسی به زودی آغاز شده و در گام‌های بعدی به سمت هوشمندسازی کل زنجیره تأمین محصولات کشاورزی پیش خواهیم رفت.
قربانی تأکید کرد: یکی از ابزارهایی که می‌تواند به شفافیت زنجیره تولید تا توزیع کمک کند، هوشمندسازی است. تا زمانی که هوشمندسازی شکل نگرفته، می‌بایست از ابزارهای دیگری مانند نقش اصناف، تشکل‌ها و اتحادیه‌ها استفاده کنیم.
وی معتقد است: با ورود اتحادیه‌ها حاشیه بازاریابی به شدت کاهش یافته و عملاً بسیاری از نارسایی‌هایی که در شبکه تأمین وجود دارد، رفع می‌شود.
قربانی افزود: ما نقش تسهیل گر را بازی می‌کنیم و قصد ما بهبود مناسبات است و قصد مداخله نداریم.
از ظرفیت تشکیلات تخصصی مردمی و بخش خصوصی استفاده نمی‌شود
پیشه ور رئیس سازمان صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور همچنین اظهار داشت: انتظار می‌رود که به زنجیره ارزش توجه شود. در حال حاضر در مقطعی تولید صورت می‌گیرد، لیکن مجموعه صنایع تبدیلی به دیگری واگذار شده است. در این میان بازار می‌تواند نقش بسزایی را ایفا کند.
وی افزود: از ظرفیت تشکیلات تخصصی مردمی و بخش خصوصی استفاده نمی‌شود و به قدر کافی آنها را به بازی نمی‌گیرند.
پیشه ور بیان کرد: اگر هم بخواهیم میدان داری کنم شرایط فراهم نیست. ساختار ایجاد شده و سامانه‌ای طراحی کرده‌ایم و تقریباً ملی و تمام اطلاعات کشاورز به صورت میدانی بررسی شده است.