خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ واندیشه: در هفته ای که پشت سرگذاشتیم چند مناسبت داشتیم که متناسب با هرکدام از آنها نشست ها و جلساتی برگزار شد. اغلب نشست ها و برنامه های هفته گذشته معطوف به بزرگداشت سردار سلیمانی بود و جلساتی هم به مناسبت ایام فاطمیه و سالگرد درگذشت آیت الله مصباح یزدی برگزار شد.
هفته پر خبر فرهنگستان علوم
فرهنگستان علوم در هفته پیش، نسبتاً پر خبر بود. اول از همه اینکه در تهران خیابانی به نام رئیس فرهنگستان علوم، رضا داوری اردکانی نامگذاری شد. این نامگذاری به پاس یک عمر تلاش علمی و فلسفی در یکی از خیابان های منطقه شش تهران صورت گرفت. خبر دیگر اینکه هفتاد و پنجمین شماره نشریه فرهنگستان علوم منتشر شد. سرمقاله رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم درباره گزارش «علم: مرز بی انتها (گزارش ۷۵ سال آینده علم آمریکا؛ تهیه شده توسط آکادمی ملی علوم آمریکا و بنیاد کاولی و بنیاد آلفرد پی اسلوان)، یکی از خواندنی ترین مطالب این شماره از نشریه است. و در پایان اینکه در روزهای پایانی هفته، داوری اردکانی رضا فرجی دانا را به عنوان دبیر فرهنگستان منصوب کرد.
به مناسبت ایام فاطمیه جلسات و نشست های مختلفی برگزار شد. برنامه تلویزیونی سوره هم که یک برنامه در حوزه اندیشه است به مناسبت آغاز ایام فاطمیه فصل جدیدی را برای این ایام تدارک دیده که به مدت ۱۰ شب از شبکه چهار سیما پخش می‌شود. عنوان این فصل «سوره؛ فصل سقیفه» است و بناست دراین فصل به موضوعاتی چون روایت سقیفه، سقیفه؛ از سبک حکومت تا سبک حکمرانی، استنادها و انتقادها به سقیفه پرداخته شود. سوره پیش از این هم در مناسبت های مذهبی دیگر ویژه برنامه هایی با عنوان فصل بنی امیه، فصل امام حسن و فصل اسلام تدارک دیده بود که در ایام ماه محرم، صفر و هفته وحدت پخش شد.
نظر لگنهاوزن دربار مصباح یزدی چیست؟
۱۲ دی ماه اولین سالگرد درگذشت علامه مصباح یزدی است و به همین مناسبت موسسات و پژوهشگاه های متعددی مراسم بزرگداشتی برای این عالم فقید برگزار کردند. گروه معارف اسلامی دانشگاه صداوسیما به این مناسبت مراسم بزرگداشتی با حضور فرزند ایشان حجت الاسلام علی مصباح یزدی، محمد لگنهاوزن و مهدی جمشیدی برگزار کرد. لگنهاوزن در این جلسه از خاطراتی که با علامه مصباح یزدی داشت گفت و مهدی جمشیدی هم مطرح کرد که ما با یک روایت وارونه و غلط و ناصواب از آرای علامه مصباح یزدی روبه‌رو هستیم.
لگنهاوزن، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) هم در این جلسه با اشاره به تواضع و فروتنی آیت‌الله مصباح گفت: وقتی از ایشان سوال می‌پرسیدم و نمی‌دانست، صریحاً می‌گفت نمی‌دانم و از فلانی بپرسید چراکه در این موضوع از من بیشتر خوانده است.
اما اگر بخواهیم به نشست هایی که در هفته گذشته با موضوعات اندیشه ای برگزار شد، مروری داشته باشیم می توان به نشست «پژوهش و مسئولیت اجتماعی» اشاره کرد که در آن مقصود فراستخواه عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی سخنرانی کرد.
وی در بخشی از سخنانش در این جلسه گفت: در ایران کنونی مسئولیت اجتماعی محققان در محاق فرو رفته است. ما مدتی است که با مشکل مسئولیت اجتماعی در محاق درگیریم. در ساختارها و سیستم‌هایی که داریم مسئولیت اجتماعی محققان شرایط شناسایی خودش را از دست داده است. در این شرایط ظرفیت و نفوذ معنایی مسئولیت اجتماعی در زوال است. من با محققان بسیاری کار می‌کنم و کارشان و جامعه‌مان را می‌بینم. از این رو احساس می‌کنم مسئولیت اجتماعی پژوهشگر و پژوهش تبدیل به واژگان سردی بر زبان اجتماعی شده است و با این واژگان، جان محققان گرم نمی‌شود. احساس می‌کنم وقتی درباره مسئولیت اجتماعی پژوهش صحبت می‌کنیم با واژه‌های سردی با هم حرف می‌زنیم و در ارتباط با مسئولیت اجتماعی ابهاماتی جدی وجود دارد.
کتاب «چگونگی علم؛ آنچه باید درباره علم بدانیم» نقد شد
نشست نقد و بررسی کتاب «چگونگی علم؛ آنچه باید درباره علم بدانیم» اثر هری کالینز و ترور پینچ با ترجمه مرتضی هادی جابری مقدم عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نشست دیگری بود که هفته پیش با حضور سعید زیبا کلام عضو هیئئت علمی دانشگاه تهران و غلامحسین مقدم حیدری در سرای اهل قلم برگزار شد. سعید زیباکلام در سخنرانی که در این نشست داشت اشاره کرد که لازم است ما بدانیم سازوکارهای علم و فناوری چگونه است و تا جایی که ممکن است مانع صرف بودجه در برخی از پروژه‌ها شویم. یکی از دستاوردهای خواندن این کتاب‌ها این است که شهروند آگاه باید در مسائل حضور پیدا کند و نقش‌آفرین باشد.
نشست «تعلیم و تربیت در نهج‌البلاغه»، هم با سخنرانی ناصر مهدوی، استاد دانشگاه و پژوهشگر دین، به صورت مجازی برگزار شد. مهدوی در این نشست تعریفی از ابصیرت ارائه داد و گفت: بصیرت یعنی روشنایی که شخصیت انسان را در بر می‌گیرد. آدمی که با نور خودش را تطهیر کند و خودش را غرق در نور کند تبدیل به آدم دیگری می‌شود. فلسفه نماز در انسان نیز خلوت بوده است که انسان خودش باشد و از همه چیز دور شود و فاصله بگیرد. گفت: «رو سر بنه به بالین تنها مرا رها کن / ترک من خراب شبگرد مبتلا کن». اینکه آدم با خودش باشد و بتواند از دیگران فاصله بگیرد بسیار مهم است. فرد قهرمان ایده دارد و یکسان زندگی نمی‌کند. سیستم‌های استبدادی انسان را تبدیل به موجودی یکنواخت می‌کنند تا کسی ابراز وجود نکند، اما قهرمان کسی است که یکسان بودن را نمی‌پذیرد و بر اساس منطق دل و عقلش ایده‌های درست را پیشنهاد می‌دهد و آدم بصیری است. کسی که با خودش خلوت و خودش را ارزیابی کند اوج می‌گیرد و پرواز می‌کند و به بصیرت می‌رسد.
کریم مجتهدی: ترجمه، یک نوع بیان فلسفه است
اما خبرگزاری کتاب ایران با کریم مجتهدی، چهره ماندگار فلسفه مصاحبه مفصلی درباره ترجمه گفتگویی انجام داده است که وی در این مصاحبه گفته است ترجمه، یک نوع بیان فلسفه است، به هر حال روح مترجم و اطلاعات و سلیقه او در ترجمه منعکس می‌شود. حتی در انتخاب کتاب نیز بی تاثیر نیست. من مترجم نیستم و فقط یک کتاب ترجمه کرده‌ام. اما در کتب تالیفی خود از متون غربی بسیاری استفاده کرده‌ام که سعی کرده‌ام لغت خارجی در متن نیاورم و توضیح آن لغت را به حاشیه ببرم. مثلاً می‌توان به جای لفظ دیالکتیک، «جدل عقلی» بیاوریم و دیالکتیک را در حاشیه ببریم. بنابراین مهم‌ترین و اصلی‌ترین ویژگی آن این است که به لغت خارجی در متن اشاره نشود و در واژه‌سازی‌ها حتی‌المقدور متناسب با معنی واژه خارجی باشد و اگر به عینه کلمه‌ای پیدا نشد، معنی و مفهوم آن واژه را در یک عبارت توضیح دهیم.
چه خبر از بازار نشر
اما سری به بازار نشر و تازه های کتاب بزنیم.
در واپسین روزهای هفته گذشته کتاب «موافقت معنایی» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا قائمی‌نیا در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی شعبه قم رونمایی شد. قائمی نیا در این مراسم درباره اثر تازه منتشر شده‌ش گفت: من این کتاب را در مقابل چند جریان به نگارش درآوردم. یک جریان این است که حوزوی‌ها روایات را کنار گذاشته‌اند و بیشتر به آیات می‌پردازند. جریان حاکم دیگر این است که از لحاظ نظری افرادی پیدا شده‌اند که می‌گویند فقه تنها باید مبتنی بر قرآن باشد و لاغیر و جریان دیگر اعتقاد غربی‌هاست که می‌خواهند از اهمیت روایات کاسته و به اهمیت بحث‌های روشی بیافزایند. من تلاش کردم راهی بین مباحث سنتی و مباحث جدید باز کنم که امیدوارم آغاز حرکتی نو در این زمینه باشد.
کتاب «تحلیلی نقادانه از پیمایش‌های ملی در ایران» نوشته فاطمه جواهری عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی به تازگی از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد. این کتاب به بررسی و نقد «پیمایش‌های ملی» در ایران می‌پردازد.
همچنین کتاب «مکتب تفکیک» اثر زنده‌یاد علامه محمدرضا حکیمی توسط انتشارات دلیل ما به چاپ دوازدهم رسید. به نظر می‌رسد پس از درگذشت علامه حکیمی استقبال از این اثر زیاد شده و به چاپ دوازدهم ر سیده است. حکیمی در کتاب «مکتب تفکیک» ضمن آنکه نکاتی در خصوص معارف یا شناخت حق، تاویل، ضرورت تفکیک، مرزبندی حقایق و اهمیت آن در کار شناخت حقایق، و مانند آن را مطرح می‌کند، در ادامه به ارائه «مسائل تاریخی و علمی مکتب تفکیک» می‌پردازد.