علیرضا شیرمحمدی، کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: هرچند ایران و روسیه در برخی موارد انرژی رقیب یکدیگر هستند، اما اولین کشورهایی نیستند که در عین رقابت باید با یکدیگر تعامل کنند و بسیاری از کشورها از جمله اتحادیه اروپا و آمریکا با وجود رقابت در یک چهارچوب مذاکراتی صحیح به نتایج بسیار خوبی رسیدند. پس همانطور که این رقابت وجود دارد زمینه‌های همکاری بسیاری نیز وجود دارد.
وی افزود: این امر نیازمند یک اراده جدی و نگاه صحیح است و به نظرم در دولت جدید با توجه به نگاهی که به شرق وجود دارد امکان تحقق آن وجود دارد. همچنین به نظر بنده مسائلی که مطرح می‌شود مسائل جدی نیستند و با نگاه فنی قابل حل است. به طور مثال برگشت محصولات کشاورزی که به بحث‌های سیاسی مرتبط شد، در حالی که این موضوع مشخصی است که کشورها موانع غیرتعرفه‌ای را ایجاد می‌کنند.
این کارشناس بین‌الملل ادامه داد: ما در سال‌های گذشته فرصت‌های زیادی را از دست دادیم. مثلاً فرصت صادرات گاز از طریق ترکیه را داشتیم و این کشور تأمین کنندگان گاز خود را متنوع کرده و از طریق آذربایجان و روسیه گار وارد می‌کند. همچنین اگر به پایانه‌های نفتی شمال نگاه کنید ما یک فرصت بسیار خوبی برای سوآپ نفت ترکمنستان و قزاقستان و آذربایجان بودیم و سرمایه‌گذاری کلانی هم برای انتقال نفت آنجا به پالایشگاه تهران و تبریز شد ولی این فرصت هم از دست رفت و این خط لوله در حال متروکه شدن است.
وی با تأکید بر اینکه در حوزه دیپلماسی انرژی نیازمند نگاه هوشمندانه و استراتژیک به همکاری‌ها هستیم، افزود: بسیار ساده‌انگارانه است که ما بدون اینکه کاری انجام دهیم بگوییم فرصت‌ها از دست رفته و رقابت موجود در منطقه مانع همکاری‌ها است.
شیرمحمدی در رابطه با همکاری‌های فناورانه در حوزه انرژی با کشور روسیه گفت: یکی از اشتباهات ما در حوزه انرژی این بود که LNG را در کنار CNG توسعه ندادیم. روسیه در بحث توانمندی ساخت LNG می‌تواند به ما کمک کند. همچنین در بحث حفاری با توجه به اختلاف ارتفاع چاه‌های ما و روسیه، این کشور می‌تواند همکاری با روسیه در افزایش برداشت، مخصوصاً در بهره‌برداری های نوین و با توجه به افت فشار چاه‌ها ما همکاری کند.
این کارشناس انرژی افزود: با توجه به شناختی که من از روسیه دارم، در برخی مباحث هم روسیه به کمک‌های ما نیاز دارد. روسیه یک برنامه جایگزینی واردات را شروع کرده و این فرصت خوبی برای صادرکنندگان تجهیزات نفت و گاز کشور ما برای ورود به بازارهای صادراتی است. البته طبیعتاً این بحث را نباید با صادرات محصولات کشاورزی و سایر مقایسه کرد و مذاکرات آن پیچیده‌تر است.
وی با تأکید بر اینکه شناخت ما از بازار روسیه کم است، افزود: در برنامه ۲۰۲۵ روسیه حدود ۸۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در بخش انرژی پیش‌بینی شده و با توجه به اینکه روسیه هم با تحریم‌های آمریکا دست و پنجه نرم می‌کند این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد که بتوانیم چهارچوب پیشنهادی‌مان را به این کشور ارائه دهیم.
وی با اشاره به اینکه روسیه یکی از کشورهای عضو اورآسیا و از مشوقین انعقاد قراردادهای با تعرفه ترجیحی است که امیدواریم به تجارت آزاد برسد، گفت: کشوری که بخواهد قرارداد تجارت آزاد امضا کند یعنی سطوح بالای همکاری را هدف گرفته است. به طور کلی در حوزه‌های فناوری انرژی روسیه در بحث نفت و گاز و ما در بحث برق پیشرفت‌های خوبی داشتیم و همکاری‌های گسترده‌ای می‌توانیم داشته باشیم.
شیرمحمدی افزود: در بازار صادرات گاز اگر کلان نگاه کنیم ما در همسایگی زمینی و دریایی خودمان هند و پاکستان را داریم که سال‌هاست زمینه صادرات گاز آن با خط لوله صلح فراهم شده است. یک استراتژی می‌تواند این باشد که با همکاری روسیه به بازار هند و پاکستان وارد شویم و از آن طرف هم بازار گاز اروپا توسط ما و روسیه به صورت مشترک تأمین شود.
این کارشناس انرژی با تأکید بر اینکه در منطقه خطوط نفت و گاز زیادی در حال احداث است، تصریح کرد: در یک همایشی که سال‌های گذشته در ترکمنستان برگزار شد، نماینده ایالات متحده آمریکا از خط لوله تاپی که از ترکمنستان و از طریق پاکستان به هند می‌رسد و خط لوله ترانس کاسپین که از کف دریای خزر گاز ترکمنستان را از شرق دریا به غرب دریا منتقل کند. همانطور که قبلاً گفتم ما قبلاً سوآپ نفت قزاقزستان و ترکمنستان را انجام می‌دادیم و روسیه هم از رقابت با این کشورها در حوزه نفت خلاص شود و این نفت از طریق ایران به خلیج فارس منتقل شود.
وی افزود: در حوزه همکاری‌های سازمانی از جمله اوپک و GECF این همکاری‌ها در سطح خوبی است. سال‌های قبل این پیشنهاد از سمت روسی مطرح شد که نفت ایران از طریق این کشور فروخته شود ولی به دلیل نگاهی که در دولت قبل وجود داشت این پیشنهاد جدی گرفته نشد.
شیرمحمدی در پایان تأکید کرد: روسیه از طرفی بزرگترین همسایه وارد کننده ما است و همکاری با این کشور استراتژی خاصی را می‌طلبد. از طرفی ما با روسیه در دو پیمان اوراسیا و سازمان شانگهای هم پیمان هستیم که برنامه‌های مهمی از جمله منطقه آزاد تجاری شدن و بنابر پیشنهادی داشتن یک پول واحد در آینده این سازمان است. باید توجه داشت مسئولین برای مذاکره با شرق باید آن روحیاتی که در مذاکره با غرب به کار گرفته می‌شد را کنار بگذارند و این منطقه خصوصیات خاص خود را برای مذاکره دارد. بنده اطمینان دارم همانطور که در بحث‌های سیاسی و نظامی با این کشور به نتایج مثبتی رسیدیم، در بحث‌های اقتصادی نیز می‌توانیم همکاری‌های مفیدی داشته باشیم.