خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: در هفته‌ای که گذشت اغلب برنامه‌ها و نشست‌ها به مناسبت فرارسیدن ایام الله دهه فجر حول محور بود و برگزاری جشنواره‌های مناسبتی این ایام و اخبار مربوط به آنها سرخط اخبار بود بنابراین حوزه اندیشه خیلی کم رونق بود.
پخش ویژه برنامه زاویه در ایام دهه فجر
همانطور که اشاره کردیم، برگزاری برنامه‌ها و نشست‌های مناسبتی دهه فجر در اولویت اتفاقات و اخبار بود در حوزه اندیشه هم، برنامه تلویزیونی زاویه که برنامه تخصصی با حوزه علوم انسانی است و پیش از این فقط چهارشنبه شب‌ها پخش می‌شد ویژه برنامه‌ای تدارک دیده است که به مدت ۱۰ شب ساعت ۲۲ از شبکه چهار سیما پخش می‌شود و موضوعات مرتبط با رویداد انقلاب اسلامی از نگاه اندیشمندان علوم انسانی مورد واکاوی قرار می‌گیرد. تاکنون جوادی یگانه، تقی آزادارمکی و پارسانیا میهمان این برنامه بوده‌اند و در شبهای آتی هفته آینده هم اندیشمندان دیگری میهمان خواهند شد. به دنبال این تغییر برنامه سوره اطلاعیه‌ای داد که به خاطر پخش ویژه برنامه زاویه، به مدت دو هفته پخش نخواهد داشت. پخش این ویژه برنامه در هفته آتی هم ادامه دارد.
همچنین در هفته آینده پژوهشگاه علوم انسانی با همکاری بسیج اساتید نشست تخصصی «گفتمان انقلاب اسلامی و تحول در علوم انسانی» را برگزار می‌کند. سخنرانان این نشست یحیی فوزی، محمد علی فتح اللهی، حجت الاسلام رضا غلامی، علیرضا ملائی توانی، سیدجواد میری، عبدالرحمن حسنی فر هستند و دبیری آن هم مالک شجاعی جشوقانی به عهده دارد. این نشست روز سه شنبه ۱۹ بهمن ماه ساعت ۹ تا ۱۲ به صورت مجازی برگزار می‌شود.
علاوه بر این قرار است فردا (جمعه ۱۵ بهمن ماه) نشست «تبیین علم و پژوهش اقتدارآفرین در گام دوم انقلاب؛ ضرورت‌ها و راهبردها» با حضور مهدی گلشنی عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی و محمد سعید جبل عاملی عضو شورای عالی مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت برگزار شود.
معرفی نامزدهای سی و نهمین دوره جایزه کتاب سال گروه «علوم اجتماعی»
اما خبر دیگر اینکه در روزهای واپسین هفته گذشته مراسم تکریم غلامرضا زکیانی رئیس پیشین مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه و معارفه احمدحسین شریفی رئیس جدید مؤسسه برگزار شد و از زحمات زکیانی در طول مدتی که مدیر این مؤسسه بود قدردانی شد و شریفی به طور رسمی فعالیت خود را در این مؤسسه پژوهشی آغاز کرد.
در هفته گذشته، مهدی محقق، استاد دانشگاه تهران نسخه‌پژوه و پژوهشگر تاریخ پزشکی اسلامی، مصحح و شارح کتب ادبی و فلسفی و فقهی ۹۳ ساله شد. رادیو فرهنگ برای تولد وی مراسم نکوداشتی برگزار کرد و بهروز رضوی از گوینده‌های باسابقه رادیو به وی یک رادیوی قدیمی اهدا کرد.
همزمان با داوری آثار سی و نهمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، اثرات راه‌پیدا کرده به مرحله دوم داوری در گروه «علوم اجتماعی» توسط دبیرخانه این جایزه معرفی شدند. به این ترتیب شش‌کتاب در موضوع «علوم اجتماعی»، دو کتاب در موضوع «علوم سیاسی» و هفت کتاب در موضوع «اقتصاد» به عنوان نامزد سی و نهمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران معرفی شدند.
دویست و نهمین جلسه شورای تحول و ارتقا علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی چهار شنبه ۱۳ بهمن ماه به ریاست غلامعلی حدادعادل برگزار شد. در این جلسه برنامه درسی روانشناسی عمومی مقطع کارشناسی ارشد بررسی شد.
دادبه: در فرهنگ ایران کلید گنج سعادت کم‌آزاری است
نشست «حکمت کم‌آزاری در فرهنگ ایرانی» با حضور اصغر دادبه، مدیر گروه ادبیات بنیاد دایره‌المعارف بزرگ اسلامی یکی از معدود نشست‌هایی بود که در هفته گذشته برگزار شد. دادبه در این نشست گفت: مظلومیت ما در همه زمینه‌هاست. یونان این طالع بلند را داشته که آثارش بماند و بعد به جهانی وصل شود که زور داشته است ولی ایران این نگون‌بختی را داشته که بسیاری از آثارش از بین رفته است و باید در سنگلاخ‌ها خیلی مسائل را پیدا کرد. یکی از مباحث همین است که آیا ما حکمت علمی مستقلی داریم یا نه. قطعاً داریم و حرف من از سال‌ها پیش همین بوده است. اگر بحث‌هایی را که در یونان بوده فرموله کنیم خواهیم دید یک سوال است و پاسخ سوال. سوال این است که کلید گنج سعادت و راه خوشبختی چیست؟ اگر به سقراط و افلاطون می‌گفتید، جواب می‌دادند دانایی. بدبختی هم در نادانی است. لذت‌گرایان هم کلید گنج سعادت را لذت می‌دانند. به نظر من در فرهنگ ایران کلید گنج سعادت کم‌آزاری است. «کم» یعنی «بی». بنابراین چه بی‌آزاری بگوییم چه کم‌آزاری یک معنا دارد. ارسطو توصیه می‌کرد کلید گنج سعادت اعتدال است. ارسطو کی این توصیه را بیان می‌کرد؟ وقتی دید حاکم در بیداد افراط کرد و مردم در پذیرش بیداد تفریط کردند و هر دو رذیله بود پس نه حاکم خوشبخت شد و نه مردم لذا ارسطو عنوان کرد راه میانه و اعتدال، کلید گنج سعادت است. پس این کاملاً طبیعی است وقتی بزرگان ما می‌گفتند کلید سعادت کم‌آزاری است ذهنشان ناظر به آزارهایی بوده که صورت می‌گرفته است.
چند وقت پیش کتاب «درآمدی بر اندیشه فرهنگی آیت‌الله خامنه‌ای» نوشته مهدی جمشیدی توسط انتشارات سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد و در مدت کوتاهی کتاب به چاپ سوم رسید. محمد جنتی، مدیر عامل سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره چرایی این تجدید چاپ در مدت زمان کوتاه توضیح داد: وجه تمایز کتاب «درآمدی بر اندیشه فرهنگی آیت الله خامنه‌ای» با کتابهای دیگر در این حوزه؛ تحلیلی بودن آن است. نویسنده این کتاب تلاش کرده از معنای فرهنگ شروع کند و سپس با نگاه تحلیلی و به صورت موضوعی با تکیه بر سخنان مقام معظم رهبری بخش‌های مختلف فرهنگی دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی را بازگو کند. نگاه تحلیلی و ارائه منظومه‌ای راهبردی از بنیادی‌ترین بخش‌های اندیشه فرهنگی از ویژگی‌های این کتاب است.
خبرگزاری کتاب ایران هم پس از استقبالی که از این کتاب شد نشست معرفی و بررسی این کتاب را با حضور مؤلف، مالک شجاعی جشوقانی، مهران کریمی برگزار کرد. مهدی جشیدی در این نشست گفت: من بین متفکران معاصر آیت‌الله خامنه‌ای را یک متفکر مفهوم پرداز قلمداد می‌کنم و البته واکنش مفهومی‌ایشان به تاریخ را مد نظر قرار داشتم. همواره واکنش به تاریخ نشان می‌دهد ما همه علی رغم اینکه در محاصره تاریخی هستیم اما معمولاً غیر تاریخی هستیم. پس نباید تصور کرد هر که در بستر تاریخی قرار دارد باید واکنش تاریخی داشته باشد. از همین منظر واکنش مفهومی‌نشان دان فضل بسیاری است.
و در بخش پایانی مرور اخبار حوزه اندیشه لازم است که به درگذشت آیت الله صافی گلپایگانی هم اشاره کنیم که در پی درگذشت وی اندیشمندان و اهالی فرهنگ از جمله، آیت الله محقق داماد، حسن بلخاری پیام‌های تسلیتی صادر کردند.
چه خبر از بازار نشر؟
اما به روال همیشه سری بزنیم به بازار نشر در روزهایی که پشت سرگذاشتیم. در هفته‌ای که پشت سرگذاشتیم به خاطر برگزاری دومین نمایشگاه مجازی کتاب، اوضاع فروش کتاب‌ها خوب بود و کار ناشران رونق داشت. کتابهای متعددی هم منتشر شدند و برخی هم به خاطر استقبال زیاد در نمایشگاه به تجدید چاپ رسیدند.
اما شاید یکی از مهم‌ترین اخبار حوزه کتاب انتشار هشت عنوان کتاب فلسفی توسط نشر نیماژ بود. «پساحقیقت»، «جستارهایی درباره‌ی زن»، «چگونه عاشق جهان شویم»، «داستایفسکی در سیبری از هگل می‌خواند و می‌گرید»، «روح‌های بیمار، ذهن‌های سالم»، «سقراط اکسپرس»، «فرازمینی‌ها» و «من کیستم؟ و آن‌وقت، چند نفر؟» عنوان این هشت اثر است که در قالب مجموعه استخوان‌های روح: کتابهای فلسفی منتشر شدند.
کتاب «منطق ستیز با استکبار» نوشته روح الامین سعیدی با رویکرد واکاوی چرایی استکبارستیزی در گفتمان انقلاب اسلامی توسط انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) هم همزمان با ایان دهه فجر منتشر شد. این کتاب، معرفی، تبیین، ریشه یابی و بررسی مفهوم استکبارستیزی به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین آرمان‌های جمهوری اسلامی ایران و تعیین جایگاه آن در منظومه گفتمانی انقلاب اسلامی را در دستورکار دارد. مفهوم‌شناسی واژه امپریالیسم، جایگاه استکبارستیزی در آموزه‌های شریعت مبین اسلام، حرکت‌های ضداستکباری در آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا، مطالعه حرکت‌های ضداستکباری تاریخ سده‌های اخیر ایران، نمودهای استکبارستیزی جریان نهضت امام خمینی قدس‌سره از خرداد ۱۳۴۲ تا بهمن ۱۳۵۷، جایگاه آرمان استکبارستیزی در اندیشه‌های امام خمینی قدس سره و امام خامنه‌ای مدظله‌العالی، و توجه به سیاست رسمی جمهوری اسلامی ایران به آرمان استکبارستیزی ساختار این اثر را تشکیل داده است.
و خبر پایانی اینکه کتاب «تئوری تحلیلی شناخت و قانون تحول» (یادداشت‌های سال‌های ١٣۵۴ تا ۱۳۵۶، زندان اوین) با مقدمه غلامرضا اعوانی در ۱۴۱ صفحه توسط انتشارات مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) منتشر شد. در این دست‌نوشته‌ها کاظم موسوی بجنوردی به بررسی مقوله شناخت در قالب یازده اصل به این شرح پرداخته است: آزادی همچون گوهر شناخت، تضاد همچون علت شناخت، جهان واقعیتی جدای از ذهن است، منشأ شناخت (جهان مادی)، موضوع شناخت (مادی و غیر مادی)، واقعیت جهان قابل شناخت است، شناخت نسبی است، هدف شناخت (راهنمای عمل)، مکانیسم شناخت، ملاک شناخت (عمل + فرآیند خرد محض) و مراحل شناخت (حسی، نظری، خرد محض، عرفانی).