خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه_ فاطمه ترکاشوند: انتشار ویدئویی از گرداندن سر بریده توسط یک قاتل واکنش‌های تلخی را برانگیخته است. بسیاری از بینندگان این ویدئو در شبکه‌های اجتماعی نسبت به انتشار آن در خبرگزاری‌ها و رسانه‌های رسمی اعتراض کرده‌اند و این موضوع را عامل انتشار گسترده و مجوز گرفتن نمایش این دست اتفاقات پر از خشونت و هراس می‌دانند.
با مسعود ابراهیمی مدیر مسئول پایگاه خبری رکنا تماس گرفتیم تا دلایل این رسانه را برای انتشار این ویدئوی خشونت‌بار و هراس‌انگیز از وی جویا شویم.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه خواهید خواند.
تا این لحظه چه بازخوردهایی از انتشار ویدئوی این قتل داشتید؟
با توجه به این که شبکه‌های مجازی مثل تلگرام و سایر رسانه‌های اجتماعی وجود دارند، و این که این فیلم در خوزستان و کم‌کم سایر شهرهای کشور پخش شده، باید دقت داشته باشیم که بازخورد این انتشار غیررسمی از بازخورد رکنا به نظر من بیشتر بوده است. به علاوه ما هم برای انتشار بخش‌هایی را تار کردیم و خواستیم با این انتشار جلوی شایعات و حواشی را بگیریم.
به نظر شما انتشار آنی این دست اتفاقات بدون آن که همراه با بازدارندگی مجازات و این دست مسائل باشد چه تأثیری روی مخاطب می‌گذارد؟
مطمئناً تأثیر منفی می‌گذارد. ما هم ابتدای ویدئو نوشتیم که فیلم حاوی تصاویری است که نباید همه ببینند. در تمام دنیا هم همین‌طور است. در سایر اتفاقات هم ما همین برخورد را داشته‌ایم و این دست فیلم‌ها را نشان داده‌ایم. حتی خود صداوسیما فیلم‌های دل‌خراشی از جنگ یا داعش پخش کرده است.
هم با این میزان جزئیات کمتر بوده و هم انتشار گسترده‌اش نداشته و هم به هر حال جنگ با قتل فرق دارد. تهدید خارجی که بعد سیاسی دارد با امنیت داخلی از حیث اجتماعی متفاوت است
نگاه ما سیاسی نیست. حالا مگر برای خاشقچی این کار را نکردیم؟
از قتل خاشقچی که اصلاً ویدئویی منتشر نشده صرفاً اخبار متنی بوده است
می‌خواهم کلی بگویم. چقدر از داعش فیلم نشان دادیم که آدم‌ها را سر می‌بریدند!
انتظار شما از واکنش مخاطب نسبت به چنین فیلمی چه بوده است؟
ما در متن خبری که منتشر کردیم نظرات کارشناسی را در آن بازتاب دادیم. البته خود من دیروز در ساعتی که فیلم آمده حضور نداشتم اما کلاً نگاه‌مان این است که در خوزستان و برخی بخش‌های کشور باید فرهنگ‌سازی شود. بالاخره ما داریم از دنیای سنتی وارد دنیای مدرن می‌شویم و باید چیزهایی را تغییر دهیم. خودم دیروز مطالب را خواندم حس کردم بچه‌ها کاری را که باید انجام می‌دادند، انجام داده‌اند.
برای مدیریت هراسی که در مخاطب پس از تماشای این ویدئو ایجاد می‌شود هم فکری کردید؟ مثلاً موضوع را ادامه دهید تا پیگیری پرونده و مجازات؟
وقتی در ابتدای فیلم هشدار می‌دهیم که هر کسی نمی‌تواند فیلم را نبیند، دیگر مسئولیت با مخاطب است. این مثل تمام فیلم‌های ترسناک و مسئله‌داری است که در جهان منتشر می‌شود. مثلاً کسی فیلم «سکوت بره‌ها» را ندیده است؟ حتی بچه‌ها؟ هر کسی دوست داشته دیده اما من خودم ندیدم تحملش را نداشتم. ما نمی‌توانیم برای مردم تصمیم بگیریم چه چیز را ببینند چه چیز را نبینند. چون اگر ما هم منتشر نکنیم در ماهواره و همه مسیرهای دیگر می‌توانند ببینند. الان در اینستاگرام تصاویری که نباید بچه ۸ ساله ببیند وجود ندارد؟ بچه‌ها نمی‌بینند؟ ما باید فرهنگ را یاد بدهیم که اگر نمی‌توانی نبین! البته من این را هم بگویم فقط رکنا نبود. همه خبرگزاری‌ها منتشر کردند.
سایر رسانه‌ها خبر متنی را منتشر کردند
خیر؛ ویدئو را هم برخی منتشر کردند ما به محض این که دادستان خوزستان گفت با انتشاردهندگان برخورد خواهد شد، همه حذف کردند.
یعنی برای شما تبعات حقوقی دارد؟
آن فردی که اولین نفر فیلم را گرفته و منتشر کرده باید مورد شکایت باشد. مگر من اولین نفر فیلم را گرفته و منتشر کرده‌ام؟
بالاخره شما هم حلقه‌ای از انتشار آن بودید
ما هم منتشر نمی‌کردیم این فیلم پخش می‌شد. الان دنیا، دنیای ارتباطات است و هرکسی با موبایلش یک خبرنگار است.
رسانه‌ها چقدر مسئول کنترل هراس در جامعه و حفظ امنیت هستند؟
امنیت با پخش یک اتفاق ضربه می‌خورد؟ ما در کجای قانون داریم که برای انتشار اتفاقی که واقعاً افتاده، باید از کسی اجازه بگیریم؟ در پرونده دیگری کسی علیه ما شکایت کرده بود که چرا از ما برای انتشار اجازه گرفته نشده، بازپرس حکم داد که در قانون نداریم که برای انتشار یک خبر درست باید از کسی اجازه گرفت. اتفاقاً قانون مطبوعات ما قانون کاملاً بازی است که دست رسانه‌ها را باز می‌گذارد.
تا الان از شما شکایتش شده؟
خیر شکایتی نشده اما من خودم صبح امروز که آمدم با توجه به فضایی که وجود داشت، ویدئوها را حذف کردم.
خب اگر فکر می‌کنید کار درستی بوده چرا حذفش کردید؟ آن هم پس از انتشار که اثرش را گذاشته که بیشتر نوعی مسئولیت‌ناپذیری است
همین تماس شما و فشار دوستان رسانه‌ای باعث می‌شود. چرا فشارها فقط به یک رسانه وارد می‌شود؟ چرا دنبال این هستیم که کسی را که بالاست پایین بکشیم؟
به هر حال اگر فکر می‌کنید درست بوده باید در برابر فشارها بایستید! همه جای دنیا رسانه‌ها برای برخی اخبار تحت فشار قرار می‌گیرند.
بالاخره از بیرون با ما تماس گرفتند گفتند فیلم را بردارید. یک مشکل هم به رسانه‌های بیگانه برمی‌گردد. همیشه برای ما دردسر درست می‌کنند. نمی‌دانیم به چه زبانی بگوییم نمی‌خواهیم شما از ما مطلب و محتوایی بردارید!
مگر می‌شود؟ بالاخره شما محتوایی را منتشر می‌کنید و همه حق استفاده دارند. اگر نخواهید شما نباید منتشر کنید!
بحثم این است که تا آن‌ها استفاده می‌کنند دوستانی حساس می‌شوند. ما یک رسانه مستقل هستیم و فردا هم ششمین سالگرد آغاز به کار رکناست و در این ۵ سال هم خیلی اذیت شدیم. از بیرون نگاه می‌کنند می‌گویند رکنا یک سایت است با ۴ نفر نیرو! درحالی که من خودم خبرنگار بوده‌ام و این جا ۴۰ نفر نیروی رسمی دارد و یک تحریریه کامل. این مسیر خیلی سخت بود اما ما انجامش دادیم. من منکر این نیستم که گاهی اوضاع بعد از یک خبر عجیب و غریب می‌شود و ما هم سیاست‌مان این است که شایعه‌ها را حتماً بررسی و بعد پخش کنیم و در نمونه‌هایی هم این اتفاق افتاده است. ولی ما دقت کرده‌ایم. یک بار ما زدیم «اقدام به خودکشی» برای یک فرد همه به نقل از ما گفتند «خودکشی» و بعد فشارهایش به ما وارد شد! کسی نمی‌رود یقه آن‌ها را بگیرد. شاید برای رسانه‌های مستقل این مشکلات باشد اما باید کار کرد.
به نظرتان ممکن است این اتفاق به خاطر در نظر نگرفتن قواعد حرفه‌ای رسانه در مواقع بحران یا خبرهای خاص باشد؟
خیر ما هیچ گاه از قواعد حرفه‌ای دور نشده‌ایم و حرفه‌ای‌گری هم این نیست که اخبار در جامعه سانسور شود. بلکه باید همه چیز را انتشار دهیم. اما شاید نگاه ما با دیگران فرق دارد و دیگران فکر می‌کنند بایستیم رکنا بزند بعد ما برداریم ولی ما ترسی نداریم که اولین باشیم. در این مورد هم اصلاً خبرنگار ما در استان این فیلم را برایمان فرستاده بود و خود بازپرس در اختیارمان قرار داد و اصلاً این فضا نبوده که ما یک ویدئویی داشتیم و سریعاً منتشر کرده‌ایم.