۱۶ بهمن ۱۴۰۰، ۱۴:۲۰

آن سوی یک جنایت/۱

یک فیلم و یک ملاقات؛ دو اشتباه در حاشیه شهادت مامور ناجا

یک فیلم و یک ملاقات؛ دو اشتباه در حاشیه شهادت مامور ناجا

در این دنیای بی رحم که کرونا حس ناامنی را از همیشه به ما نزدیک تر کرده است، نمایش صحنه هایی که آن را تشدید می کند حتی اگر با نیت خیر اتفاق افتاده باشد در بهترین حالت یک اشتباه تکنیکی است.

خبرگزاری‬ مهر-‬ گروه‬ جامعه-‬ آزاده سهرابی*: درگیری اشرار با سرهنگ «علی اکبر رنجبر» شهید نیروی انتظامی و شهادت وی از اتفاقات ‏غم انگیز‬ ‬ غیرقابل‬ باوری است که روزهای اخیر مخابره شد. هر چند دستگیری قاتل او در کمترین زمان ‏باعث افتخاری دیگر برای نیروی انتظامی است. در این مجال اما موضوع‬ بحث چگونگی ‏مخابره و برخی حاشیه هایی است که در ۲۴ ساعت گذشته رخ داد.‏

دو فیلم در همین زمان بازدید بسیاری داشته و در فضای مجازی وایرال شده است. یکی ‏صحنه شهادت این شهید نیروی انتظامی و دیگری رو به رو شدن پسر شهید رنجبر با قاتل.‏ قصد نگارنده واکاوی ابعاد روانی انتشار گسترده این تصاویر در فضای مجازی است. ‏

واکنش‌های انسانی در هر جامعه به رویدادهای محیطی و اینکه آن رویداد چه میزان می‌تواند ‏از منظر روانی آسیب‎ ‎رسان‎ ‎باشد، وابستگی به چند موضوع‬ ‏دارد: در وهله نخست اینکه در ‏آن زمان و مکان آسیب پذیری روانی جامعه و تک تک واحدهای انسانی اش در چه وضعیتی است. ما این روزها به دلیل طولانی شدن شرایط کرونا و آسیب های اقتصادی و پر بودن از ‏دیدن تصاویر خشونت که در همین فضای مجازی دست به دست می شود، انسان های آسیب ‏پذیری هستیم. فطرت انسان خشونت را با زدن زنجیر وجدان بر آن نهی می کند حتی اگر در ذات ما میل به خشونت وجود داشته باشد. حالا تصور کنید مدام و مدام در شرایط شکننده ‏روانی در معرض فیلم هایی باشیم که در آن انسان ها آسیب می بینند و یا جان خود را از دست می دهند؛ حالا اگر آن فرد قهرمان و یا فرد تامین کننده امنیت مای شهروند باشد دیگر ‏بار بیشتری را به روان ما تحمیل می کند. حس ناامنی که در چنین ویدئویی که از شهادت ‏ماموز نیروی انتظامی دست به دست گشت، استیصال این مامور در عدم استفاده از حق قانونی اش یعنی سلاح برای برخورد با مهاجم چیزی را در مخاطب می شکند. حتی اگر قاتل ‏خیلی زود دستگیر شود، اثری که این فیلم در ناخوداگاه شهروندان می گذارد غیر قابل کتمان است. ‏

اینچنین بی پروا نشان دادن فردی که حتی لحظه‌ای برای گرفتن جان یک انسان تردید نمی کند و با قساوت او را به قتل می رساند، هیچ روی خوشی برای ما نخواهد داشت.

ما می دانیم که در جامعه افراد روانپریشی که هیچ نشانه‌ای از حس گناه ندارند، متاسفانه وجود دارند اما ما ‏چه سودی می بریم از نشان دادن چنین افرادی؟ وقتی می خواهیم طرف مظلوم را نشان دهیم ‏و ظالمانه شهید شدن سرهنگ نیروی انتظامی را باید بدانیم ناخواسته صحنه خشونت را انتشار داده ایم.‏‬ در عین حال اتفاق بدتر این است که ذهن مخاطب را برای تفسیر این صحنه باز گذاشته ایم و بسیاری از مخاطبان از ناتوانی مامور امنیت شهروندان در برابر یک زورگو می گویند. این بد است!

در درجه دوم موضوع‬ واکنش‌های انسانی در هر جامعه به رویدادهای محیطی و اینکه آن ‏رویداد چه میزان می‌تواند از منظر روانی آسیب‎ ‎رسان‎ ‎باشد، اینکه شدت واکنش ما به رویدادهای محیطی بسیار وابسته به فرهنگ و تجربه های پیشین است. تربیت و فرهنگ دو مقوله‌ای است که می‌تواند یک پدیده را به امری نکوهیده تبدیل کند و به عنوان ‎یک‎ ‎هشدار ‏اخلاقی در‎ ‎ناخوداگاه‎ ‎انسانی باقی بماند یا می‌تواند رنگ بی تفاوتی بر آن بپاشد. مدام و مدام نشان دادن صحنه های خشونت حتماً برای مخاطب رنگ بی تفاوتی به همراه دارد هر چند تمام فرهنگ دینی و اخلاقی آن جامعه پایه های قوی در رحم و عطوفت و رفتار سالم داشته ‏باشد.‏

در درجه سوم نیز شدت واکنش‌های انسانی در هر جامعه به رویدادهای محیطی بسیار وابسته ‏به شرایط روانی جامعه است. هر آنچه در محیط رخ بدهد و با جنبه وجدانی ‏افراد ناسازگار ‏باشد، میزانی از آسیب را به همراه دارد چرا که فرد ناچار است برای واکنش یا عبور از آنچه ‏غیراخلاقی و غیرانسانی پنداشته، به میزانی ‏از سازگاری دست یابد که خود این امر باعث ‏ایجاد اضطراب می‌شود‎.‎‏ نکته مهم در این میان این است چنین اتفاقاتی خشم تولید می کند. ‏طبیعی است من مخاطب وقتی کسی به پاسدار امنیت من حمله می کند، علاوه بر حس ناامنی ‏یک خشم نیز داشته باشم که آن خشم را باید جایی بروز دهم که همه افراد در بروز این خشم ‏سازگارانه رفتار نمی کنند و اینگونه حس ناامنی و آن خشم خود به ایجاد فضای نا آرام روانی ‏جامعه دامن می زند. ‏از همین رو قطعاً نمی‌توان از کنار فیلم شهادت مامور نیروی انتظامی و ‏تأثیر آن بر روان افراد جامعه به راحتی بگذریم. در این روزگار افراد با انواعی از ‏‏اضطراب‌ها برای کنار آمدن با شرایط جدید دست و پنجه نرم می‌کنند و برای سازگاری میزانی ‏از اضطراب را (بسته به داشتن زمینه‌های اضطرابی) ‏تجربه می‌کنند. هر نوع رویداد محیطی که بخواهد بخش دیگری از وجود فرد را به چالش بکشد بار مضاعفی بر روان مضطرب ‏انسان امروز است. یک ‏سو او دارد با اضطراب ناشی از رویدادی محیطی که به صورت ‏واقعی و عینی آسیب‎ ‎زا‎ است مبارزه می‌کند و از این سازگاری باید روان خود را نجات ‏دهد و ‏از یک سو دچار اضطراب ایی ناشی از احساس های سرکوب شده مثل خشم می شود.‏

اینکه در چنین فیلمی فارغ از اینکه قاتل کیست و مقتول کیست، رواج یک صحنه خشونت ‏بار است باید ما را به فکر وادارد که آیا ما به قصدمان که کاهش جرم است یا نشان دادن ‏ماموری که حتی برای نجات جانش اسلحه نکشید، اسلحه کشید اما شلیک نکرد، نزدیک شده ایم؟ ما نمی‌توانیم بدون توجه به تاثیر این روش‌ها در دراز مدت تنها به نتیجه لحظه‌ای آن بسنده کنیم. حقیقت این است که دیدن ‏صحنه مرگ یک انسان دل می خواهد! اصلاً نمی شود تصور کرد – و بهتر است تصور ‏نکنیم- که یک فرد می تواند چنین فیلمی را ببیند و بعد از دیدن و قبل از دیدن آن همان انسان ‏باشد! و باز این در حالی است که این تصاویر بدون در نظر گرفتن اینکه این روزها از ‏کودک و نوجوان همه به آن دسترسی دارند وارد فضای مجازی می شود. ‏

این فیلم‌ها گاهی آنقدر آسیب رسان است که بسیاری از رسانه‌های جهان پیش از نمایش دادن ‏بخش‌هایی از آن، به تماشاگر بارها و بارها تذکر می‌دهند در صورت داشتن مشکل قلبی یا ‏اعصاب، از تماشای آن خودداری کنند، البته باز هم‬ تنها بخشی از این ویدئوها به نمایش درمی آید اما متأسفانه در کشور ما هیچ کنترلی روی این موارد نیست. ‏

نه تنها روانشناسان که حتی در دین اسلام هم آمده که تماشای مکرر صحنه‌های مکروه و ‏خشونت بار انسان را بتدریج قسی‌القلب می‌کند.‏

حال بعد از پخش این فیلم ما شاهد وایرال شدن فیلم دیگری هستیم. رویارویی فرزند مقتول با ‏قاتل! آیا هیچکس به این فکر کرده است که تا ابد با روان این کودک چه کرده ایم؟ پسری که ‏پدرش را از دست داده بلافاصله در حساس ترین لحظه هایی که داغ پدر را تجربه می کند با ‏قاتل رو به رو می کنیم و فیلم آن را هم در فضای مجازی می چرخانیم! بدون تردید اگر پدر ‏آن پسر زنده بود هیچ وقت اجازه نمی داد آینده کودکش از کشیدن چنین بار روانی زیادی به دوشش تا آخر عمر تباه شود. او فقط یک کودک است. چرا باید با یک حرکت تمام کودکی را ‏از او بگیریم و یک شبه او را به یک بزرگسال تبدیل کنیم؟ چرا چرخه خشم را در این کودک ‏اینچنین تشدید کنیم؟ این تصویر چه زمانی از ذهن و روان او پاک خواهد شد؟ حتی اگر ‏بخواهد پاک شود از او فیلم گرفته ایم تا هیچ وقت یادش نرود! دو دقیقه فکر کنیم ‏چنین چیدمانی چه‬ سودی‬ برای جامعه به همراه دارد جز خشمگین تر کردن آنها؟ یک طرف یک کودک است و یک طرف یک قاتل قسی القلب که بدون تردید صحبت های آن کودک هم نمی تواند ‏حس گناه نداشته اش را بیرون بیاورد. هدف چیست؟ آیا کودک حالا آرام می شود؟ انگار هنوز ‏هم ما در خوابی هستیم که سالهاست باید از آن باید بیدار شده باشیم. کودکان مینیاتورهای ‏بزرگسالان نیستند. آنها کودک هستند با ساختار شناختی و روانی منحصر به فرد که نه مثل ‏بزرگسالان دنیا را تجربه کرده اند و نه مثل ما احساس می کنند. هر کودک و نوجوان تا ‏دیگری زمین تا آسمان در همین مباحث با هم فرق دارد. آیا ما دقیقاً رفتار بعدی این بازمانده ‏عزیز شهید را می توانیم پیش بینی کنیم؟ آیا از لرزش صدای آن کودک مقابل قاتل پدرش نمی ترسیم؟ از سرنوشت او؟ آیا فقط نمایش صحنه‌ای حزن انگیز و متاثرکننده برای ما مهم است؟ ‏واقعا از پخش فیلم شهادت شهید رنجبر و بعد رویارویی پسرش با قاتل چه چیز عاید جامعه و ‏آن شهید و خانواده اش شد؟ ‬
*روان شناس

کد خبر 5417084

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha

    نظرات

    • sdn IR ۱۵:۲۲ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۶
      6 2
      پخش فیلم کاری غیر انسانی و زشت بود اون کسی که این کار را کرده باید می دانست که فیلم به فرزندان شهید و در آینده به نوادگانش خواهد رسید و این خود تولید بیماری های روحی میکنه.
    • صادق باوی IR ۱۷:۴۲ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۶
      9 1
      ضمن عرض تسلیت به خانواده جناب سرهنگ رنجبر و جامعه ناجا این عزیزان جهت حفظ امنیت کشور از جان خود می گذرند .
    • رضایوسفی IR ۱۸:۳۰ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۶
      18 2
      شما به هرکه میپرستیداین جانی راسریع مجازات کنید ودر همان محل جنایت وبا چاقوی خودش شاهرگش را بزنیدتا عبرت اوباش باشدمرگ یک پلیس یعنی مرگ یک جامعه
    • حسین IR ۲۰:۰۵ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۶
      14 4
      مثلا میخواستن ترکیش کنن! که بچه بیچاره رو با قاتل بی رحم روبرو کردن
    • IR ۲۲:۲۱ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۶
      19 2
      با سلام ازپقتی صحنه شهادت مامور دیده شده خواب وارامش از همه گرفته شده چرا ارازل اوباش جمع آوری نمیشه اگر به ما ملت حمله کنند نیروی انتظامی حق شلیک ندارد باید بایستیم مثل این شهید عزیز ما هم وووو دزدان وارازل اوباش جریمه میدن ول میشن
    • عرفان IR ۰۰:۱۰ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      1 11
      آنچه که ازنوشته روان شناس متوجه شدم این است که درمرحله اول خودش نیاز مبرم به روانپزشک دارد ودر مرحله دوم آنچه که ازاین متن برمی آید این است که اون بنده خدا قاتل هم خوب بوده پلیس هم خوب بوده همه خوبیم!
    • خانم کوزری IR ۰۰:۱۳ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      5 1
      بله کار دزستی نکردند
    • حسین IR ۰۰:۵۹ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      9 0
      درود خداوندبرتمام نیروهای مسلح ایران
    • IR ۰۲:۲۹ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      8 1
      دقیقن سوال منم هس!!!!چرااصلا روبرو کردن این دورو
    • زهرا IR ۰۲:۳۹ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      7 0
      به نظر من می خواستند برادران نیروی انتظامی بگن به عرض بیست چهار ساعت قاتل دستگیر کردیم ، ولی همچیز فراموش می‌شود و چیزی که فراموش نمی شود ، پسری و همسری تا آخر عمر با داغ پدر و همسر رو با خود حمل می کنند . باید قوانین محکم‌تری در مقابل ارازل معتاد در نظر گرفته بشود ، که اینگونه گستاخ و راحت جان نگیر
    • اکو IR ۰۸:۱۵ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      8 1
      کسی که همچنین تحلیلی مینویسه دلسوز جامعه است نه اون کسی که هر مناسبتو اتفاقی رو فرصتی میبینه برای نشان دادن خود شیرینی و ...
    • سید IR ۱۰:۴۶ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      1 0
      فیلم کمک به سزایی به پیدا کردن این حیون کرد پس باید یه چیزی رو زیر پا گزاشت برای حدف ....امید است سازنده باشد و قدردان ناجا باشیم .
    • IR ۱۲:۴۶ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      1 1
      تاسف بار ترین موضوع عدم اموزش نیروی پلیس هر این مواقع هست سرهنگی که حتی از سلامت اسلحه خودش اطلاعی نداره و بعد از شلیک نکردن هیچ واکنشی هیچ گونه توانایی در مواجهه با اون صحنه نداشت باور کردنی نیست انقدر راحت ی افسر ارشد پلیس مثل ی ادم عادی با اون شخص درگیر شد البته درستش درگیر نشد
    • IR ۱۳:۳۲ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      0 0
      چرا مردم اینقدر دیوانع شدن چرا پلیس گشتن امروز هم توی اهواز مردی سر زنش را برید ودر خیابان میچرخانید
    • مهدی RO ۱۵:۲۱ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      1 0
      سعدیا کجایی؟؟؟ که بنی آدم .....
    • IR ۱۷:۰۸ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۷
      1 0
      کارکنان ناجاحاممی ندارند😭😭😭
    • IR ۱۹:۵۶ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۸
      1 0
      ضمن تسلیت به خانواده شهید امنیت و نیروی خدوم انتظامی .لذا از مسئولین اموزش انتظامی انتظار اموزش دفاع شخصی به پرسنل را ضروری میباشد
    • IR ۰۹:۴۳ - ۱۴۰۰/۱۱/۱۹
      0 0
      فقط یک کلام(شماها آقای رنجبر را نمی‌شناختند..بخداقسم.به شب و روز قسم..رنجبر دلش نیومد بزنه..اسلحه کشید هوایی انداخت اما دلش نیومد برنه..بااینکه میدونست اون برادر قاتل برادر خودش هست)یعنی چی....برادر رنجبر رو ی کثافت می‌کشه.واعدام میشه...حالا برادر اون که اعدام شده.اومده آقای رنجبر رو شهید کرده دلش