خبرگزاری مهر -گروه دین و آئین- سمانه نوری زاده قصری: برای بررسی وضعیت مسلمانان در جهان چاره‌ای جز بررسی نسبت دین و دولت در سرزمین‌هایی که اتباع و شهروندانی مسلمان دارند نیست. در میان کشورهای مختلف وضعیت‌های گوناگونی را شاهدیم. طبعاً بررسی وضعیت مسلمانان در کشورهایی که در آنها نسبت جمعیتی با غلبه مسلمانان بر سایر ادیان و مذاهب است اولویت دارد. به همین جهت در بررسی وضعیت «دین و دولت» در گستره جهان، پیش‌تر مجموعه گزارش‌هایی را تقدیم نگاه مخاطبان مهر کردیم. قسمت اول این گزارش‌ها به بررسی وضعیت مسلمانان در جمهوری خلق چین می‌پرداخت و قسمت‌های دوم تا پنجم نیز به وضعیت مسلمانان و شیعیان در جمهوری آذربایجان پرداختیم. گام ششم را با بررسی وضعیت مسلمانان و سیاست‌های دینی جمهوری تاجیکستان برداشتیم و اینک در گام هفتم به بررسی وضعیت مسلمانان در شبه قاره هند پرداختیم.
هندوستان، محل تولد و رشد ادیان بودایی و هندو و سیک است. برخی از روایات، زمان ورود اسلام به هند را تا زمان حیات پیامبر (ص) عقب برده‌اند.بر اساس این روایات، راجه مالابار از مناطق جنوب غرب هندوستان، در زمان حیات پیامبر، نمایندگانی به حجاز فرستاد که بعد از وفات آن حضرت به مدینه رسیده و مسلمان شدند. نخستین گام‌ها در ورود اسلام به هند از سوی بازرگانان مسلمان برداشته شد. ارتباط تجاری هند به‌خصوص در جنوب هند و از طریق دریا، با کشورهای مسلمان زیاد بود و مسافرت تجار مسلمان از نخستین زمینه‌های آشنایی مردم مناطق جنوبی و داخلی هندوستان با اسلام بود. در طول زمان، برخی از شهرها و بنادر این کشور محل سکونت مسلمانان شد. در این بنادر مساجد مسلمانان وجود داشت و حتی در برخی از آنان مانند بندر صیمور یا چیمور در نزدیکی بمبئی امروزی و سنجان یا سندان، حاکم مسلمان، حکمرانی می‌کرد. جمعیت مسلمانان در هند بیش از جمعیت مسلمان دیگر کشورها، جز اندونزی، بنگلادش و پاکستان است، این جمعیت مسلمان در ایالت‌های مختلف هند ساکن هستند.
همزمان با زمان انتخابات در هفت ایالت هند، هندوها کمپینی را برای ممنوعیت حجاب در مدارس به راه انداختند. کاربران شبکه‌های اجتماعی در هند در اواخر ژانویه، عکسی از شش دانش‌آموز مسلمان خارج از کلاس درس منتشر کردند که از آنها خواسته شده بود که روسری خود را برای ورود به کلاس بردارند. اما آنها از این کار امتناع کردند. با آغاز فوریه، اعتراض‌ها علیه ممنوعیت حجاب در مؤسسات آموزشی افزایش یافت و خیابان‌های شهر ادوپی بزرگترین شهر ایالت جنوبی کارناتا را در برگرفت. تعداد دانشجویان محجبه که از حجاب دفاع می‌کنند، دوبرابر شد. این دانشجویان اعلام کردند که حجاب بخشی از اعتقاد آنهاست و داشتن حجاب بر اساس قانون سکولار هند تضمین شده است. در پنجم فوریه، دولت ایالت کارناتاکا که ۱۲ درصد از جمعیت آن مسلمان هستند به رهبری حزب ملی گرای هندوی بهاراتیا جاناتا اعلام کرد: همه مدارس باید از قوانین پوشش لباس معمول پیروی کنند که ورود دانش آموزان محجبه به کلاس‌های درس را ممنوع کرده است. این مسئله به ایالت دیگر هند نیز گسترش یافته است. شبکه‌های هندوها و طرفداران آنها حراج‌هایی را به صورت آنلاین منتشر کرده‌اند که توهین‌های تحقیرآمیزی علیه زنان مسلمان استفاده می‌کنند. مردان و زنان هندو در اعتراض به حجاب در محوطه دانشگاه مدعی شده اند که حقوق هندوها توسط زنان مسلمانی که لباس اسلامی به تن دارند، نقض می‌شود.
پیش از این حزب حاکم بهارتیا جاناتا (بی‌جی‌پی) نارندرا مودی، برای خشنود کردن پایگاه ملی‌گرای خود اقدام به حذف نام بسیاری از اماکن تاریخی این کشور کرد که ریشه اسلامی داشتند.دولت بنیادگرای حاکم در هند تلاش گسترده‌ای را در راستای حذف هویت و نشانه‌های اسلامی در کشور هفتاد و دو ملت در پیش گرفته تا به تعبیر خودشان هند کشوری برای هندوها باشد و بر اساس ادعای رهبران حاکم و بنیادگرای هند، این اقدامات بازگشتی به «گذشته غرورآفرین» هندوها باشد. اقدامی که در عمل میراث اسلامی هند را کم‌رنگ خواهد کرد.
بر همین اساس با سرباز روح الله رضوی فعال رسانه‌ای به گفتگو پرداختیم. او متولد کشمیر می‌باشد و در حال حاضر با خانواده‌اش در ایران زندگی می‌کنند:
سرباز روح الله رضوی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اتفاقات چند سال اخیر هند و شرایط حجاب در این کشور گفت: دو گروه در هند وجود دارد که هر دوی اینها توسط بریتانیا شکل می‌گیرد.
بر اساس قانونی که به تازگی به تصویب رسیده ممانعت از نماد مذهبی و نه تنها فقط روسری دختران و زنان قانونی شده است در حالی که نمادهای مذهبی هندوئیسم هیچ منع قانونی ندارند
وی با طرح این سوال که آیا ریشه درگیری‌های هند سیاسی است یا مذهبی و تاریخی، ادامه داد: این درگیری‌ها در کل ایالت‌ها نیست و در یکی از ایالت‌های نواحی رخ داده است. تقسیمات کشور هند منوط است به اینکه ما یک کشور داریم و بعد ایالت و منطقه‌ها و ایالت به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. بر اساس قانونی که به تازگی به تصویب رسیده ممانعت از نماد مذهبی و نه تنها فقط روسری دختران و زنان قانونی شده است در حالی که نمادهای مذهبی هندوئیسم هیچ منع قانونی ندارند. در آن بخش ایالت هند که ۶۰ میلیون نفر جمعیت و چیزی حدود ۱۲ درصد مسلمان دارد، دختران حق پوشیدن حجاب در آن بخش از آن ایالت ندارند.
عدم تساوی قانونی مسلمانان و دیگر ادیان در هند
رضوی با تاکید بر اینکه در هندوستان در حدود ۲۰ درصد شامل ۲۵۰ میلیون مسلمان تخمین زده می‌شود، گفت: اگر کسی در هندوستان بخواهد به صورت درون گفتمانی هندوئیسم را مطالعه کند امکان این کار برایش فراهم نیست. بلکه باید در کالج‌های اروپایی آن را مطالعه کند و روش شناسی مطالعات هندوئیسم در کشور هندوستان وجود ندارد. همچنین مسلمان‌ها پایین‌ترین وضع بهره‌مندی اقتصادی و آزادی انجام مناسک مذهبی و… را دارند اما سیک ها یا فرقه‌های دیگر که تعداد خیلی کمتری دارند از آزادی بیشتری برخوردارند.
این فعال رسانه‌ای هندوستان ادامه داد: ما امروز با تلفیق مذهب و سیاست در هند روبرو هستیم و البته من اصل ماجرا را بهره برداری سیاسی می دانم. حزب بی‌جی‌پی که حزب سیاسی است سکان را به دست گرفته است. در واقع ایالت‌های مختلف هندوستان هر کدام، یک حزب؛ مجلس و نخست وزیر مجزا دارند. ممکن است در یک ایالت یک حزب قدرت داشته باشد و در ایالت دیگر حزب دیگر و متفاوتی. ولی سیاست گذاری‌های کلی و قوانین کلی توسط دولت مرکزی و مجلس ملی هندوستان انجام می‌شود که در حال حاضر در کنترل حزب تندروی هندوئیسم بی‌جی‌پی است. حزب بی‌جی‌پی گرایش‌های هندوئیسم و نژادپرستانه و به خصوص ضد اسلام دارد. در این حزب تمام ادیان و مذاهب کنار گذاشته می‌شود و تنها هندوئیسم مهم می‌شود.
هندوها در تلاش برای دستیابی به جامعه یک دست هستند
وی ادامه داد: این حزب دوره دوم حاکمیت‌شان است و اساساً به دیگری سازی نیاز دارند که این دیگری داخل کشور مسلمانان و یا به تعبیر آنها تروریست‌ها و دیگری در خارج از مرزها پاکستان می‌شود. هر بار نیز این حزب مسائلی مختلف مانند مسجد بابر، کشمیر و یا موضوع حجاب را مطرح می‌کنند. آنها از طریق طرح رسانه‌ای و پررنگ تقابل بین مسلمانان و هندوها دو کار را انجام می‌دهند؛ اول هویت بخشی به تاریخ پراکنده هندوها که تاریخ و نژاد و مذهب مشترکی ندارند. هندوها تلاش می‌کنند تا به یک کشور یک دست برسند. ما اگر هندوئیسم را به بخشی از هند القا کنیم بخشی ۷ الی ۸ درصد را شامل می‌شود. با دیگری سازی از مسلمانان و هر بار دستاویزی از آنان یکپارچگی در بدنه مشتت ایجاد می‌کنند و از طریق طرح مسائل مسلمانان، اهداف سیاسی خودشان را در انتخابات مختلف جلو می‌برند.
کنشگر رسانه‌ای مسائل شبه قاره در خصوص واکنش مسلمانان مناطق دیگر گفت: بدنه مردم هند خودشان را وفادار آرمان سکولاریسم می‌دانند که تجلی آن در قانون اساسی هند مشهود است. در آن قانون همه در برابر قانون یکسان هستند ولی این قانون در ساختار اجتماع و فرهنگ به یکسانی پیاده نمی‌شود. بخشی از مردم هند و بخشی که متأثر از فضای مدرنیته هستند داعیه دار این فضا بودند. در واقع بخشی از مردم که معتقد به سکولاریسم هستند یا از طبقه تحصیل‌کرده و بعضی دیگر از هندوها می‌باشند، مخالف این وضعیت هستند و به دفاع از مسلمانان اعتراضات میدانی و… داشتند و طبیعتاً رسانه‌های وابسته به آنها هم موضع‌هایی که مانند آنها داشتند، اما کماکان هند یک کشور کاملاً مذهبی و مردم پیرو دین و مذهب هستند.
زن هیچ جایگاه اجتماعی در نظام هندوستان ندارد. هندوستان سونوگرافی را ممنوع اعلام کرد چرا که باعث سقط جنین در صورت دختر بودن بچه می‌شد. ما از هندی صحبت می‌کنیم که زن جایگاهی ندارد چه برسد به اینکه مسلمان باشد
واکنش مسلمانان دیگر ایالت‌های هند به آزار و اذیت مسلمانان
رضوی با ریشه‌یابی علت واکنش مسلمانان ادامه داد: واکنش مسلمانان شدید بود. به این دلیل که دولت به بهانه‌های مختلف مسلمانان هند را تحت فشار قرار می‌دهد. از طرف دیگر چهره‌های سیاسی مسلمان هند این را می‌فهمند که بازی سیاسی در حال رخ دادن است اما عملاً در یک انتخاب بد و بدتر قرار گرفته اند و در شرایطی هستند که اگر سکوت کنند هویتشان مضمحل می‌شود و اگر سخن بگویند در بازی طراحی شده حزب حاکم قرار می‌گیرند و در این حال نیز شاهد ابتکار عملی از سوی آنها نیستیم. تنها اتفاق انجام شده هویت‌یابی مجددی است که در حال شکل‌گیری است. مسلمانان تا قبل از ۲۰۱۴ تن به برنامه‌های نظام حاکم داده بودند و دست به دامن نظام سکولاریسم شده بودند اما آنچه اکنون در حال رقم خوردن است بازیابی و احیای هویتی است. البته شرایط سخت و بغرنج است و حملات متعددی به مسلمانان رقم خورده که تصاویر آن نیز پخش شده است.
زمینه‌های ایجاد اتحاد مسلمانان و طبقه محروم جامعه هند
وی در خصوص واکنش میدانی مسلمانان در این اتفاقات گفت: به جز مواردی که شامل درگیری‌های خونین و سخت که چند سال گذشته در دهلی انجام شده بود، مسلمانان جرأت درگیری‌های اینچنینی نداشته‌اند یا اگر بوده است رسانه‌ای نشده است. یکی از پیام‌هایی که بسیار امیدوار کننده از مسلمانان در این سال‌ها دریافت کردم، این بود که رویکردی مثبت در برقراری میان پیوند میان طبقات محروم مستضعف هند و مسلمانان شکل گرفت. یعنی مسلمانان متوجه شدند که رقیب آنها مذهب نیست بلکه حاکمیت هند به عنوان یک نظام سلطه‌ای حتی طبقات محروم در آن جامعه را مورد ظلم قرار داده و این ظلم تنها برای امور مذهبی نیست. مسلمانان تلاش می‌کنند اتحادی را با بدنه مردم هندوستان که مسلمان هم نیستند فراتر از خط کشی‌ها رقم بزنند تا در مقابل ساختار دوگانه قدرت بایستند. یکی دیگر از نکات مثبت ناامیدی از نظام دو حزبی حاکم است. مسلمانان برگ برنده انتخاباتی حزب کنگره بودند، بی عدالتی امروز زاییده دوران حزب کنگره است. مسائل و تنش‌های مرتبط با مسجد بابر در دوران حزب کنگره آغاز می‌شود که در رابطه با فعالیت‌های پشت پرده و ارتباط با اسرائیل و صهیونیسم است.
زنان در هند جایگاهی ندارند
رضوی با اشاره به اینکه هویت بخشی به وجود آمده به زنان هند روح تازه‌ای بخشیده است، گفت: زن هیچ جایگاه اجتماعی در نظام هندوستان ندارد. هندوستان سونوگرافی را ممنوع اعلام کرد چرا که باعث سقط جنین در صورت دختر بودن بچه می‌شد. ما از هندی صحبت می‌کنیم که زن هیچ جایگاهی ندارد چه برسد به اینکه مسلمان هم باشند؛ حالا در این فضا دختری مسلمان در جمعی با صدای بلند الله اکبر می‌گوید و این امر بارقه‌ای بسیار امیدوارانه دارد.
نقش مجموعه‌های مردمی در واکنش حملات دولت هند به مسلمانان
وی با اشاره به نقش مجموعه‌های مردمی ایرانی در این خصوص گفت: یکی از اتفاقاتی که بعد از حکومت طالبان در افغانستان شکل گرفت ضرر مالی به هندوستان بود. هندی که به پشتوانه آمریکا در افغانستان سرمایه گذاری‌های زیادی کرده بود و به یک‌باره آمریکایی‌ها کنار کشیده و افغانستان دست طالبانی افتاد که با پاکستان نزدیکی بیشتری دارند. در این بازی هند خودش را بازنده دید و خودش را در افغانستان شکست خورده محسوب کرد و به دنبال مسیرهای دیگر است که وارد افغانستان شود. ایران در این مسیر گزینه جدی را بازی می‌کند. همچنین اعتماد هند نسبت به سیاست‌های آمریکایی‌ها از بین رفته است و از طرفی چین در عرصه بین‌الملل به عنوان رقیب آمریکا قرار دارد و روابط خوبی با هند ندارد. در شرایط جدید افغانستان، دست هند زیر ساطور ایران است چرا که هند با تمام همسایگان خود از جمله پاکستان، مالدیو، چین و بنگلادش مشکل دارد و منزوی شده است و ارتباط با ایران از این منظر برایش مهم است، هند تا توانسته از وضعیت تحریم سو استفاده کرده است.
ایران شاهراه اتحاد مسلمانان جهان باشد
رضوی با اشاره به اینکه تفکر انقلاب اسلامی می‌تواند خلق منافع ملی را رقم بزند، گفت: سخن گفتن از دردهای امت اسلامی بخشی از کنش گری هویتی است که ایران باید آن را دنبال کند فارغ از مواضع شرق ستیزانه یا غرب ستیزانه ای که وجود دارد، ایران باید برخی کنش‌ها را به واسطه هویتی که انقلاب برای ایران تعریف کرده است، دنبال کند. مسلمان امروز هندوستان نیاز به شنیدن بازتاب صدایش دارد و این مسئله در رقم زدن مقاومت هویتی در بدنه مسلمان هند مؤثر است. جمهوری اسلامی که مقاومت در برابر گردن کشان دنیا را در پرونده خود دارد طبعاً نباید در مقابل وضعیت مسلمانان هند بی تفاوت باشد و واکنش در هر سطحی مثل مجلس و وزارت خارجه می‌تواند مؤثر باشد.
وی در پایان گفت: در معرکه‌ای که پاکستان توانایی کنش گری درستی ندارد و در شرایطی که اتحادیه عرب به سمت عادی سازی روابط با اسرائیل می‌رود توقعی نمی‌توان از آنها داشت. کشور مستقلی مثل ایران ابتکار عملی را به دست بگیرد و بازتاب صدای مردم هندوستان از آنجایی که مساله دین و مذهب نیست، باشد.