خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: تاریخ غمبار سرزمین مقدس فلسطین، دسیسه‌ها و خیانت‌های بسیاری را به خود دیده است. شاید بتوان گفت که از دست رفتن فلسطین به دو دلیل عمده باز می‌گردد: «دسیسه» و «خیانت». دسیسه از جانب استکبار و سازمان جهانی صهیونیسم بود و خیانت از جانب برخی از اعراب و مسلمانان. مسلمانانی که در طول دوران حاکمیت عثمانی یا برنامه‌ها و اعمال جنبش‌های یهودی را جدی نمی‌گرفتند و یا اینکه برای ندیدن آن برنامه‌ها و حرکات خریده شده بودند. اما این دسیسه‌ها و این خیانت‌ها چیزی نبود که از چشمان تیزبین وطن‌پرستان فلسطینی و معتقدان به آرمان عرب پنهان بماند. شخصیت‌های مهمی در این دوران توانستند به افتخار مبارزه نائل شده و نام خود را میان بزرگان وطن فلسطینی ثبت کنند.
یکی از این شخصیت‌های مهم که لقب شیخ مطبوعات فلسطین را به او داده‌اند، نجیب نصار است. او هرچند که پیش از «روز نکبت» درگذشت، اما در صدها صفحه چه در قالب کتاب چه در مقالات متعدد نسبت به قدرت گرفتن یهودیان در فلسطین و سیطره عبریان بر این سرزمین مقدس و اسلامی هشدار داده بود.
مختصری در زندگینامه نجیب نصار
نجیب نصار به سال ۱۸۷۳ در «عین عنوب» در جنوب لبنان (استان جبل عامل) به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی خود را در «مدرسة الشویفات الدولیة» (مجموعه از مدارس بین‌المللی است که توسط نظام آموزشی سابیس (SABIS) در کشورهای مختلف خاورمیانه اداره می‌شود. نخستین مدرسه از مجموعه مدارس شویفات در سال ۱۸۸۶ در لبنان آغاز به‌کار کرد و پس از آن بود که شعبات مختلف این مدرسه در کشورهای عربی از جمله کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تأسیس شد.) پس از آن برای پیگیری تحصیلات متوسطه به شهر «سوق الغرب» رفت و با نمره عالی دیپلم گرفت.
نجیب نصار تحصیلات آکادمیک خود را در رشته داروسازی در دانشگاه آمریکایی بیروت پی گرفت. پس از پایان تحصیل به بیت‌المقدس رفت و به عنوان آموزگار مشغول به کار شد. در این مدت او در شهر کهن و باستانی طبریه در فلسطین مقداری زمین برای کشاورزی خرید، اما تخصص چندانی در این کار نداشت و به همین دلیل، یک یهودی انگلیسی را که به فلسطین آمده بود استخدام کرد. آن یهودی به نجیب نصار کتابی دایرة دایره‌المعارف در زمینه دین یهود داد. نجیب نصار با مطالعه این کتاب نسبت به واژه و مفهوم صهیونیسم حساس شد. نصار پس از طبریه شهر ساحلی حیفا را برای ادامه زندگی برگزید.
نصار عقیده داشت که نباید یهودیان در فلسطین صاحب زمین باشند. به همین دلیل قلم خود را در اختیار این آرمان قرار داد. به همین دلیل نیز او را از پیشگامان مبارزه با صهیونیسم می‌دانند ادامه زندگی نجیب نصار در حیفا و مشاهده و درکی که از فعالیت گسترده یهودیان در فلسطین داشت، موجب شد تا او به سال ۱۹۰۸ روزنامه «الکرمل» را تأسیس کرد که اکنون به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نشریات فلسطینی مشهور است.
این دوران مصادف بود با آغاز فعالیت‌ها و دسیسه‌های صهیونیسم بین‌الملل در سرزمین فلسطین و دیگر کشورهای عربی. فعالیت‌هایی که با دقت و برنامه‌ریزی هرچه تمامتر اجرا می‌شد، اما حکومت عثمانی چشم خود را بر آن بسته بود. به طور کل حکومت عثمانی بجز در دوران سلطنت سلطان عبدالحمید دوم هیچگاه اهمیت فعالیت‌های جنبش‌های یهودی قرن نوزدهم در فلسطین را جدی نگرفت، اما بهرحال متفکران دغدغه‌مند فلسطینی از جمله نجیب نصار نمی‌توانستند نسبت به این فعالیت‌ها و آن بی‌توجهی‌ها ساکت بمانند.
نجیب نصار بجز مشاهده فعالیت‌های یهودیان صهیونیست، اسناد مهمی را هم در اختیار داشت و آن چیزی نبود جز همان «دایرةالمعارف یهود» ی که آن انگلیسی به نصار داده بود. این دایره‌المعارف که توسط گروهی از نخبگان یهودی نوشته شده بود، ایدئولوژی صهیونیسم و جهت‌گیری‌های استعماری آنها و راه‌هایی را که برای تشکیل دولت یهودی و گسترش و فراگیر شدن آن پیشنهاد داده بودند، به روشنی مطرح می‌کرد. این متن به سال ۱۹۰۵ به دست نصار رسید و او تا زمان تأسیس «الکرمل» روی آن مطالعه بسیار کرد. در همین سال‌ها او با بانوی به اسم ساذج ازدواج کرد و از او صاحب پسری به نام فاروق شد. همسر نصار در همیشه همراه و یارش بود و بویژه به او در سردبیری و اداره روزنامه «الکرمل» بسیار یاری رساند.
الکرمل: پایگاه اصلی افشای صهیونیسم
به دلیل همین مطالعات و مشاهدات، «الکرمل» خیلی زود به اصلی‌ترین پایگاه افشای برنامه‌های صهیونیسم بین‌الملل برای سرزمین‌های عربی شد. نصار به توطئه یهودی‌ها در خریداری زمین در فلسطین هشدار داد و بسیار درباره آن نوشت. به زعم او فروش زمین به یهودیان مهاجر، سلطه نهایی آنها بر سرزمین اسلامی فلسطین را رقم می‌زد و این اتفاقی بود که افتاد. نصار تلاش کرد تا این شعار را برای فلسطینیان جا بیندازد: «کسی که زمین ندارد، وطن ندارد.» شعاری که هشداری در آن نهفته بود.
خود او نیز برای اینکه همگان را مجاب به نگهداری زمین‌هایشان بکند و آن دسته از فلسطینی‌هایی را که صاحب زمین نبودند، به خریداری زمین ترغیب کند، زمینی بزرگ را در «بیت شأن» که یکی از کهن‌ترین شهرهای فلسطین است خریداری کرد. «بیت شأن» در محل تلاقی دره‌های اردن و یزرعیل قرار دارد که تاریخ آن به سه هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. یعنی زمانی که بنی‌اسرائیل در آن سکونت نداشت. این سرزمین از اوایل عصر مفرغ مسکون بود. این سرزمین برای سال‌ها محل اختلاف و نزاع بین یهودیان و کنعانیان بود تا اینکه داوود پیامبر آن را تحت فرمان درآورد. این شهر که به بیسان هم خوانده شده هم‌اکنون شهری در اسرائیل است.
نصار عقیده داشت که نباید یهودیان در فلسطین صاحب زمین باشند. به همین دلیل قلم خود را در اختیار این آرمان قرار داد. به همین دلیل نیز او را از پیشگامان مبارزه با صهیونیسم می‌دانند.
نصار بجز زبان مادری‌اش یعنی عربی، به زبان‌های انگلیسی و عبری نیز تسلط بسیار داشت و عبری را مانند یهودیان صحبت می‌کرد. آشنایی او به این دو زبان باعث شد تا بتوانند از آخرین تحولات جهان و همچنین حرکات و برنامه‌های صهیونیسم بین‌الملل به طور کامل مطلع شود و به ردیابی دقیق این جنبش استعماری بپردازد. او در سال ۱۹۱۱ کتاب «الصهیونیة، تاریخ‌ها، غرض‌ها، وأهمیتها» (صهیونیسم: تاریخچه مختصر، اهداف و علل گسترش آن) را در حیفا منتشر کرد. این کتاب ارجاعات بسیاری به منابع یهودی و روزنامه‌های عبری زبان داشت.
نجیب نصار تلاش کرد تا این شعار را برای فلسطینیان جا بیندازد: «کسی که زمین ندارد، وطن ندارد.» شعاری که هشداری در آن نهفته بود فعالیت‌های گسترده نجیب نصار علیه صهیونیسم و عثمانی باعث شد تا مقامات عثمانی و بعدها مقامات بریتانیایی حاکم بر فلسطین مزاحمت‌های بسیاری برایش ایجاد کنند. او بارها تحت تعقیب قرار گرفت. از جمله آن یکی سال ۱۹۱۵ بود که نصار توانست به شهر «ناصریه» بگریزد. این شهر نیز از جمله شهرهای کهن فلسطین است که مسیحیان آن را به عنوان شهر محل تولد مسیح (ع) می‌شناسند. متأسفانه اکنون این شهر در استان شمالی اسرائیل قرار دارد و به عنوان پایتخت عربی اسرائیل نیز آن را می‌شناسند. نصار مدتی را نیز در روستای بلدالشیخ بین حیفا و بیت شأن که در آن باغ و زمینی کشاورزی داشت، گذراند.
در سال ۱۹۳۶ مسئله انقلاب بزرگ فلسطین رخ داد. مراحل و حوادث این انقلاب شامل عملیات نظامی، اعتصاب عمومی، تظاهرات مردمی، درگیری‌های محلی، فعالیت شدید سیاسی و تبلیغاتی و مقاومت در برابر زمین خواران یهود بود. روزنامه الکرمل بسیار به انقلاب یاری رساند. به همین دلیل مقامات بریتانیایی دوران قیومیت بریتانیا بر فلسطین نصار را به سال ۱۹۳۸ به جرم تأمین سلاح برای انقلابیون تحت تعقیب قرار داده و انتشار الکرمل را به حالت تعلیق درآوردند. این مواجهه با روزنامه الکرمل تا سال ۱۹۴۴ که برای همیشه از جانب مقامات بریتانیایی حاکم بر فلسطین تعطیل شد، ادامه داشت.
نصار در طول دوران فعالیت خود کتاب‌های بسیاری را نوشت از جمله: «القضَیة الفلسطینیة» (آرمان فلسطین)، «فی ذمة العرب» (به نام اعراب)، «نجدة العرب، أو شمم العرب»، «الرجل، فی سیرة الملک عبد العزیز آل سعود» و… نجیب نصار پس از عمری مجاهدت در راستای افشای پروژه صهیونیسم برای سرزمین‌های عربی و فلسطین به سال ۱۹۴۸، دو ماه پیش از اعلام تشکیل دولت غاصب اسرائیل درگذشت و در ناصریه به خاک سپرده شد. بر سنگ مزار او چنین نوشته شده است: «به یاد شیخ و بزرگ مطبوعات فلسطین: نجیب نصار».
***
برای مطالعه دیگر قسمت‌های این پرونده به این نشانی بروید.