خبرگزاری مهر - گروه بین الملل: سوریه در راهبردهای کلان رژیم صهیونیستی جایگاه ویژه ای دارد. با شروع بحران سوریه در سال ۲۰۱۱، اسرائیل با استفاده از فضای به وجود آمده به دنبال آن بود تا بتواند به اهداف کلان خود در ارتباط با همسایه شمالی دست پیدا کند. در این راستا بلندی‌های جولان برای اسرائیل اهمیت بسیار ویژه ای دارد. به طور کلی مناطقی که در ارتفاعات قرار دارند مناطق سوق‌الجیشی نامیده می‌شوند چراکه این مناطق به دلیل ارتفاعی که دارند نسبت به مناطق اطراف خود اشراف دارند و می‌توانند تمام تحرکات خودی و غیر خودی را تحت نظر داشته باشند؛ بر همین اساس ارتفاعات جولان نیز از اهمیت راهبردی بسیاری برخوردار است چراکه به سه نقطه پایتخت و داخل سوریه، شمال فلسطین اشغالی و همچنین مناطقی از لبنان اشراف دارد.
منطقه جولان اشغالی، بخشی از استان «القنیطره» در جنوب غرب سوریه است که رژیم صهیونیستی در جنگ شش روزه سال ۱۹۶۷ بخش بزرگی از این منطقه را اشغال و در ۱۴ دسامبر ۱۹۸۱ به صورت غیرقانونی بخشی از آن را ضمیمه خود کرد، اما جامعه بین‌الملل هرگز این اقدام تجاوزکارانه را به‌رسمیت نشناخته است.
شمار ساکنان جولان اشغالی سوری به حدود ۲۱ هزار نفر می‌رسد که در چهار روستای باقیمانده سوریه پس از اشغال این فلات یعنی «مجدل شمس، بقعاثا، عین قنیا و مسعده» ساکن هستند و با طرح‌های متوالی اشغالگران صهیونیست برای سلطه بر این اراضی و یهودی‌سازی آن با توسل به زور، مواجه هستند.
جنگ سال ۱۹۶۷ که میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی مصر، سوریه و اردن رخ داد و به جنگ شش روزه یا جنگ «رمضان» معروف شد، از پنجم ژوئن آن سال و با حمله هوایی ناگهانی بمب افکن‌های رژیم صهیونیستی به یک پایگاه‌های هوایی مصر آغاز و ارتش این رژیم طی ۶ روز توانست نوار غزه و صحرای سینا را از کنترل ارتش مصر، شرق بیت المقدس و کرانه باختری رود اردن را از کنترل اردن و بلندی‌های جولان را از کنترل سوریه خارج کند.
در سال ۱۹۷۳، ارتش سوریه برای باز پس گیری مناطق از دست رفته خود دست به عملیات زد، ولی فقط توانست بخشی از آن را با امضای توافقنامه جداسازی نیروها در سال ۱۹۷۴، آزاد نماید و ارتش رژیم اشغالگر اسرائیل از مناطقی که در پایان جنگ رمضان اشغال کرده بود، عقب نشست.
تاریخچه درگیری‌ها در بلندی‌های جولان
سوریه در فاصله سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ میلادی از بلندی‌های جولان مناطق شمال فلسطین اشغالی را هدف قرار داد. صهیونیست‌ها این منطقه را در جریان جنگ ۱۹۶۷ اشغال و در سال ۱۹۸۱ ضمیمه رژیم صهیونیستی کرد، اما جهان همچنان آن را اراضی اشغالی می‌داند.
در سال ۱۹۷۴ رژیم صهیونیستی و سوریه برای آتش بس توافق کردند و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد به منطقه اعزام شدند. پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه و به گروگان گرفته شدن تعدادی از صلح‌بانان مستقر در بلندی‌های جولان توسط شورشیان سوری، آنها منطقه را برای چند ماه ترک کردند؛ اما در سال ۲۰۱۶ بار دیگر برگشتند و در حال حاضر تعداد نیروهای حافظ صلح در جولان ۱۱۰۰ نفر است.
سوریه سه بار در سال‌های ۱۹۴۸، ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ علیه رژیم صهیونیستی جنگید و یک بار هم در سال ۱۹۸۲، هنگامی که نیروهای اسرائیلی به لبنان حمله کردند، وارد تقابل نظامی با صهیونیست‌ها شد.
موقعیت بلندی‌های جولان
بلندی‌های جولان یا بلندی‌های گولان (Golan Height) فلات و منطقه‌ای کوهستانی بوده که در جنوب غربی‌ترین بخش خاک سوریه واقع شده و از سال ۱۹۶۷ میلادی در اشغال رژیم صهیونیستی است. بلندی‌های جولان یکی از مناطق حساس نظامی در غرب آسیا به شمار می‌آید. این منطقه تنها ۷۰ کیلومتر از شهر دمشق فاصله دارد.
بلندی‌های جولان فلاتی است واقع در جنوب غرب سوریه، مشرف به دریای الجلیل و شمال فلسطین اشغالی، که تقریباً ۶۵ کیلومتر طول و ۲۵ کیلومتر عرض دارد. از نظر نظامی، ارتفاعاتی راهبردی به حساب می‌آید، که هم بر سوریه و هم بر فلسطین اشغالی دید دارد.
جولان پس از سال ۲۰۱۱
جولان پس از اشغال تا سال ۲۰۱۱ (۱۳۸۹) تقریباً آرام بود؛ اما با شروع بحران سوریه در تاریخ یاد شده، منطقه جولان با کمک صهیونیست‌ها به جولانگاه تروریست‌های تکفیری تبدیل شد و مرز میان آنها با سرزمین‌های اشغالی باز و تسلیحات و امکانات زیادی از سوی رژیم صهیونیستی برای تجهیز تروریست‌های تکفیری گروهک «جبهه النصره» (تحریر الشام فعلی) ارسال گردید و طی اشغال دو استان «قنیطره» و «درعا» در جنوب و جنوب غرب سوریه توسط تکفیری‌ها، هزاران تروریست زخمی از طریق جولان برای درمان به سرزمین‌های اشغالی اعزام شدند و پس از بهبودی، دوباره به خاک سوریه برای جنگ و کشتار مسلمانان بازگشتند.
اهمیت راهبردی جولان
منطقه «جبل الشیخ» در جولان اشغالی و در نزدیکی خط ترک مخاصمه که ارتفاع آن به ۲۸۰۰ متر می‌رسد، به رژیم صهیونیستی موقعیتی عالی در نظارت بر تحرکات نظامی سوریه می‌دهد، صهیونیست‌ها از این بلندی‌ها می‌توانند به دقت فعالیت‌های مهم سوری‌ها، لبنانی‌ها و تا جنوب سرزمین‌های اشغالی را زیر نظر بگیرند و ماهیت جغرافیایی آن هم مانعی طبیعی در برابر هر گونه تحرک نظامی سوریه است.
منطقه جولان مهمترین منبع تأمین آب شیرین سرزمین‌های اشغالی به حساب می‌آید، چون باران‌های ارتفاعات جولان، رود اردن را که به دریاچه طبریه می‌ریزد، تغذیه می‌کند و گفته شده که آب این منطقه ۷۰ درصد نیاز آب شیرین سرزمین‌های اشغالی را تأمین می‌کند.
یکی دیگر از مسائل راهبردی ارتفاعات جولان، نزدیکی آن به پایتخت سوریه می‌باشد؛ دمشق حدود پنجاه کیلومتر با بلندی‌های جولان فاصله دارد و توپخانه سوریه بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ از آنجا شمال سرزمین‌های اشغالی را هدف قرار می‌داد.
اهمیت راهبردی منطقه اشغالی جولان سوریه، «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر سابق رژیم صهیونیستی را بر آن داشت تا با سو استفاده از بحران سوریه از سال ۲۰۱۱ از جامعه بین المللی بخواهد حاکمیت اسرائیل (رژیم صهیونیستی) بر بلندی‌های جولان را به رسمیت بشناسد.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۹ آذر سال (۱۴۰۰) بار دیگر با تصویب قطعنامه‌ای بر بی اعتباری اقدامات رژیم صهیونیستی در جولان سوریه تاکید و خواستار توقف فوری آن شد.
این قطعنامه از رژیم اسرائیل، به عنوان یک نیروی اشغالگر می‌خواهد تا تصمیمات مربوط به جولان اشغالی سوریه، به ویژه قطعنامه شماره ۴۹۷ شورای امنیت سال ۱۹۸۱ را که در آن تأکید شده است که تصمیم اسرائیل برای تحمیل قوانین و صلاحیت خود بر جولان اشغالی سوریه باطل و فاقد اثر حقوقی بین المللی است، اجرا کند.
این قطعنامه همچنین از رژیم صهیونیستی خواست فوراً تصمیمات خود را لغو کند و تغییر ماهیت شهری، ترکیب جمعیتی و وضعیت حقوقی جولان اشغالی سوریه و به ویژه شهرک سازی ها در آن را متوقف کند.
نکته‌ای که باید مورد توجه قرار داد، این است که صهیونیست‌ها اخیراً تحرکات خود را در جولان تشدید کرده اند از جمله آن می‌توان به توسعه شهرک سازی در این منطقه اشاره کرد. در واقع رژیم صهیونیستی در جولان اشغالی به دنبال تغییر بافت جمعیتی این منطقه است.
صهیونیست‌ها بلندی‌های جولان را موقعیتی راهبردی برای خود می‌دانند، این موضوع را از نظر نظامی نیز می‌توان تطابق داد، چرا که بخش‌های زیادی از فلسطین اشغالی زیر تسلط آن قرار دارد، علاوه بر اینکه این منطقه از اهمیت آبی برای رژیم صهیونیستی برخوردار است به ویژه که صهیونیست‌ها به آب اهمیت زیادی می‌دهند؛ این را از کنگره اول صهیونیست‌ها در شهر پازل سوئیس در آگوست سال ۱۸۹۷ می‌توان فهمید که در آنجا تاکید شد که بدون آب دولت یهودی امکان تحقق نخواهد داشت. اسرائیل با سیاست‌های آبی خود توانسته است بر بیش از ۶۰۰ میلیون متر مکعب از آب بلندی‌های جولان مسلط شود و به این ترتیب ۳۰ درصد از نیازهای سالیانه خود به آب را تأمین می‌کند.
چرا جولان برای تل آویو از حیث امنیتی اهمیت دارد؟
صهیونیست‌ها به شدت نگران حضور محور مقاومت در جولان اشغالی هستند. مسئله‌ای که باعث شده صهیونیست‌ها کنترل و امکانات نظامی امنیتی خود در این منطقه را چند برابر کنند.
جولان در سه حوزه امنیت نظامی، امنیت اقتصادی و امنیت جمعیتی بر امنیت رژیم صهیونیستی تأثیر مستقیم دارد و خروج از ارتفاعات جولان به منزله افزایش تهدید امنیت رژیم صهیونیستی است جولان در سه حوزه امنیت نظامی، امنیت اقتصادی و امنیت جمعیتی بر امنیت رژیم صهیونیستی تأثیر مستقیم دارد و خروج از ارتفاعات جولان به منزله افزایش تهدید امنیت رژیم صهیونیستی است.
این رژیم به هیج وجه حاضر به پس دادن جولان به دلایل فوق الذکر نیست. بارزترین جایگاه جولان جایگاه سوق الجیشی آن است. همانطور که در ابتدا اشاره کردیم بلندی‌ها سبب اشراف و برتری نیروهای نظامی یک طرف بر طرف دیگر می‌شود. این بلندی‌ها همچنین به مثابه دیواره قابل اعتمادی تلقی می‌شود.
فقدان عمق استراتژیک در رژیم صهیونیستی، تل آویو را از منطقه جولان در معرض تهدید قرار داده و نزدیکی دمشق به جولان همین شرایط را برای پایتخت سوریه رقم زده است به ویژه که اخیراً هم رژیم صهیونیستی حملاتی از جولان اشغالی به جنوب دمشق داشت.
موضوع دیگر مربوط به امنیت جمعیتی رژیم صهیونیستی است زیرا با توجه به غنی بودن جولان از حیث منابع آب‌های زیرزمینی در استراتژی امنیتی صهیونیست‌ها اهمیت بالایی دارد و شهرک سازی و تغییر بافت جمعیتی هم در این راستا تعریف می‌شود.
آنچه در پایان می‌توان گفت این است که رژیم صهیونیستی هیچ وجه حاضر به عقب نشینی از جولان نیست و علت آن را در موقعیت استراتژیک نظامی و منابع آبی گسترده آن باید جستجو کرد.
طرح‌های استقرار بلندمدت در جولان از سال ۱۹۶۷ تاکنون ادامه یافته است. موقعیت راهبردی جولان از حیث نظامی در کنار فقدان عمق استراتژیک و وسعت محدود رژیم صهیونیستی مهمترین عامل در امنیت نظامی و سخت افزاری رژیم صهیونیستی است.
نزدیکی مرزهای غربی جولان به تل آویو و مراکز جمعیتی رژیم صهیونیستی و محدودیت‌های عملیاتی و زمانی به حدی است که در صورت حضور نظامی سوریه در بلندی‌های جولان سران رژیم صهیونیستی نمی‌توانند به زرادخانه سلاح خویش متکی باشند.
در بُعد امنیت آبی رژیم صهیونیستی و منابع آبی جولان هم تأثیر شگرفی در تأمین آب شرب صهیونیست‌ها و صنایع رژیم صهیونیستی دارد و به عبارت دیگر صهیونیست‌ها از نیم قرن قبل جنگ آب را آغاز کرده و امروز که به مرور جنگ آب به پدیده‌ای محتمل در خاورمیانه تبدیل می‌شود، این رژیم از منابع آبی جولان دست نخواهد کشید.
نکته پایانی اینکه با توجه به شرایط جدید منطقه، اهمیت جولان بیش از قبل مشخص می‌شود. تبدیل کردن جبهه جولان به نقطه آغاز جنگ فرسایشی علیه اشغالگران می‌تواند آنها را به زانو درآورد. جبهه جنوبی سوریه سکویی برای آغاز عملیات نظامی محور مقاومت برای آزادسازی جولان و فراتر از جولان است و این نگرانی اسرائیلی‌ها را به دنبال خواهد داشت. این در حالی است که قدرت محور مقاومت از نظر نظامی, سیاسی و معنوی به طور روز افزونی در حال افزایش است.
گشوده شدن جبهه جولان در شرق در کنار جبهه شمال یعنی جایی که «حزب الله» حضور دارد و جبهه جنوب یعنی جایی که گروه‌های مقاومت فلسطینی در نوار غزه حضور دارند به این معنی است که رژیم صهیونیستی از سه طرف با موشک محاصره شده است و شهرک نشینان صهیونیست برای فرار، راهی جز راه دریا ندارند و شاید وقت آن رسیده باشد که به توصیه سید حسن نصرالله عمل کنند و شنا یاد بگیرند تا در آینده جان خود را نجات دهند
قدر مسلم آن است که منطقه آبستن تحولات بسیار است و تل آویو باید علاوه بر جبهه‌های شمالی و جنوبی خود نگران شعله ور شدن جبهه جولان در شمال شرق این رژیم هم باشد.