به گزارش خبرگزاری مهر پنج سال پس از گفتگوی رهبر معظم انقلاب با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه درباره لزوم حذف دلار آمریکا از مبادلات تجاری بین دو کشور، مسئولان ارشد ایران و روسیه بار دیگر در تهران نسبت به این موضوع تاکید کردند.
در حاشیه سفر پوتین به ایران، علی صالح آبادی، رئیس کل بانک مرکزی ایران اعلام کرد که تهران و مسکو در مبادلات دوجانبه خود مبادلات دوجانبه خود را به ریال ایران در برابر روبل روسیه آغاز کرده اند و صادرکنندگان کالا می‌توانند. روبلی که از طرف روسی به دست آورده اند را در بازار ایران برای واردات کالا از روسیه بفروشند.
همزمان با حذف ارز دلاری دو کشور از مبادلات تجاری خود، مبادلات ارزی ایران با روبل روسیه و ریال ایران آغاز شد. ناظران بر این باورند که پذیرش ارزهای ملی در مبادلات تهران و مسکو در شرایطی است که با تحریم‌های آمریکا و تقویت همکاری‌های دوجانبه بین آنها به دور از سیستم مالی جهانی «سوئیفت» مواجه شده است.
در این زمینه، غلامرضا مقدم، پژوهشگر اقتصادی معتقد است که تحریم‌های آمریکا علیه مبادلات مالی تهران به‌ویژه صادرات نفت این کشور، دلیل اصلی پیشنهاد تهران برای استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری این کشور بوده است.
مقدم در گفتوگو خود با الجزیر، حذف دلار از مبادلات ایران و روسیه را اقدامی عملی برای دور زدن ممنوعیت آمریکا برای استفاده آنها از سامانه جهانی مبادلات سوئیفت توصیف کرد و توضیح داد که ایران رسماً به صرافی روسیه پیوسته است. سیستم در سال ۲۰۱۹ اما هنوز میوه خود را درو نکرده بود.
این محقق ایرانی مبادلات تجاری به ریال و روبل را به نفع دو کشوری دانست که مشمول تحریم‌های مشابه آمریکا هستند، تاکید کرد: دو طرف برای گسترش این تجربه و اعمال آن با سایر کشورها یا گنجاندن آن در سازوکار مالی فعلی تلاش خواهند کرد. او گفت تا آن را به یک سیستم مالی جایگزین برای سوئیفت تبدیل کند که در معرض هژمونی آمریکا است.
مقدم افزود: پذیرش ارزهای ملی برای اقتصاد ایران بدون چالش نخواهد بود، به ویژه زمانی که مازاد تراز تجاری به نفع طرف مقابل باشد.
کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه نیز در بیانیه‌ای تلویزیونی اعلام کرد که حجم مبادلات تجاری تهران و مسکو از یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ به ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ رسیده است. پرداختن به حجم مبادلات تجاری بین آنها در زمان کنونی که پرسش‌هایی را در محافل ایرانی در مورد حجم واردات و صادرات تهران با روسیه ایجاد کرد.
الجزیره نت بر اساس آمار منتشر شده از سوی گمرک ایران دریافت که حجم مبادلات تجاری ایران با روسیه در سه ماهه نخست سال جاری (از ۳۰ اسفند ماه گذشته) بالغ بر ۸۸۸ هزار و ۵۳۷ تن و ۳۰۰ کیلوگرم به ارزش ۵۰۸ میلیون بوده است. بر اساس آمار گمرک ایران، تجارت ایران با روسیه در مدت مشابه سال گذشته ۸۱۱ هزار و ۷۷۵ تن و ۳۸۰ کیلوگرم به ارزش ۴۵۶ میلیون و ۸۶۷ هزار و ۳۳۲ دلار بوده است.
آمارها نشان می‌دهد مبادلات تجاری ایران با روسیه در سه ماهه نخست سال جاری از نظر حجمی ۹ درصد و از نظر ارزشی ۱۱ درصد افزایش یافته است.
صادرات ایران به روسیه طی سه ماه گذشته نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی ۶ درصد و از نظر ارزشی ۱۵ درصد کاهش داشته است، در حالی که واردات ایران از روسیه از نظر وزنی ۱۵ درصد و از نظر ارزشی ۲۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است.
کریم اسدی، پژوهشگر اقتصادی، تعداد مبادلات تجاری ایران با روسیه را کم و نامتوازن دانست که نمی‌تواند تأثیر زیادی بر رشد اقتصاد ایران داشته باشد و ادامه روند کنونی تجارت با مسکو بر تهران تأثیر منفی خواهد گذاشت و خواستار افزایش صادرات ایران به روسیه تا متناسب شدن آن شد.
وی به الجزیره تأیید کرد که پیمان‌های پولی دوجانبه برای دور زدن تحریم‌های خارجی و تسهیل تجارت بین کشورها مفید است و تهران و مسکو از صادرکنندگان بزرگ انرژی در جهان هستند و دو طرف کالایی برای ارتقای تجارت دوجانبه بین خود ندارند. به جز مواد غذایی که صادرات آنها از روسیه به ایران پس از جنگ افزایش یافت.
وی خاطرنشان کرد: روسیه جزو شرکای اصلی ایران در جهان نیست و حدود ۶۰ درصد تجارت تهران در حال حاضر با چین، امارات، عراق، افغانستان و کره جنوبی است.
اسدی در پایان خاطرنشان کرد: راهبرد دولت کنونی ایران حرکت به سمت محله‌ها و بازارهای آسیایی برای کاهش تبعات سیاست تحریم‌های آمریکا و خنثی کردن اثر آن، نشان دادن عزم خود به طرف غربی در مذاکرات هسته‌ای است که دیگر نیازی به انجام آن ندارد.