خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: تا پیش از جنگ اخیر میان رژیم صهیونیستی و غزه بیشتر نظرسنجی‌های اسرائیلی نشان از پیروزی جناح راست - مذهبی به رهبری «بنیامین نتانیاهو» داشت، اما تحولات یک ماهه اخیر به نحوی بوده که دیگر بار بن بست سیاسی به اصلی‌ترین سناریوی انتخابات نوامبر مبدل شده است.
جنگ سه روزه میان اسرائیل و جهاد اسلامی فلسطین فضای جامعه در رژیم صهیونیستی را به سوی امنیتی شدن و حمایت بیشتر از ائتلاف حاکم حرکت داد؛ کابینه موقت و لرزان «یائیر لاپید» که تا پیش از جنگ ماه اوت در نظرسنجی‌ها به زحمت موفق به کسب ۵۰ تا ۵۲ کرسی می‌شد، پس از این نبرد اندکی توانست اندوخته خود در نظرسنجی‌ها را به حدود ۵۴-۵۵ کرسی افزایش دهد.
از سوی دیگر جناح راست – مذهبی نیز روند سیاسی را به نفع خود می‌دید و در بیشتر نظرسنجی‌ها موفق شده بود دست‌کم ۶۱ کرسی را از آن خود سازد (یعنی اکثریت شکننده لازم برای تشکیل کابینه را به دست آورده بود)، با از دست دادن ۱ تا ۲ کرسی عملاً دست برتر خود را از دست داد. اما این همه ماجرا نبود و تحولات بعدی نیز بیشتر به نفع ائتلاف حاکم بوده تا اپوزیسیون. با این همه بهبود نسبی جایگاه کابینه لاپید در نظرسنجی‌ها را همچنان نمی‌توان به معنای آن گرفت که او بتواند ائتلافی اکثریتی و باثبات تشکیل دهد و صرفاً ارتقای وضعیت کابینه او تا کنون به معنای جلوگیری از شکست کامل و پیروزی نتانیاهو است که در صورت تحقق این وضعیت با استمرار بحران سیاسی و کشیدن کار به برگزاری انتخابات مجدد همراه خواهد شد. در ادامه این نوشتار به بررسی روندهای سیاسی اخیر در سپهر سیاسی رژیم صهیونیستی می‌پردازیم که باعث بازگشت بن بست سیاسی شده است.
ائتلاف سازی ها
در روز دهم ژوئیه ۲۰۲۲ «بنیامین گانتز» و «گیدعون صعر» رهبران دو حزب «آبی و سفید» و «امید جدید» (که هر دو از سرآمدان جناح مخالف نتانیاهو به حساب می‌آیند) از ائتلافی میان دو حزب خود خبر دادند. رهبران این ائتلاف در کنفرانس مطبوعاتی مشترک خود هدف اصلی این اقدام را پایه گذاشتن یک جناح میانه جدید دانستند که قرار است سنگ بنای تشکیل یک کابینه وحدت ملی بدون حضور بنیامین نتانیاهو را فراهم کند. کرسی‌های ائتلاف مذکور در نظرسنجی‌ها در ابتدای امر به ۱۳ – ۱۴ کرسی افزایش یافت، اما نظرسنجی‌های ماه اوت نشان از کسب ۱۰ – ۱۱ کرسی برای این جناح می‌داد. شوک بزرگ دیگری که این ائتلاف به سپهر سیاسی اسرائیل وارد کرد، ورود «گادی آیزنکات» به این ائتلاف و تغییر نام به «وحدت ملی» بود. با ورود آیزنکات به کوران رقابت‌ها دیگر بار شمار کرسی‌های ائتلاف وحدت ملی به ۱۳ – ۱۴ افزایش یافته و بنی گانتز مجدداً خود را به عنوان کاندیدای نخست وزیری می‌بیند.
گادی آیزنکات (سمت چپ) ۱۴ اوت به بنی گانتز و گیدعون صعر پیوست
دومین ائتلاف چشمگیری که در روزهای اخیر شاهد آن هستیم، ائتلاف احزاب راست افراطی اسرائیل به رهبری «ایتمار بن گویر» و «بتصلائل اصموطریچ» است. تا مدتی پیش میان این دو نفر اختلافاتی بروز کرده بود و بن گویر از تمایل خود برای رقابت مستقل در انتخابات پیش رو خبر داده بود و موفق شده بود گوی سبقت را از حزب صهیونیسم مذهبی برباید و این حزب را به دست و پا زدن در آستانه حد نصاب ۳.۲۵ درصدی بیندازد. اما با مداخله بنیامین نتانیاهو که به شدت می‌ترسید یکی از دو حزب قدرت یهودی و صهیونیسم مذهبی زیر حدنصاب قرار گیرد، به اصموطریچ و بن گویر برای ائتلاف مجدد فشار آورد.
دیدار مجدد بن گویر و اصموطریچ برای تشکیل ائتلاف
نهایتاً رهبران دو حزب راست افراطی اسرائیل روز بیست و ششم اوت با یکدیگر برای تشکیل مجدد ائتلاف به توافق رسیدند. تا پیش از تشکیل مجدد این ائتلاف مجموع کرسی‌های دو حزب در برخی نظرسنجی‌ها به ۱۵ نیز رسیده بود اما در نظرسنجی‌های پس از ائتلاف حداکثر کرسی‌های این دو حزب به ۱۲ کرسی تنزل کرده است.
«روح صهیونیستی» نیز سومین ائتلافی است که دو حزب یامیناه و درخ ارتض آن را تشکیل داده اند. پس از آنکه حزب یامیناه به دلیل خروج سه نفر از اعضا دچار وضعیتی بغرنج شد و سپس «نفتالی بنت»، نخست وزیر پیشین رهبری این حزب را به «آیلت شکد» واگذار کرد هر روز بیشتر حزب حاکم پیشین اسرائیل به بیماری در حال احتضار شباهت پیدا می کند. شکد به منظور ترمیم وضعیت با حزب درخ ارتض به رهبری «یوعز هندل» و «زوی هاعوزر» ائتلاف کرد اما این اقدام نیز نتوانسته یامیناه را زیر حدنصاب فراتر آورد. در ۸۰ درصد نظرسنجی‌های انجام شده پس از تشکیل ائتلاف روح صهیونیستی، این ائتلاف موفق به کسب ۳.۲۵ درصد نشده است.
کنفرانس خبری مشترک آیلت شکد و یوعز هندل برای اعلام ائتلاف روح صهیونیستی
ائتلاف دیگری که البته محتمل به نظر می‌رسد اما هنوز محقق نشده ائتلاف احتمالی میان دو حزب جناح چپ یعنی کارگر و مرتص است. «مراو میخائیلی»، رهبر حزب کارگر برخلاف یائیر لاپید معتقد است تشکیل ائتلاف میان کارگر و مرتص نمی‌تواند باعث افزایش شمار کرسی‌های آنان شود، بلکه برعکس همانطور که کاهش مجموع کرسی‌های احزاب راست افراطی را در پی داشته به ریزش بخشی از آرای دو حزب می‌انجامد. اما با توجه به روند کنونی افزایش توجهات به دو حزب بزرگ جناح میانه، احتمالاً در هفته‌های آینده این ائتلاف نیز گریزناپذیر خواهد شد.
احزاب عربی
دو حزب عربی رعم به رهبری منصور عباس و فهرست مشترک عربی به رهبری «ایمن عوده» به یکی از مهم‌ترین و تعیین کننده‌ترین مولفه‌ها در تعیین نتیجه انتخابات نوامبر اسرائیل مبدل شده اند. حزب رعم که در یکسال گذشته برای نخستین بار عضو ائتلاف حاکم بر اسرائیل بوده، تمایل خود برای تکرار این داستان را ابراز کرده و با توجه به اینکه حزب لیکود به دلیل افزایش قدرت جناح راست – افراطی (برخلاف دوره پیشین) هیچگونه تمایلی به جلب همکاری احزاب عربی ندارد و بالعکس درصدد است تا بخشی از کمپین خود را براساس حمله به عرب‌های ساکن اسرائیل و ایجاد دوقطبی استوار سازد، منصور عباس این بار نیز انتخابی جز جناح مخالف نتانیاهو برای شراکت در قدرت نخواهد داشت.
اما این بار برخلاف انتخابات پیاپی پیشین احزاب مخالف نتانیاهو نسبت به فهرست مشترک عربی نیز لحن دوستانه‌تری در پیش گرفته اند و به نظر می‌رسد به این درک رسیده اند که برای تشکیل مجدد کابینه، نیازمند سطحی از همکاری با این ائتلاف هستند. نکته بسیار مهم دیگر این است که نتایج افکارسنجی انجام شده از سوی «موسسه دموکراسی اسرائیل» در قبال میزان مشارکت جامعه عربی در انتخابات نوامبر، نشان از رقم خوردن پایین‌ترین میزان مشارکت در تاریخ را دارد و تا بدین لحظه تنها ۳۹ درصد جامعه عربی به مشارکت سیاسی تمایل نشان داده است. تا کنون میزان مشارکت جامعه عربی در انتخابات مارس ۲۰۲۱ با ۴۴.۶ درصد پایین‌ترین نرخ مشارکت ثبت شده به شمار می‌آید. معمای مشارکت عربی یکی از کلیدهای تحلیل انتخابات اسرائیل است، اگر میزان مشارکت آنان به میزان پیش بینی شده تنزل کند، جناح نتانیاهو مستقیماً از آن متنفع خواهد شد و ۱ تا ۲ کرسی بیشتر به چنگ خواهد آورد.
همچنین در هفته‌های اخیر «الی اویدار» عضو سابق حزب اسرائیل خانه ما که حزب جدیدی با نام «اسرائیل آزاد و دموکراتیک» را تأسیس کرده و می‌خواهد مستقلاً به رقابت بپردازد، از تمایل خود برای ائتلاف با حزب رعم خبر داده و منصور عباس نیز اعلام کرده این پیشنهاد را بررسی خواهد کرد. چنین ائتلافی نخستین ائتلاف یک حزب یهودی با یک حزب عربی در تاریخ اسرائیل خواهد بود و ممکن است بتواند منجر به افزایش میل به مشارکت در جامعه عربی شود، اما فهرست‌های احزاب تا روز ۱۵ سپتامبر باید ثبت نهایی شود و فرصت چندانی برای ائتلاف سازی باقی نمانده است.
استمرار بحران سیاسی
در شرایط فعلی اگرچه ائتلاف حاکم موفق شده با افزایش نسبی سهم خود از کرسی‌ها، جناح راست – مذهبی را در نظرسنجی‌ها از جایگاه پیروز انتخابات بیرون کند ولی این امر هنوز به معنای تشکیل کابینه اکثریتی توسط ائتلاف کنونی نیست و صرفاً به معنای این است که هیچ یک از دو جناح نتانیاهو و مخالفان نتانیاهو توانایی تشکیل ائتلافی با ثبات را ندارند و عمر کابینه موقت یائیر لاپید در این شرایط تا برگزاری انتخابات بعدی تمدید خواهد شد.
اگر کار اسرائیل به برگزاری انتخابات ششم بکشد (رویدادی که در هیچ جای جهان سابقه ندارد) سپهر سیاسی این رژیم دستخوش تحولات مهمی خواهند شد که مهم‌ترین آنها احتمالاً از حاشیه به متن آمدن احزاب راست افراطی و دیگر احزاب حاشیه نشین و تضعیف احزاب جریان اصلی خواهد بود. همچنین انتظار می‌رود، میزان اعتماد به سیستم سیاسی در میان ساکنان این رژیم نیز تنزل کرده و کارآمدی آن هم دچار افتی چشمگیر شود.
*منصور براتی، کارشناس امور رژیم صهیونیستی