خبرگزاری مهر – گروه استانها: استان یزد به واسطه بافت‌های تاریخی ارزشمند ملی و بافت جهانی در شهر تاریخی یزد، در کشور و حتی دنیا بی نظیر است اما مدیریت ناهماهنگ این بافت‌ها و کمبود اعتبار، خطراتی است که آینده این بافت‌ها را با چالش مواجه کرده است.
وسیع‌ترین بافت‌های تاریخی ثبت شده کشور مربوط به استان یزد است که این بافت‌ها در اغلب مناطق حال و روز خوشی ندارند اما وعده افزایش چهار برابری اعتبارات این بافت‌ها، نوید روزهای پویایی برای این مجموعه‌ها را می‌داد؛ وعده‌ای که تاکنون محقق نشده است.
یزد در میان استان‌های کشور، بیشترین وسعت بافت‌های تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور را در شهرستان‌های مختلف دارد، بافت‌هایی که اگرچه وضعیت خوبی ندارند اما با افزایش چهار برابری اعتبارات در سفر هیأت دولت به استان یزد، قرار بود احیا شوند.
وسعت بافت‌های تاریخی یزد
استان یزد ۳ هزار و ۵۵۰ هزار هکتار بافت تاریخی در شهرستان‌های یزد، میبد، اردکان، ابرکوه، مهریز، تفت و خاتم دارد که بیشترین وسعت آن مربوط به شهرستان‌های یزد و میبد است.
گستردگی این بافت‌ها و تعدد بناهای تاریخی و ارزشمند موجود در آنها از یک سو و و چالش‌هایی که برای مدیریت این بافت‌های به هم پیوسته وجود دارد، چالشی است که مدیریت بافت‌های تاریخی را تهدید می‌کند اما به نظر می‌رسد تزریق اعتبار مناسب، بخشی از این چالش‌ها و نگرانی‌ها را برطرف کند.
نبود اعتبار برای مرمت و بهسازی، ساکنان اصیل را از بافت‌ها فراری داده، بسیاری از خانه‌ها را بدون سکنه گذاشته و زمینه مهاجرت اتباع را به بافت‌ها فراهم کرده تا این بافت‌ها از اصالت خود دور شوند و کمتر افراد بومی متقاضی سکونت در آن باشند.
نبود اعتبار برای مرمت و بهسازی، ساکنان اصیل را از بافت‌ها فراری داده، بسیاری از خانه‌ها را بدون سکنه گذاشته و زمینه مهاجرت اتباع را به بافت‌ها فراهم کرده تا این بافت‌ها از اصالت خود دور شوند و کمتر افراد بومی متقاضی سکونت در آن باشند.
در میان بافت‌های تاریخی استان، بافت تاریخی یزد با توجه به جهانی شدن مورد توجه بیشتری قرار گرفته اما وسعت، تعدد آثار و وضعیت نامناسب باعث شده که اعتبارات برای حفاظت از این بافت جهانی نیز کافی نباشد و هر سال درخواست‌های مسئولان استان برای افزایش اعتبار برای حفاظت و نگهداری از بافت تاریخی تکرار می‌شود، خواسته‌هایی که به دلیل عدم تحقق، همچنان دغدغه باقی مانده است.
وعده ۴۰ میلیاردی ۱۵ میلیارد شد
در سفر هیأت دولت به استان یزد و بازدید عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از بافت‌های تاریخی برخی شهرستان‌های استان و ارائه گزارش مسئولان استانی، قرار شد که ۴۰ میلیارد تومان برای نگهداری از بافت‌های تاریخی استان اختصاص یابد اما آنچه امروز بیان می‌شود، اعتبار ۱۵ تا ۱۶ میلیارد تومانی است که کفاف نگهداری حتی یکی از مجموعه بافت‌های تاریخی استان را هم نمی‌دهد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد در گفتگو با خبرنگار مهر با تائید کمبود اعتبار برای نگهداری بافت‌های تاریخی ارزشمند استان یزد در شهرستان‌های یزد، میبد، اردکان، ابرکوه، خاتم، مهریز و تفت، اعتبار تخصیص یافته در بودجه سال جاری را ۱۶ میلیارد تومان اعلام کرد.
احمد آخوندی افزود: از نظر کالبدی با همکاری شهرداری اقداماتی برای کف سازی و بدنه سازی بافت‌های تاریخی انجام شده و اداره کل میراث فرهنگی استان نیز برای مرمت اضطراری بافت‌های تاریخی به ویژه بعد از سیلاب اخیر وارد عمل شده است.
بافت‌های تاریخی در معرض خطر
وی، وسعت بافت‌های تاریخی استان را ۳۵۵۰ هکتار اعلام کرد و افزود: بیشترین نگرانی در حال حاضر مربوط به بافت تاریخی شهر عقدا در شهرستان اردکان و شهرهای تفت و مهریز از جمله باغ شهرهای استان در اثر تخریب باغ‌های قدیمی است.
آخوندی گفت: این باغ شهرها در حال تبدیل شدن به منازل مسکونی جدیدی هستند که کالبد بافت تاریخی را از هم می پاشد و تخریب سایر بناهای تاریخی را به نیز به دنبال خواهد داشت.
وی افزود: ۵ هزار اثر تاریخی در استان شناسایی شده که ۲ هزار بنای آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و به طور قطع تعداد آثار تاریخی که در بافت‌های تاریخی استان وجود دارد بسیار است از اینرو حفاظت از بافت تاریخی و تک بناهای ارزشمند آن از اهمیت زیادی برخوردار است.
آخوندی بیان کرد: در حال حاضر طرح پایش سازه‌های بناهای خشتی واقع در بافت‌های تاریخی در حال انجام است تا نسبت به مقاوم سازی آنها و مرمت‌های اضطراری بیشتر ناشی از سیلاب اخیر اقدام شود و از تخریب‌های آتی نیز جلوگیری به عمل آید.
تناسبی میان اعتبار اختصاص یافته و اعتبار مورد نیاز برای بافت‌های تاریخی نیست
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد گفت: در بودجه امسال ۱۶ میلیارد تومان برای حفاظت از بافت‌های تاریخی استان اختصاص یافته که این رقم با اعتباری که برای حفاظت از بافت‌های تاریخی استان مورد نیاز است، تناسبی ندارد.
وی، از نیاز ۱۰۰ میلیارد تومانی برای حفاظت از بافت‌های تاریخی استان خبر داد و افزود: البته برخی از مشکلات بافت تاریخی به ویژه تخریب‌های ناشی از سیلاب از سوی بنیاد مسکن در حال پیگیری است اما با این اعتبارها نمی‌توان این وسعت از بافت تاریخی به ویژه بافت جهانی یزد را نگهداری کرد.
آخوندی، همچنین مدیریت یکپارچه بافت تاریخی را نیز یکی از نیازهای اساسی برای مدیریت و حفاظت هر چه بهتر بافت تاریخی عنوان کرد و افزود: اقدامات متعددی از سوی شهرداری‌ها در بافت‌های تاریخی در حال انجام است و دستگاه‌های دیگر نیز خدماتی ارائه می‌کنند اما لازم است که همه این خدمات حول مدیریت اداره کل میراث فرهنگی باشد تا نظم بیشتری داشته باشد.
وی، اولویت‌های عمرانی در بافت تاریخی را مدیریت و دفع آب‌های سطحی و تعیین تکلیف خانه‌های مجهول الهویه و مجهول المالک و کثیر المالک عنوان کرد و افزود: امیدواریم با این اقدامات بتوانیم حداکثر توان خود را برای مدیریت بافت‌های تاریخی به کار بگیریم و شاهد افزایش اعتبارات برای حفاظت هر چه بهتر و بیشتر باشیم تا این میراث گرانبها همچنان حفظ شده و از تخریب دور بماند.
با این شرایط به نظر می‌رسد که مطالبه اعتبار بیشتر برای استان برای حفاظت از بافت‌های تاریخی و برنامه ریزی برای هزینه‌کرد هدفمند این اعتبار از اهمیت بسزایی برخوردار است و باید برای این چالش چاره‌ای اندیشیده شود که این میراث گرانبها از تخریب دور بماند و روزی مانند بافت تاریخی یزد در جهان نیز باعث سرافزاری کشورمان باشد.