بافت‌های تاریخی یزد جان می‌گیرند/افزایش ۴ برابری بودجه مرمت

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: یزد در میان استان‌های کشور، بیشترین وسعت بافت‌های تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور را در شهرستان‌های مختلف دارد، بافت‌هایی که اگرچه وضعیت خوبی ندارند اما با افزایش چهار برابری اعتبارات در سفر هیأت دولت به استان یزد، قرار است احیا شوند.

استان یزد ۵ هزار هکتار بافت تاریخی در شهرستان‌های یزد، میبد، اردکان، ابرکوه، بافق، تفت، مهریز و مروست دارد که بیشترین وسعت آن مربوط به شهرستان‌های یزد و میبد است.

این مناطق در دوره‌های تاریخی متعددی ایجاد شده‌اند و به مرور زمان دستخوش تغییراتی قرار گرفته‌اند که باعث شده قدمت برخی از آنها به چند دوره تاریخی بازگردد.

حفاظت و مرمت بافت‌های تاریخی با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از آثار تاریخی هر شهرستان را در خود جای داده‌اند، از اهمیت زیادی برخوردار است اما کمبود اعتبار، مشکلات این بافت‌ها را افزایش داده است.

نبود اعتبار برای مرمت و بهسازی، ساکنان اصیل را از بافت‌ها فراری داده، بسیاری از خانه‌ها را بدون سکنه گذاشته و زمینه مهاجرت اتباع را به بافت‌ها فراهم کرده تا این بافت‌ها از اصالت خود دور شوند و کمتر افراد بومی متقاضی سکونت در آن باشند. نبود اعتبار برای مرمت و بهسازی، ساکنان اصیل را از بافت‌ها فراری داده، بسیاری از خانه‌ها را بدون سکنه گذاشته و زمینه مهاجرت اتباع را به بافت‌ها فراهم کرده تا این بافت‌ها از اصالت خود دور شوند و کمتر افراد بومی متقاضی سکونت در آن باشند

دیوارهای خشتی، به مرور زمان به دلیل عدم تخصیص اعتبار برای مرمت در حال ریزش هستند، خانه‌ها یکی یکی خراب می‌شوند و آثار تاریخی از جمله ساباط‌ها، بادگیرها، آب انبارها، مساجد و سایر سازه‌های معماری که اجزای بافت‌های تاریخی را تشکیل می‌دهند، در همه شهرستان‌های استان در معرض خطر تخریب قرار دارند و حتی در برخی مواقع نیز این تخریب‌ها به عمد است.

در میان بافت‌های تاریخی استان، بافت تاریخی یزد با توجه به جهانی شدن مورد توجه بیشتری قرار گرفته اما وسعت، تعدد آثار و وضعیت نامناسب باعث شده که اعتبارات برای حفاظت از این بافت جهانی نیز کافی نباشد.

وضعیت سایر بافت‌های تاریخی استان که بسیار بد است و روز به روز اسفناک‌تر می‌شود و اگر بودجه مناسبی به آنها تعلق نگیرد، این بازمانده‌های تاریخی در زمین فرونشسته و از تلی از خاک از آنها باقی خواهد ماند.

اما سفر هیأت دولت به استان یزد و بازدید عزت‌الله ضرغامی، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد از بافت‌های تاریخی برخی شهرستان‌های استان و ارائه گزارش مسئولان استانی، نویدبخش تخصیص اعتبار مناسبی برای بافت‌های تاریخی، اعتباری که به گفته مسئولان استانی چهار برابر نسبت به سال قبل افزایش یافته و برای مرمت بافت‌های تاریخی استان رقم قابل ملاحظه‌ای است.

تخصیص ۴۰ میلیارد تومان اعتبار برای مرمت بافت‌های تاریخی استان یزد

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از تخصیص ۴۰ میلیارد تومان اعتبار برای مرمت بافت‌های تاریخی استان در سفر هیأت دولت به استان یزد خبرداد و گفت: این افزایش چهار برابری اعتبارات نسبت به سال قبل اتفاق بسیار خوبی را برای مرمت بافت‌های تاریخی استان رقم خواهد زد.

سیدمصطفی فاطمی گفت: از محل این اعتبار قرار است بافت‌های تاریخی یزد، ابرکوه، ندوشن، شریف آباد، چاه افضل، ترک آباد، سرو سفلی، مهریز، مروست، ترکان، شاهدیه، بافق و تفت مورد مرمت قرار گیرند.

وی افزود: مجموع بافت‌های تاریخی استان یزد در حدود ۵ هزار هکتار وسعت دارند که در بین استان‌های کشور، بیشترین بافت‌های تاریخی ثبت شده را به خود اختصاص داده‌اند.

وجود ۱۰۰ هزار بنا در بافت‌های تاریخی یزد

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد بیان کرد: حدود ۱۰۰ هزار بنا در این بافت‌ها وجود دارد که اعتبار تخصیص یافته سال گذشته برای مرمت این بافت‌ها با این تعداد بنا، ۵ میلیارد تومان از محل اسناد خزانه بود که ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان آن اختصاص یافت یعنی در واقع برای هر بنای تاریخی ۲۵ هزار تومان اعتبار جذب شد.

وی افزود: تا به امروز سعی کردیم با کمک مردم و سرمایه گذاران بخش خصوصی و دیگر دستگاه‌ها، بافت‌های تاریخی را با این وضعیت نامناسب تخصیص اعتبارات حفظ کنیم.

فاطمی، تعداد پروژه‌های مرمتی سال گذشته را هزار و ۲۷۵ مورد اعلام کرد که ۸۰۰ مورد آن مربوط به بخش خصوصی بود و در کنار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان که حدود ۲۰۰ بنا را مرمت کرد، سایر دستگاه‌های دولتی مثل شهرداری‌ها نیز حضور داشتند.

وی ادامه داد: تغییر نگرشی که در مورد بافت‌های تاریخی در استان یزد به وجود آمد، افتخار به ارزش‌های تاریخی و فرهنگی و توجه به خانه‌های تاریخی است به طوری که شاهد مرمت بناهای تاریخی یکی بعد از دیگری و تغییر کاربری بسیاری از آنها به سمت تأمین زیرساخت‌های گردشگری هستیم.

وی با بیان اینکه مرمت خانه‌های تاریخی از سوی بخش خصوصی و با این دیدگاه صورت گرفته است، بیان کرد: به طور قطع می‌توان گفت که نیمی از خانه‌های تاریخی که در کشور مرمت شده، مربوط به استان یزد و با مشارکت حداکثری بخش خصوصی بوده است.

بودجه نداریم

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد اظهار داشت: متولی اصلی حفاظت از بافت تاریخی، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است اما این دستگاه هیچگاه نمی‌توانست و نمی‌تواند با اعتبار ناچیزی که دارد، از این بافت محافظت کند.

وی ادامه داد: مصوبه جدید دولت در استان یزد در راستای حفاظت از بافت‌های تاریخی و کمک به مردم در مرمت بناهای تاریخی به تصویب رسید چرا که اعتبار ناچیزی که این اداره کل در سال‌های گذشته با تأمین مصالح در اختیار ساکنان بافت تاریخی قرار می‌داد تا خانه‌های خود را مرمت کنند، چند سال است که اصلاً تأمین نشده است.

فاطمی اضافه کرد: با قطع تقریبی این طرح حمایتی برای تأمین آجر و مصالح برای مرمت بناهای تاریخی به مالکان خانه‌های تاریخی، از دیگر طرح‌های جایگزین مثل خیرین، اعتبارات معین و کمپ‌های داوطلبانه و اردوهای جهادی استفاده کردیم اما هنوز نیازمند اعتبارات بیشتری هستیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد عنوان کرد: در حال حاضر بزرگترین بافت تاریخی استان یزد با حدود ۱۰۰۰ هکتار وسعت مربوط به شهر میبد است و شهرهای یزد و میبد بیشترین مساحت بافت‌های تاریخی استان را دارند.

به گفته این مسئول، بزرگترین بافت ثبتی در ایران و تنها بافت ثبت شده در فهرست آثار جهانی یونسکو با ۱۹۴ هکتار وسعت مربوط به شهر یزد است که در دنیا شاخص است و باید مورد رسیدگی بیشتر قرار گیرد. یزد نسبت به سایر استان‌های کشور بیشترین بافت‌های تاریخی ثبت شده را دارد، حدود ۱۰۰ هزار بنا در این بافت‌ها وجود دارد که اعتبار بسیاری برای مرمت آنها نیاز است و حفاظت از آنها جز با مشارکت مردم و سایر دستگاه‌ها، امکان پذیر نیست

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با بیان اینکه یزد نسبت به سایر استان‌های کشور بیشترین بافت‌های تاریخی ثبت شده را دارد، گفت: حدود ۱۰۰ هزار بنا در این بافت‌ها وجود دارد که اعتبار بسیاری برای مرمت آنها نیاز است و حفاظت از آنها جز با مشارکت مردم و سایر دستگاه‌ها، امکان پذیر نیست.

فاطمی ادامه داد: خرابه‌های بسیاری در بافت‌های تاریخی وجود دارد که باید مورد مرمت و حفاظت قرار بگیرند. برای مثال در بافت تاریخی شهر یزد، هزار خانه مرمت شده است اما ۲۲ هزار پلاک ثبتی در این بافت وجود دارد که تعداد زیادی از آنها نیاز به مرمت دارد.

وی با تاکید بر اینکه بودجه وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور حتی قابل قیاس با بودجه یک سازمان کوچک در استان یزد نیست، تاکید کرد: رسیدگی به بناهای تاریخی و ارزشمند که در نهایت به حفاظت از بافت‌های تاریخی منجر خواهد شد جز با مشارکت مردم و سایر دستگاه‌ها میسر نخواهد شد.

کور سوی امید در دل ساکنان بافت تاریخی

حضور رئیس جمهور در بافت تاریخی یزد و صحبت مردم ساکن در این بافت با حجت الاسلام رئیسی همچنین پیگیری‌های مسئولان استان برای رسیدگی بیشتر به بافت تاریخی اتفاقات خوبی را برای این بافت رقم زد که البته جای کار بیشتری دارد.

ساکنان بافت‌های تاریخی با ملی شدن، کور سوی امیدی برای آبادانی هر چه بیشتر خانه‌ها و محله‌هایشان را داشتند، آرزویی که هنوز به معنای واقعی محقق نشده است و بسیاری از آنها را از کوچه پس کوچه‌های آشتی کنان که خاطره‌های شیرینی از آن به یادگار دارند، دور کرده است.

ثبت جهانی بافت تاریخی یزد هم آن چنان که باید تأثیر خود را نگذاشت اما وضعیت بافت تاریخی یزد با توجه به این اتفاق بزرگ جهانی نسبت به سایر بافت‌های تاریخی استان بهتر است.

ساکنان بافت‌های تاریخی امیدوار هستند با توجه دولت و تخصیص اعتبارات بیشتر، روزی فرا رسد که به محله‌هایی که در آنها متولد شده و خاطرات زیادی دارند، بازگشته و زندگی کنند و آن را از قالب داستان‌هایی که برای فرزندان خود تعریف می‌کردند به واقعیت درآورند.