خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: روز پانزدهم سپتامبر درحالی زمان ثبت نام احزاب مختلف در انتخابات رژیم صهیونیستی به پایان رسید که احزاب عربی فعال در سرزمین‌های اشغالی دچار انشعابی بی‌سابقه شده و با سه فهرست مجزا به رقابت خواهند پرداخت. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد این امر به دلسردی جامعه عرب ساکن سرزمین‌های اشغالی از مشارکت سیاسی خواهد انجامید.
از آخرین باری که احزاب عربی با ۳ فهرست مجزا در انتخابات رژیم صهیونیستی شرکت کردند ۹ سال می‌گذرد. در سال ۲۰۱۳ سه حزب خداش، رعم و بلد موفق شدند با گذر از حدنصاب انتخاباتی ۲ درصدی به کنست راه پیدا کنند. اما یک سال پس از آن کابینه راست‌گرای نتانیاهو برای دشوارتر کردن راه‌یافتن احزاب عربی به کنست رژیم صهیونیستی، در لایحه‌ای خواستار افزایش حدنصاب انتخاباتی به ۳.۲۵ درصد کل آرا شد.
با تصویب این قانون تنها احزابی که بیش از این میزان رأی بیاورند، مجوز حضور در پارلمان رژیم صهیونیستی را به دست می‌آورند. اگرچه این ابتکار به طور عمده برای دشوار ساختن حضور احزاب عربی در کنست در دستورکار قرار گرفت، اما به گونه‌ای متناقض آمیز باعث شد چهار حزب اصلی عربی فعال در سپهر سیاسی رژیم صهیونیستی، با وجود اختلافات در آستانه انتخابات ۲۰۱۵ برای عبور از این آستانه با یکدیگر ائتلاف کنند تا بدین ترتیب «فهرست مشترک عربی» متولد شود.
درحالی که حدود ۷ سال از تشکیل این ائتلاف بزرگ میان احزاب عربی فعال در رژیم صهیونیستی می‌گذرد، اکنون تنها ۲ حزب خداش به رهبری «ایمن عوده» و تعال به رهبری «احمد طیبی» در انتخابات پیش‌رو با فهرستی مشترک رقابت خواهند کرد و دو حزب رعم به رهبری «منصور عباس» و بلد به رهبری «سامی ابوشهاده» به صورت مستقل در انتخابات شرکت خواهند کرد.
در نتیجه چالش حدنصاب انتخاباتی مجدداً در برابر هر سه فهرست قرار خواهد گرفت و در بدبینانه‌ترین حالت ممکن است هیچ یک از آنها نتوانند بیش از ۳.۲۵ درصد به دست آورند و برای نخستین بار در تاریخ رژیم صهیونیستی هیچ حزب عربی به کنست راه نیابد.
چالش مشارکت عربی
اگرچه بعید به نظر می‌رسد که سناریوی بدبینانه به وقوع بپیوندد اما در حال حاضر نظرسنجی‌ها حاکی از این هستند که از میان سه فهرست عربی، دو فهرست «خداش - تعال» و رعم بالاتر از حدنصاب قرار دارند و حزب بلد زیر این آستانه قرار گرفته است.
بدین ترتیب ممکن است میزان کرسی‌های این حزب از قبل هم کمتر شده و به ۸ کرسی تنزل کند. از سوی دیگر معمولاً سطح مشارکت سیاسی جامعه عربی ساکن سرزمین‌های اشغالی با میزان یکپارچگی این ائتلاف رابطه مستقیم داشته است به طوری که در سه انتخابات ۲۰۱۵، سپتامبر ۲۰۱۹ و مارس ۲۰۲۰ که هر چهار حزب با هم ائتلاف کرده بودند، میزان مشارکت عرب‌های ساکن اراضی اشغالی افزایش یافت و رکورد زد.
در مقابل در دو انتخابات آوریل ۲۰۱۹ و مارس ۲۰۲۱ (که شاهد انشعاباتی میان احزاب عربی بودیم) میزان مشارکت سیاسی در انتخابات به شدت افت کرد و پایین‌ترین رکوردهای تاریخ خود را به ثبت رساند. بدین ترتیب با توجه به اینکه انشعابات ۷ سال پس از تشکیل فهرست مشترک عربی میان اعضای پیشین آن به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده، احتمال اینکه میزان مشارکت سیاسی عرب‌ها مجدداً افت کرده و رکورد جدیدی ثبت کند، افزایش یافته است.
در همین راستا چند روز پس از نهایی شدن فهرست‌های انتخاباتی، نخستین نظرسنجی درباره میزان مشارکت جامعه عربی توسط مرکز افکارسنجی مکان به ریاست «یوسف مقلده» در سرزمین‌های اشغالی برگزار شد و میزان تمایل عرب‌ها به مشارکت در انتخابات ۲۰۲۲ رژیم صهیونیستی را تنها ۳۹ درصد ارزیابی کرد! این رقم حتی از مشارکت جامعه عربی در سال ۲۰۲۱ (۴۴ درصد) نیز کمتر است و رکورد جدیدی را در این باره ثبت خواهد کرد.
به نظر می‌رسد علت افزایش عدم تمایل به مشارکت در انتخابات میان عرب‌های ساکن در اراضی اشغالی را بجز بروز انشعاب میان احزاب چهارگانه باید در عدم دستیابی آنها به اهداف خود به صورت محسوس جست‌وجو کرد.
به عنوان مثال وقتی حزب عربی رعم در ژوئن ۲۰۲۱ به نخستین حزب عربی تبدیل شد که به ائتلاف حاکم بر اسرائیل می‌پیوندد، انتظارات زیادی از پیرامون آن شکل گرفت تا به سیاست‌های تبعیض آلود تل آویو علیه جامعه عربی خاتمه داده شود (از جمله لغو قوانینی همچون کامینیتز و قانون پایه‌ای دولت – ملت یهود) یا عدم توسعه شهرک‌های یهودی‌نشین واقع در کرانه باختری و نیز حرکت به سوی احیای راهکار دو دولتی. اما به نظر می‌رسد حضور این حزب در ائتلاف حاکم تنها موفق شده در حوزه اختصاص بودجه متوازن‌تر و عادلانه‌تر از قبل موثر واقع شود و قوانین تبعیض آلود مذکور را تغییر نداده است.
در نتیجه می‌توان گفت انرژی قابل توجهی که تا پیش از این در انگاره «لزوم مشارکت احزاب عربی در ائتلاف‌های حاکم برای اسرائیل برای اصلاح تبعیض‌ها» ذخیره شده بود، امروز تا حدودی خالی شده و فی‌نفسه نمی‌تواند بیش از این شهروندان عرب را به مشارکت سیاسی ترغیب کند.
نکته بسیار مهم دیگر این است که با حضور سه فهرست انتخاباتی عرب در رأی‌گیری نوامبر ۲۰۲۲، احزاب عربی عملاً با یکدیگر نیز رقابت خواهند کرد و همین امر ممکن است باعث شود بدترین سناریوی ممکن به‌وقوع بپیوندد. افزون بر این با نهایی شدن انشعاب حزب بلد از خداش و تعال، میزان کرسی‌های باقی مانده فهرست مشترک از ۶ به حدود ۴ کرسی تنزل کرده است. این افت محسوس باعث شده تا دیگر بار شانس پیروزی بنیامین نتانیاهو در انتخابات پیش‌رو افزایش یابد، زیرا افت مشارکت عرب‌ها مستقیماً به نفع حزب لیکود است. در واقع میزان مشارکت عربی است که نتیجه انتخابات را تعیین خواهد کرد.
بازی پلیس خوب و بد
از سوی دیگر این همه ماجرا نیست و چنانچه میزان مشارکت جامعه عرب به بالاتر از ۵۲ درصد افزایش یابد، می‌توان انتظار داشت که هر سه فهرست رعم، خداش – تعال و بلد بتوانند دست‌کم ۴ کرسی به دست آورند.
در روزهای اخیر نظرسنجی جدیدی که در این زمینه انجام شده نشان می‌دهد میزان تمایل جامعه عربی برای مشارکت در انتخابات به ۴۲ درصد افزایش یافته است. این خبر اگرچه برای احزاب عربی مثبت است، اما هنوز راه زیادی تا موفقیت آنها در گذشتن کامل از آستانه انتخاباتی باقی است و در حالیکه کمتر از ۴۰ روز به برگزاری انتخابات باقی است، چشم‌انداز رشد مشارکت عرب‌ها مطلوب به نظر نمی‌رسد.
در این میان سامی ابوشهاده، رهبر حزب بلد علت جدا ماندنش از فهرست مشترک عربی را مداخله «یائیر لاپید»، نخست وزیر کنونی رژیم صهیونیستی و تلاش رهبران دو حزب خداش و تعال برای مماشات با وی دانسته است.
در واقع به نظر می‌رسد فهرست‌های سه‌گانه عربی سه نگاه متفاوت به موضوع همکاری با احزاب یهودی و ائتلاف احتمالی حاکم بر رژیم اسرائیل دارند؛ همسازترین موضع از این حیث همچنان در انحصار حزب رعم به رهبری منصور عباس قرار دارد که مجدداً بر لزوم تکرار شراکت با ائتلاف حاکم بر رژیم اسرائیل پافشاری می‌کند.
با خروج حزب بلد از فهرست مشترک عربی که همواره مانع همکاری این ائتلاف با احزاب جریان اصلی بود، به نظر می‌رسد فضا برای سطحی از همکاری میان فهرست خداش – تعال با جناح مخالف نتانیاهو فراهم شود.
طبق اظهار نظرهای ایمن عوده و احمد طیبی این احتمال وجود دارد که این فهرست برخلاف انتخابات ۲۰۲۱، فرایند توصیه کاندیدای نخست وزیری را تحریم نکند و در این زمینه مشارکت داشته باشد. نهایتاً حزب بلد که صراحتاً خود را «ضدصهیونیست» و «فلسطینی ملی‌گرا» معرفی می‌کند، اعلام کرده حاضر نیست هیچ سطحی از همکاری با احزاب یهودی داشته باشد. به این ترتیب جناح‌های مختلف عربی در انتخابات پیش‌رو عمدتاً با استراتژی خود در قبال همکاری با احزاب یهودی (عمدتاً جناح مخالف نتانیاهو) از یکدیگر بازشناخته خواهند شد.
*منصور براتی، پژوهشگر مسائل رژیم صهیونیستی