خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: دانشمندان برای فراموشی خاطراتِ تلخ تلاش‌های بسیاری کرده‌اند. بخش قابل توجهی از این تلاش‌ها به اثرات داغی برمی‌گردد که مرگ و میر عزیزان و وابستگان درجه یک فرد بعد از مرگش برای ما به جای می گذارد. فراموش کردن تلخی این حادثه یا حتی حوادث دیگری که اثرات طولانی مدت در روان انسان باقی می گذارد، به زودی از بین نمی رود و یا حتی شاید بتوان گفت هرگز از بین نمی‌رود. اخیراً دانشمندان با بررسی‌ها و پژوهش‌های علمی توانستند روی کاهش این اثر مطالعه کنند و برای از بین رفتن و یا کم شدن طعم تلخخاطرات ناخوشایند، از اطلاعات جدیدی رونمایی کنند.
حافظه انسان بیشتر مانند فتوشاپ کار می‌کند تا یک ضبط کننده ویدئو. هر بار که سعی می‌کنید یک خاطره احساسی منفی یا مثبت را بازیابی کنید، مغز جزئیات ساده را در خاطرات شما تغییر می‌دهد به طوری که ذهن شما برای این‌که ناخالصی‌های بی‌اهمیت - از دیدگاه خود - را حذف کند یا فاصله بین صحنه‌ها را پر کند و اطلاعات را به روز کند یا برای حذف کل صحنه‌ها برای این‌که جزئیات اصلی خود را از دست بدهد، کار می‌کند.
بر این اساس، متوجه تله‌هایی که ذهنتان برایتان گذاشته است، نخواهید شد. اما پس از شنیدن بدترین خبری که در طول زندگی دریافت کرده‌اید، انقباض قلبتان را فراموش نمی‌کنید.
جهان شوکه شده
محققان دپارتمان‌های روانشناسی در ۳۲ دانشگاه در سراسر جهان سعی کرده‌اند پیش‌بینی کنند چقدر احتمال دارد که انسان‌ها حوادثی را تجربه کنند که به سلامت روان آنها آسیب می‌زند. آنها داده‌های ۶۸۸۹۴ بزرگسال را از ۲۶ نظرسنجی جمع‌آوری کردند تا نمونه بزرگی از جمعیت ۲۴ کشوری را که در نظرسنجی‌ها ی سازمان جهانی بهداشت (WHO) درباره سلامت روان شرکت کرده‌اند، پوشش دهند.
محققان کشف کرده‌اند که هر فردی در جهان حداقل یک ضربه را در زندگی خود تجربه می‌کند. بیش از ۷۰ درصد از افراد مورد بررسی گزارش کرده‌اند که یک رویداد آسیب زا را در تجربه خود داشته‌اند و طبق همین گزارش ۳۰ درصد از آنها نیز ۴ رویداد آسیب زا یا بیشتر را تجربه کرده اند.
محققان رایج‌ترین انواع اتفاقات تروماتیک (ناگهانی) را شناسایی و آنها را به ۵ نوع محدود کردند:
-حضور در لحظه مرگ یا جراحت یک فرد
-مرگ غیرمنتظره یکی از عزیزان
-قرار گرفتن در معرض سرقت
-قرار گرفتن در معرض یک تصادف وحشتناک رانندگی
-قرار گرفتن در معرض بیماری یا جراحت تهدید کننده زندگی
وقوع ترومای روانی بین زن و مرد یا بین ساکنان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تفاوتی تفاوتی قائل نمی‌شود. همه آدم‌ها در این حادثه مجروح می‌شوند. اما طبق این پژوهش، مردان به دلیل مواجهه بیشتر با تصادفات رانندگی وحشتناک و حملات فیزیکی، بیشتر آسیب پذیر هستند.
طبق آنچه در این پژوهش آمده، در بین زنان بیشتر تروما از نوع تجاوز جنسی گزارش شده است. از سویی تصادفات جاده ای در کشورهای کم درآمد بیشتر بوده است. جالب آن‌که آسیب اصلی در میان ۹۰ درصد از جمعیت کشورهای توسعه یافته، مرگ غیرمنتظره یکی از عزیزان بود.
کشف خوبی نیست اما لزوم بی‌اعتمادی به توانایی‌های حافظه و ناتوانی آن در محافظت از ما در برابر تکرار آسیب‌هایی که در معرض آن قرار گرفته بودیم، در این پژوهش حاصل شده است.
دانیل شاتر، استاد روانشناسی در دانشگاه هاروارد می‌گوید: «پس از قرار گرفتن در معرض حادثه، به بخش‌هایی از حافظه آسیب می‌رسد و مطالعات منتشر شده در مجله روانشناسی و روانپزشکی کودک به پیامدهای روانی خشن تروما و هدف قرار دادن افرادی می پردازد که از نظر روانی شکست خورده‌اند، از نظر اجتماعی منزوی شده اند یا از اعتماد به نفس پایینی توسط مجرمان برخوردارند.»
ذهن را از خاطراتش رها کن
محققان روانشناسی و علوم مغز در دانشگاه بوستون سعی کرده‌اند با پیشنهاد اجرای چند ترفند، ما را از خاطرات منفی رها کنند. آنها از ماهیت انعطاف پذیر حافظه بهره برداری کرده‌اند. اگر به خاطر سپردن جزئیات نادرست می‌تواند فریبنده باشد، مغز ما هنوز توانایی ایجاد و پاک کردن خاطرات خشن را دارد که می تواند فرصتی برای درمان PTSD (استرس پس از سانحه) باشد.
محققان یافته‌ها ی خود را در اکتبر سال گذشته پس از سال‌ها مطالعه روی حافظه موش‌ها منتشر کردند. آنها مکان‌های متفاوتی را کشف کردند که خاطرات منفی جدای از خاطرات مثبت ذخیره می‌شوند و چگونگی کاهش حجم خاطرات منفی را با تحریک مصنوعی خاطرات شاد یا یادآوری مکرر خاطرات منفی به منظور تحریف جزئیات آنها پس از هر بار مرور کشف کردند.
محققان خاطرات منفی و مثبتی از جنس شوک الکتریکی خفیف یا چیزی شبیه خوردن یک پنیر خوشمزه را در مغز موش‌ها ساختند و سپس آن خاطرات را برای ردیابی آنها ترسیم کردند. آنها توانستند خاطرات مثبت و منفی جدید را ببینند و دسته بندی کنند. به این صورت که یک گیرنده حساس که تحت تاثیر نور قرار می‌گیرد و سپس یک نور لیزر بی ضرر تابانده می‌شود، به طوری که هر خاطره به رنگ متفاوتی ظاهر می‌شود.
از آنجا که شما نمی‌توانید از یک موش در مورد یک حافظه منفی که تجربه کرده است بپرسید، محققان از فعال سازی مصنوعی برای بازنویسی خاطرات منفی، با یادآوری خاطرات منفی موش ها و سپس فعال کردن حافظه مثبت در مرحله بازیابی استفاده کردند.
این محققان همچنین سعی کردند یک حافظه خنثی را فعال کنند که در آن خاطرات منفی از بین می‌روند و رویدادهای خسته کننده و احساسات مرتبط ناپدید می‌شوند.
طبق نتایج این بررسی‌ها، استفاده از تحریک مصنوعی در انسان برای فراموش کردن آسیب‌های گذشته پیشنهاد نمی‌شود. اما یک روش درمانی را پیشنهاد کردند، آن‌هم قرار گرفتن تحت نظارت روانپزشک و متخصص مغز و اعصاب برای درمان افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه است که در کنار آن نسبت به امتحان کردن این کار در خانه هشدار دادند.
این محققان پیشنهاد کردند که پزشکان بیمار را ترغیب کنند که یک خاطره بد را بیش از یک بار به خاطر بیاورد تا تصاویر زشت آن را ملایم کنند و سپس زمان مناسب برای یادآوری یک خاطره مثبت را تعیین کنند. اما انتخاب زمان ایده آل برای تحریک توسط پزشک هنوز یک موضوع حساس است و نیاز به آموزش قبلی دارد.
این نتایج در حالی ارائه شده است که هنوز بر روی انسان آزمایش می‌شود، اما خبر خوب این است که تعداد فزاینده ای از آزمایشگاه‌های علمی به درمان PTSD در انسان علاقه مند هستند. این آزمایشگاه‌ها ایده‌های امیدوارکننده‌ای از جمله تحریک مغناطیسی جمجمه‌ای یا تحریک عمقی مغز و همچنین تلاش‌های برخی از متخصصان مغز و اعصاب برای استفاده از داروهای غیرقانونی مانند دوزهای کنترل‌شده «اکستاز ی» ارائه کرده‌اند که نتایج مثبتی در درمان استرس حاد پس از اختلال ناشی از سانحه سال گذشته نشان داده است.