به گزارش خبرنگار مهر، هفته سوم آذر مصادف با روز جهانی خاک بود. اهمیت خاک در کنار آب که تضمین کننده حیات موجودات روی کره زمین هستند سبب شده تا ۱۴ آذر (۵ دسامبر) به نام روز خاک نامگذاری شود. حدود ۹۵ درصد غذا انسان به طور مستقیم به خاک وابسته است و تغذیه و تقویت خاک از اهمیت خاصی برخوردار است. با توجه به افزایش جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ ظرفیت غذا باید تا ۶۰ درصد افزایش یابد. این در حالی است که یک سوم خاک‌های دنیا تخریب یا توان تولیدی آنها کاهش یافته است. در نتیجه حدود ۲ میلیارد جمعیت جهان از گرسنگی و سو تغذیه رنج می‌برد. به همین دلیل خاک از اهمیت خاصی برای جوامع بشری برخوردار است. وزارت جهاد کشاورزی به همین مناسب گردهمایی در محل این وزارتخانه داشت. سیدحسن ربانی، نماینده رهبر معظم انقلاب در وزارت جهاد کشاورزی در همایش روز جهانی خاک به کتاب‌های نوشته شده در این باره در قرن دوم هجری اشاره کرد و گفت: در بحث الگوی کشت بدون توجه به مسائل زیست محیطی از سموم شیمیایی استفاده شده که در کنار پساب‌های صنعتی هشداری برای سلامت خاک است.
نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: قرآن برای جلوگیری از فرسایش خاک آموزه‌هایی دارد که نخستین آن آبادانی و زراعت است. آموزش بسیار مهم است و باید بدانیم آب و خاک سرمایه نسل‌های آینده بوده که ضرورت حفاظت از خاک را گوشزد می‌کند. فرهنگ سازی و قانون گذاری موضوع دیگری است. در این باره باید به گذشته خود رجوع کنیم. کتاب‌هایی درباره اهمیت آب و خاک در قرون دوم و سوم نوشته شده که می‌توان در برنامه ریزی به آنها مراجعه کرد.
حفظ خاک امنیت پایدار غذایی
در ادامه همایش سیدجواد ساداتی نژاد، وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه در حوزه صیانت از خاک، یک میلیارد نهال کاری در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت، گفت: سالانه به دلیل شیب‌های تند در شهرهای کشور شاهد سیلاب‌های مخرب در اثر بارش‌ها بوده و یکی از مأموریت‌های وزارت جهاد کشاورزی حفاظت از خاک است. بنابراین در صیانت از خاک وظایف راهبردی برعهده ما بوده و برنامه‌ها با جدیت در حال پیگیری است. در برنامه‌ها با توجه به نگارش و تدوین برنامه هفتم توسعه ضرورت دارد توجه ویژه به خاک شده و اعتبارات لازم دیده شود.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود عنوان کرد: در حوزه آموزش باید تولید محتوا داشت و مواردی در کتب درسی گنجانده شود. بدون حفظ خاک امنیت پایدار غذایی ممکن نیست و باید به این میراث بین نسلی توجه ویژه داشت.
رتبه دوم در برگزاری همایش خاک
فریبرز عباسی، معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در ادامه همایش با بیان اینکه خاک نقش ۲۰ درصدی در افزایش منابع پایدار و تنوع زیستی در کره زمین دارد و برای ایجاد دو سانتی متر خاک به یک هزار سال زمان نیاز است، گفت: فائو شعار روز جهانی خاک را «خاک سرآغاز غذا» تعیین کرد و تاکید بر افزایش سطح فرهنگ صیانت و مدیریت خاک است.
وی یادآور شد: شورای عالی خاک برای سیاستگذاری کلان یکی از خلاءهای موجود کشور بوده و در این حوزه ضرورت دارد اقداماتی در دستور کار قرار گیرد.
گفتنی است سال گذشته ایران در بین ۱۳۹ کشور برگزارکننده روز جهانی خاک حائز رتبه دوم شد.
رتبه نخست در فرسایش خاک
کامبیز بازرگان، رئیس مؤسسه تحقیقات آب و خاک کشور در این همایش با اشاره به اهمیت روز جهانی خاک گفت: ایران در بین برگزارکنندگان روز جهانی خاک رتبه دوم را کسب کرده اما در حوزه فرسایش خاک، رتبه نخست را دارد. این زنگ خطری برای تأمین امنیت غذای کشور است نکته مهم در کاهش زمین‌های حاصلخیز تغییر رویکرد غذایی افراد از رژیم غذایی گیاهی به گوشتی است. بنابراین برای تأمین غذا بشر به ۱۰ برابر زمین بیش از آنچه امروز در حوزه کشاورزی فعالیت دارد نیازمند است. این هشداری به عادت غذایی، انسان عصر حاضر است.
اراضی کشاورزی باید با کمک قانون گسترش یابد و از نفوذ ساخت و ساز در اراضی کشاورزی جلوگیری شود. سرعت گسترش شهرها در زمین‌های کشاورزی هشدار دیگری برای تأمین امنیت غذایی کشور به شمار می‌رود. مسئولان مربوطه باید در مدل شهرسازی بین شمال کشور و استان‌های مرکزی تجدیدنظر کنند.
این محقق در حوزه آب و خاک با اشاره به فقر خاک کشاورزی ایران اظهار کرد: بر اساس آمارها، بهره برداری فیزیکی و اقتصادی از زمین‌های کشاورزی کشور پایین بوده به طوری که ۷۰ درصد خاک کشور دچار کمبود فسفر، بیش از ۳۰ درصد دچار کمبود پتاسیم و ۴۰ درصد خاک‌ها از کمبود آهن رنج می‌برند. این امر روی محصولات تأثیر گذاشته و به همان نسبت بر تأمین مواد مغذی افراد تأثیر منفی دارد. در حال حاضر غذا در جهان به عنوان دارو شناخته می‌شود بنابراین آلوده نبودن آن دارای اهمیت بوده در حالی که آمار مصرف کود در کشور به ویژه در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ فاجعه آمیز است که یکی از دلایل آن افزایش قیمت آنهاست.
بازرگان در بخشی دیگر از سخنان خود تاکید کرد: در ایران به جای چرخه مداوم خاک به معدنکاوی می‌پردازیم به این معنی که آهن، فسفر و سایر مواد مغذی خاک استخراج شده بدون اینکه با تدبیری دوباره به خاک برگردد.
او گفت: هنگامی که به حجم تولیدات کشاورزی افتخار می‌کنیم باید به فکر فقر خاک هم باشیم و برای آن برنامه‌هایی تدوین کنیم. امروز دنیا از کشاورزی پایدار عبور و به سوی کشاورزی احیاکننده حرکت کرده است.
مرغ ارزان شد
کالای اساسی و قیمت آنها در بازار یکی از داغ‌ترین اخبار هر روز کشور است. گران بودن گوشت قرمز (گوسفندی کیلویی ۳۰۰ هزار تومان) مردم را به سوی جایگزین کردن آن با گوشت مرغ و حتی تخم مرغ کرده است. تولیدکنندگان گوشت مرغ از پایین بودن قیمت آن گلایه مند هستند و عنوان می‌کنند با زیان فعالیت دارند. در دو هفته اخیر قیمت گوشت مرغ برعکس نرخ تخم مرغ سیر نزولی داشته است. مدیر تحقیقات معاونت بازرگانی میادین میوه و تره‌بار تهران در این باره گفت: در میادین میوه و تره‌بار قیمت هر کیلوگرم مرغ ۴۷ هزار و ۸۰۰ تومان است که نسبت به یک ماه گذشته ۱۱ هزار و ۶۰۰ تومان کاهش داشته است. در واقع در بازه زمانی یک ماهه کاهش ۱۹.۵ درصدی را در این بخش از بازار گوشت شاهد بوده ایم.
مدیر تحقیقات معاونت بازرگانی میادین میوه و تره‌بار تهران بیان کرد: به طور متوسط میانگین عرضه مرغ در میادین میوه و تره‌بار روزانه ۱۸۰ تن است که هم‌اکنون به حدود ۱۰۰ تن کاهش یافته است.
همچنین گفتنی است صادرات مرغ با عوارض صفر ممکن شد. معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در این باره اعلام کرد: بر اساس برآوردها تا پایان سال هیچ مشکلی در حوزه تولید و مصرف مرغ وجود نخواهد داشت.
کشاورزی و معضل آب
بیشترین بخش آب مصرفی به بخش کشاورزی اختصاص دارد و با رشد جهانی جمعیت، میزان تولید جهانی غذا و به دنبال آن تولیدات در بخش کشاورزی افزایش یافته است اما ۱۰ درصد از جمعیت دنیا در وضعیت خوبی قرار ندارند و نبود امنیت غذایی در بسیاری مناطق قابل مشاهده است.
بسیار مناطق روستایی دنیا در فقر بسر می‌برند، جایی که کشاورزی پایه اصلی تأمین معیشت آنها است. استفاده مجدد از فاضلاب‌ها (با تصفیه مطمئن) منجر به بازیابی مواد مغذی می‌شود و مزایای حیاتی برای سلامت انسان و محیط‌زیست به همراه دارد. بر اساس آمار و ارقام مصرفی پیش بینی می‌شود که بین سال‌ها ۲۰۰۰ تا ۲۰۵۰ میلادی تقاضای جهانی آب باعث افزایش ۴۰۰ درصدی در تولید و ۱۴۰ درصدی در تولید برق حرارتی می‌شود. حسین ساسانی یکی از نظریه پردازان حوزه توسعه پایدار در این باره گفته همان گونه که نفت موجب تحولات زیادی در تاریخ و نظم جهانی قرن بیستم شد، بحران جهانی آب شیرین هم به ژئوپولتیک، اقتصاد، محیط‌زیست، امنیت ملی، شرایط روزمره زندگانی و تراکم تمدن انسان‌ها در قرن ۲۱ شکل تازه‌ای بخشیده و خواهد بخشید حتی بیشتر زیرا آب برخلاف نفت، جایگزینی ندارد. ما نمی‌توانیم نفت را بنوشیم یا با آن مواد غذایی پرورش بدهیم. بنابراین توصیه می‌شود دست‌اندرکاران و سیاست گذاران کشور به مقوله کمبود آب نگاه ملی، منطقه‌ای و جهانی داشته و فقط به مطالعه و ارائه راه‌حل‌های داخلی و مقطعی بسنده نکنند.
وی با اشاره به فشار تقاضای سیری ناپذیر جامعه جهانی که دو برابر میزان رشد جمعیت جهان آب مصرف می‌کند، افزود: ما در عرضه آب مورد نیاز برای تأمین نیازهای کشاورزی، تولید انرژی، تولید صنعتی و مصارف خانگی جمعیت ۷.۹ میلیارد جهان که در سال ۲۰۵۰ به ۹.۷ میلیارد نفر بالغ خواهد شد با کمبود مواجه می‌شویم. این بحران به‌دلیل نارسایی‌های فراوان و هدررفتن منابع آب که تقریباً در مدیریت منابع آب در همه جا از جمله کشور ما مشاهده می‌شود، شدت خواهد یافت. بنابراین ضروری است، کمبود آب را در سطح جهانی و در عرصه ملی به‌عنوان یک چالش مهم و استراتژیک مدنظر قرار داده که ارتباط مستقیم با مدیریت جمعیت کشور دارد و هر آینه کشور نیازمند مطالعه و تحقیق علمی، برنامه‌ریزی، طراحی و عملیاتی کردن اقدامات مؤثر پیرامون مدیریت آب است و تاریخ نشان داده که با عدم توازن در میزان جمعیت و منابع آب، مشکلاتی در راه مدیریت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورها به وجود می‌آید که جبران آن در آینده امکان‌پذیر نیست.
مظنه تنقلات یلدایی
در نهایت که فاصله قیمتی برخی از کالاها از مناطق شمالی شهر تهران تا جنوبی ترین حکایت پردرد شکاف طبقاتی فرهنگی است که چالش‌ها دامن می‌زند. پسته یکی از محصولات خوش خوراک، برای بلندترین شب سال است. این مغز مغذی را می‌توانید از فروشگاه‌های مرکزی شهر با قیمت ۳۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان خریداری کنید در حالی که قیمت آن در ارزان‌ترین فروشگاه‌های مناطق شمالی شهر به ۷۵۰ هزار تومان رسیده است.
هر چه به شب یلدا نزدیک تر می‌شویم نوسان قیمتی بیشتر شده و به سمتی می‌رویم که برخی از خوراکی‌ها برای بخشی از مردم جامعه، لوکس و حتی آرزو شود. در ادامه تضاد قیمتی به محصولاتی می رسیم که این روزها باید آنها را در دسته کالاهای لاکچری طبقه بندی کنیم. عرض اندام میوه‌هایی همچون توت و موز خشک شده پشت ویترین‌های لوکس با قیمت یک میلیون تومان توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. البته قیمت آنها در بساط دست فروش‌های مثلاً میدان فردوسی به کیلویی ۲۰۰ هزار تومان هم نمی‌رسد. تورم، اقتصاد بیمار، قانون عرضه و تقاضا را در جامعه ایرانی بهم زده و موضوعاتی همچون تنظیم بازار، نظارت بر قیمت‌ها و… دیگر محلی از اعراب ندارد. شکاف قیمتی می‌رود تا شکاف فرهنگی را در جامعه ایرانی به بلندای خوراک روزمره تا رویایی دست نیافتی نه فقط برای تنقلات که برای بخشی از کالاهای اساسی مردم دامن بزند.