به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «درآمدی بر فلسفه موسیقی فارابی» اثر سید محسن موسوی به همت موسسه بوستان کتاب در ۱۷۶ صفحه منتشر شد.
نوشتار حاضر می کوشد اندیشه فارابی را به منزله میراث غنی اندیشه پیشینیان در فلسفه موسیقی بررسی کند، زیرا معلم ثانی هم در حوزه فلسفه و هم در حوزه موسیقی عملی و نظری، جزو سرآمدان جهان اسلام است.
فارابی، در قامت یک فیلسوف و موسیقی‌دان تراز اول در جهان اسلام، نظریاتی دارد که ضمن پیوند فرهنگی با انسان ایرانی معاصر، می تواند پاسخگوی بسیاری از دغدغه های فلسفی و به تبع آن بسیاری از دغدغه‌ها نظری و عملی موسیقی به نحوه خاص و هنر به نحو آن باشد و به پرسش‌های بنیادین علمی و فلسفی پاسخ های جدید بدهد.
فهم موسیقی به ما هو موسیقی، منشا موسیقی از لحاظ فلسفه تاریخ و بررسی تاثیر موسیقی بر مخاطب و نحوه فهم موسیقی، مشغولیت راستین این کتاب است.
ساختار اثر
این اثر در چهار فصل تالیف شده است؛ در فصل اول به بیان دوم مبحث قوای ادراکی نفس از منظر فارابی و فلسفه موسیقی فارابی پرداخته شده است.
نویسنده در دومین فصل از این اثر، به چیستی موسیقی از نظر فارابی پرداخته و در این راستا ضمن بیان تعریفی از موسیقی، چیستی علم موسیقی را تبیین و مبادی موسیقی نظری مطرح شده و در ادامه نیز چگونگی جایگاه موسیقی در دانش ریاضی از دیدگاه فارابی تشریح شده است.
در فصل سوم منشا موسیقی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و در ابتدای این فصل، فلسفه تاریخ موسیقی بیان شده و اهالی موسیقی (اجرا کننده الحان، سازنده الحان، نسبت بین اجرا و ساخت الحان، عالم علم موسیقی) معرفی و در ادامه به تشریح ابزار تولید الحان پرداخته شده است.
دریافت اثر موسیقی و نحوه تنظیم و مخاطب عنوان چهارمین و آخرین فصل از این کتاب است که پس از بیان انواع تاثیرگذاری الحان بر مخاطب اثر موسیقی (قوه عقل و الحان، و انواع تاثیر الحان)، غایت و مقصود الحان نیز به نگارش درآمده است.
فلسفه تاریخ موسیقی
فارابی در باب شکل گیری کامل آنچه در جایگاه صناعت موسیقی معرفی می‌کند، معتقد است: شکل گیری و تکامل این صناعت از سه فاز تشکیل شده است که این صفات نسبت به هم تقدم و تاخر زمانی دارند و این امور سلسله وار، به اعتقاد فارابی در سیر تاریخ انسان سپری شده اند. در گفته فارابی، تاریخ به معنای روایت اموری جزئی و منحصر به فرد تاریخی نیست که از قبل توسط مردمان ثبت شده باشد، بلکه بر مبنای تجربه و عقل، سیر شکل گیری و تکامل موسیقی را توضیح می دهد و بر اساس امور کلی سخن می گوید؛ از این رو نمی‌توان آن را زیر عنوان تاریخ موسیقی به بحث گذاشت، ولی کلیت و مبنای عقلی این توضیحات باعث می‌شود ما در اینجا با عنوان فلسفه تاریخ موسیقی به شرح و بسط مطالب فارابی بپردازیم. سه فاز یاد شده در این فلسفه تاریخ اینهاست: کشف منشا الحان، شکل گیری و تکامل موسیقی عملی، شکل گیری و تکامل موسیقی نظری.