خبرگزاری مهر - گروه استانها: بخش کشاورزی در گلستان طی سالهای اخیر با چالش‌ها و تنگناهای متعددی روبرو بوده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی، تغییر مدت و شدت بارش‌ها، افزایش هزینه‌های نهاده‌های های زراعی، گسترش انواع آفات و امراض زراعی و کاهش کیفیت خاک اشاره کرد که معضلات و سختی‌های بسیاری برای فعالان این بخش به دنبال داشته است.
برخی از این مشکلات با رویکردها و ترسیم برنامه‌های راهبردی قابل جبران و اثرات ان قابل جبران و ترمیم است که می‌توان به گسترش فرایندهای آبیاری مکانیزه و قطره‌ای برای مقابله با خشکسالی، بهره گیری از علف کش‌ها و مبارزات بیولوژیکی و شیمیایی در برابر آفات، مدیریت و استفاده بهینه و معقول از نهاده‌های زراعی مانند سموم برای کاهش اثرات گرانی اشاره کرد.
البته کشاورزان گلستانی همانند سایر زارعان کشور و البته جهان، برای جبران و بهبود کیفیت خاک‌های زراعی، توسل به کودهای شیمیایی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
هر چند بهره گیری از ظرفیت کودهای شیمیایی برای بازسازی کیفیت خاک تا حدی اثر بخش و در راندمان تولید مؤثر است اما زیاده وری در استفاده از کودها بیش ازحد معمول، مشکلات زیادی را به دنبال خواهد داشت.
مصرف خودسرانه کود
براساس آمارهای رسمی میزان مصرف کودهای شیمیایی در اراضی زراعی و مزارع گلستان به طور میانگین ۸۸ کیلوگرم در هکتار بوده اما این عدد در کشور ۵۸ کیلوگرم است.
استفاده بیش از حد و خودسرانه کودهای شیمیایی تبعات و آثار متعددی به دنبال دارد، آلودگی آب‌های زیرزمینی و زه آب‌های اراضی کشاورزی به انواع عناصر شیمیایی و فلزات سنگین، انتقال و نشست عناصر شیمیایی در محصولات زراعی، افزایش قیمت تمام شده محصول و تخریب بافت خاک از جمله آثار استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی است که یک یا چند مورد از آنها می‌تواند زراعت و کشاورزی در گلستان را با چالش‌های اساسی در آینده روبرو کند.
مصرف متعارف از کودهای شیمیایی مبتنی بر نظرات کارشناسان به زراعی، استفاده از کودهای حیوانی و زیستی و بهره گیری از روش‌های مرتبط با کشاورزی حفاظتی از جمله مباحثی است که می‌تواند چاره ساز دعدغه های کشاورزان باشد ولی متأسفانه به سبب فراگیر نبودن برنامه‌های ترویجی و البته برخی ساختارهای فرهنگی نادرست در حوزه کشاورزی این رویه نادرست همچنان سیر صعودی دارد.
آزمایش خاک قبل از کوددهی انجام نمی‌شود
پژوهشگر بین المللی آب و خاک در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: گلستان استانی کشاورزی بوده و قطب تولید ۹۰ نوع محصول زراعی و باغی است.
قبل از کوددهی میزان کمبود مواد آلی خاک باید سنجیده شده و طبق همان نسخه تجویز کرد محمداسماعیل اسدی افزود: ۶۵۰ هزار هکتار اراضی در گلستان داریم که یک سوم آن آبی و دو سوم آن دیم است.
وی بیان کرد: یکی از عوامل افزایش راندمان تولید در محصولات زراعی استفاده از کودهای شیمیایی است که کشاورزان باید در استفاده کمی و کیفی از آنها جوانب را رعایت کنند.
اسدی گفت: قبل از کوددهی اراضی زراعی حتماً باید آزمایش خاک انجام شده و میزان کمبود منیزیم، پتاسیم، اوره و غیره آن سنجیده شود و بر اساس این کمبودها به گیاه، کود داده شود.
وی افزود: موضوعی که در بین کشاورزان رایج شده، استفاده خودسرانه از کود شیمیایی است و به مباحث علمی و فنی و البته آزمون خاک و استانداردهای کود توجه نمی‌شود.
این پژوهشگر بین المللی آب و خاک گفت: وقتی کود اوره به گیاه داده می‌شود تنها ۵۰ درصد آن جذب گیاه شده و بقیه توسط آب باران شسته و به پایین دست منتقل می‌شود.
وی همچنین ادامه داد: کود فسفر دیرجذب بوده و زمان طولانی برای جذب نیاز است لذا در خاک تثبیت شده و باقی می‌ماند.
اسدی بیان کرد: این سموم و کودهای شیمیایی توسط آب باران و یا آبدهی شسته شده و به رودخانه‌ها، دریاها و سدها ریخته و آنها را آلوده می‌کند.
وی متذکر شد: باید بر اساس مدیریت آزمون خاک، کوددهی انجام شود تا کود مازاد وارد آب و خاک نشود.
این پژوهشگر آب و خاک گفت: باید از روش‌های حفاظتی استفاده کرد که این عمل میزان مصرف نهاده‌ها را کاهش خواهد داد زیرا استفاده از بسترهای حفاظتی میزان کربن آلی خاک را به مرور زمان افزایش داده و مصرف نهاده‌های را پایین می‌آورد.
وی همچنین به کشاورزان توصیه کرد که کودهای شیمیایی خود را از سازمان آب و خاک تهیه کنند.
کودها براساس آزمون خاک استفاده می‌شوند!
مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: ۱۲۸ کارگزار شرکت در ۱۴ شهرستان استان فعال بوده و کودهای شیمیایی را در اختیار کشاورزان و باغداران قرار می‌دهند.
سیدصمد ضیایی افزود: در سابق بیشتر کودها تکلیفی بود اما در سالهای اخیر با توجه به حذف یارانه، ۵۲ کالای غیرتکلیفی و ۱۱ کالای تکلیفی داریم که شامل انواع و اقسام کودها، بذرمال ها، و بذرها و غیره است.
وی بیان کرد: تمامی کودها مورد آزمایش و آنالیز قرار می‌گیرد و هر کودی که رد شود به هیچ عنوان در سبد توزیع قرار نمی‌گیرد.
ضیایی گفت: پیشرفت صنعت کشاورزی در ۵۰ سال اخیر مدیون رعایت چهار اصل کود، بذر، سموم و مکانیزاسیون است و برپایی نمایشگاه‌ها آن هم از جنس دانش بنیان می‌تواند به بهتر شدن شرایط کمک کند.
مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی گلستان توضیح داد که کودها بر اساس آزمون خاک و نوع محصول زراعی استفاده می‌شوند.
وی تأکید کرد: مصرف کود باید به گونه‌ای باشد که به منابع آب و خاک آسیب وارد نشود و تولید از نظر کمیت و کیفیت وضعیت خوبی را داشته باشد.
مصرف کود گلستان بالاتر از میانگین کشوری
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: پایداری تولید با حفظ آب و خاک ممکن است و باید به نحوی از کودهای شیمیایی استفاده کرد که ضمن حفظ تولید، سلامت محصول هم مد نظر باشد.
محمد برزعلی اظهارکرد: تغذیه گیاهی و زراعی و باغی یکی از اصول مهم در تولید کمی و کیفی محصولات است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان افزود: کود شیمیایی، زیستی و سایر مواد مغذی برای رشد گیاه و درختان، نقش اثرگذار در تولید محصولات و امنیت غذایی کشور دارد.
وی بیان کرد: در گلستان هم سعی شده تا به حداقل میانگین مصرف کود طبق استانداردها برسیم.
برزعلی توضیح داد یعنی هم باید بتوانیم با منابع موجود آب و خاک، پایداری تولید را حفظ کرده و سلامت آنها را هم مد نظر قرار دهیم.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان گفت: در سال جاری به عنوان مثال در کود سوپر فسفات پریل به دو برابر مصرف رسیدیم و این یعنی بیش از اندازه کود مصرف می‌کنیم.
ضرورت استفاده از کودهای زیستی
وی افزود: باید با استفاده از کودهای شیمیایی قدرت گیاه را در برابر تنش‌ها افزایش داد و کیفیت آنها را هم بالا برد اما باید استانداردها رعایت شده تا محصولات قابلیت صادرات داشته باشد.
برزعلی تأکید کرد که باید به سمت استفاده از کود و مواد مغذی برویم که استانداردهای لازم را هم داشته باشد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان بیان کرد: یکی از سیاست‌های کشور که در بیانات رهبری هم به آن اشاره شده، تولید محصولات سالم و ارگانیک است که باید به آن سمت حرکت کنیم و در این بین کودهای زیستی می‌توانند به ما کمک کنند.
به گزارش خبرنگار مهر، استان گلستان حدود نیم میلیون هکتار اراضی زراعی دارد که این رویه فعلی زارعان در استفاده بیش از کودهای شیمیایی، سبب آلودگی آب و خاک به انواع عناصر شیمیایی شده و آثار زیانباری را برای امنیت غذایی کشور به همراه خواهد داشت دارد.
استمرار مصرف خودسرانه کودهای شیمیایی، آلودگی منابع آبی را به دنبال داشته که این آب در نهایت به تالاب‌ها و زیستگاه‌های حیات وحش می‌رسد و زندگی موجودات زنده متأثر از این مسأله خواهد شد.
به طور حتم سرمایه گذاری در حوزه ترویج و آموزش زارعان و کشاورزان و آشنایی بیشتر آنها با چالش‌های و پیامدهای احتمالی بهره گیری بیش از حد از سموم و کودهای شیمیایی و اولویت یافتن آزمون خاک قبل از استفاده از کود، می‌تواند زمینه اصلاح این فرهنگ نادرست را فراهم کند.