به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «معاد جسمانی و حشر عنصری (بازخوانی تحقیقی و تطبیقی آرای حکیمان مسلمان با نگاهی به آیات و روایات)» اثر محمدجواد واعظی در ۴۴۷ صفحه به چاپ رسید.
معاد جسمانی به معنای نحوه بازگشت انسان در قیامت از دیرباز مورد بحث متفکران بوده است و آیات قرآن نیز بدان اهتمام خاص دارد. مسئله این است که آیا فقط روح انسان به ابدیت منتقل می‌شود یا اینکه نفس و روح انسان همراه بدنی با ساختار خاص دنیوی و اقتضائات آن برمی‌گردد؟ یا اینکه نفس با بدنی دیگر و با اقتضائاتی جدید و تدبیری مختص به عالم آخرت بازگشت می‌کند؟ هر یک از این گزینه‌ها، لوازم معرفتی متفاوتی را به دنبال می‌آورد؛ مانند چگونگی جزا و حقیقت بهشت و جهنم، نحوه تمثلات فضائل و اعمال اخلاقی و تفاوت آنها با جزا، فرق عالم برزخ با عالم آخرت و مانند این‌ها.
کتاب پیش رو به موضوع معاد جسمانی و کیفیت آن می‌پردازد و انظار مختلف در باب معاد جسمانی را در اندیشه متکلمان، فیلسوفان و عارفان مسلمان مطرح می‌کند و به طور ویژه نظریه ملاصدرا در باب معاد جسمانی را با تمام خصوصیات آن به بحث می‌گذارد؛ همچنین در پایان، تغییری نو از معاد جسمانی و حشر عنصری بر اساس آیات و روایت و تفاوت آن دو با هم ارائه می‌گردد.
در این کتاب تلاش شده تا آن چیزی که به ملاصدرا نسبت داده شده است، تصحیح گردد؛ یعنی بازگشتِ بدن برزخیِ مِثالی به آخرت در تفسیر معاد جسمانی و اینکه قیامت ادامه عالم برزخ باشد. با شواهدی از کتاب‌های ملاصدرا اثبات می‌شود که ایشان برزخ را به مانند خواب و عالم تمثلات و آخرت را به مانند بیداری و عالم حقایق خارجی می‌داند؛ یعنی آخرت به تمام معنا غیر از دنیا و برزخ است؛ به دیگر سخن پس از بررسی دقیق آثار ایشان و آوردن شواهد کافی، تفسیر درست از معاد جسمانی از نظرگاه ملاصدرا ارائه می‌شود.
ساختار اثر
در بخش اول با عنوان «خطوط کلی و اشکال‌های اصلی بر معاد جسمانی» شش اشکالی که تفسیر گذشتگان از معاد جسمانی را دگرگون کرد، بیان می‌شود و به اختصار دیدگاه عارفان، فیلسوفان، متکلمان و محدثان پیش از ملاصدرا تبیین می‌شود.
بخش دوم با عنوان «معاد جسمانی در حکمت متعالیه» به نگارش درآمده و در آن بر اساس اصول ۱۰ گانه صدرایی در اسفار درباره اثبات معاد جسمانی و ارائه شواهدی از کتاب‌های دیگر ملاصدرا در تفسیر درست از جسمانیت معاد، دیدگاه این حکیم بزرگ روشن می‌گردد و در ادامه تفاوت‌های دنیا و آخرت گزارش می‌شود و در پایان، برخی اشکال‌ها بر دیدگاه ملاصدرا نقد و بررسی می‌گردد و سپس تقریرهای سه حکیم بزرگ، یعنی آقا علی حکیم، غروی اصفهانی و رفیعی قزوینی مطرح می‌شود.
«معاد و حشر جسمانی مستفاد از کتاب الهی و روایات معصومین (ع)» عنوان سومین بخش از این کتاب است که در آن از ظواهر آیات و روایات و استنباط از آنها، حقیقت معاد و معاد جسمانی و از فصل چهارم این بخش تا پایان، تفاوت میان معاد و حشر دانسته می‌شود و پس از فراغت از تبیین نظریه و تفسیر درست ملاصدرا از معاد، نظریه جدیدی از معاد و حشر با توجه به آیات و روایات ارائه می‌شود؛ از آن رو که همواره روش اجتهاد در معارف گشوده است و البته بررسی صحت و سقم آن درباره حقیقت معاد و حشر جسمانی به آیندگان واگذار می‌گردد.
در بخش چهارم با عنوان «بررسی انطباق نظریه ملاصدرا با آموزه‌های دینی» آن جهاتی از دیدگاه ملاصدرا در تفسیر معاد که با آیات و روایات همخوانی دارد، بیان می‌شود و از آن بخشی که به ظاهر با آیات و روایت‌ها همخوانی ندارد، تمایز داده می‌شود.