به گزارش خبرنگار مهر، تغییر اقلیم و خشکسالی از جمله تغییراتی است که وضعیت محیط زیست کشور را دچار تحولات بسیاری کرده است. ایران در جهان رتبه نخست را در فرسایش خاک دارد. کشاورزی سنتی بدون توجه به تقویت خاک سبب شده تا مواد الی از بین رفته و سطح اراضی سطح یک و حاصلخیز سال به سال کاهش پیدا کند.
فقر خاک زمینه را برای پدیده بیابان‌زایی فراهم می‌کند و در این راستا نقاط بحرانی معضلاتی را برای زندگی روزمره شهروندان به وجود می‌آورد. سال‌ها تلاش نیاز است تا خاکی مرده احیا شود. کویر مغان یکی از نمونه‌هایی است که پس از ۳ دهه تلاش امروز خاک بخش‌های شمالی آن احیا شده و از حالت بحران خارج شده است. وحید جعفریان، مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در بازدید از کانون‌های تولید ریزگرد در قم، با اشاره به این که ایران دارای ۳۰ میلیون هکتار مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی است که منشأ زمین‌شناسی و اقلیمی دارند، گفت: از این میزان، حدود ۱۴ میلیون هکتار به منابع زیست انسانی خسارت وارد می‌کند که با عنوان کانون‌های بحرانی فرسایش بادی شناخته می‌شوند. به گزارش سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، وی در این بازدید با بیان اینکه هر چند طی نیم قرن گذشته ۸.۷ میلیون هکتار از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی تثبیت شده است، تصریح کرد: با وجود این اما بیابان‌زایی و تخریب سرزمین به لحاظ تغییرات اقلیمی از جمله استمرار خشکسالی‌ها و عوامل انسانی از جمله بهره‌برداری بیش از ظرفیت منابع آب، در سنوات اخیر شتاب گرفته است و میزان شدت بیابان‌زایی در کشور بالغ بر یک میلیون هکتار در سال برآورد می‌شود.
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری از نبود تعادل میان میزان تولید و مصرف آب و فقدان یک برنامه جامع در حوزه مدیریت پایدار منابع آب و خاک و فقدان رویکردهای مبتنی بر ارتقای تاب‌آوری و سازگاری با کم‌آبی از جمله علل بنیادین تشدید بیابان‌زایی و تخریب سرزمین در کشور نام برد.
وی تصریح کرد: اگر تغییری در سیاست‌های فعلی رخ ندهد در آینده‌ای نزدیک نه تنها به سمت بیابانی شدن حرکت خواهیم کرد بلکه دشت‌های بزرگ و تولیدی کشور نیز از چرخه خارج خواهند شد.
جعفریان با بیان اینکه افت آب‌های زیرزمینی، سطح قابل توجهی از پوشش گیاهی مناطق بیابانی را تحت تأثیر قرار داده است، گفت: عدم توجه به حقابه دشت‌های سیلابی، چشم‌انداز بوته‌زارهای بیابانی را با چالش‌های جدی مواجه کرده و تراکم و ترکیب این گونه‌ها را که نقش کلیدی در تثبیت خاک و جلوگیری از طوفان‌های ماسه‌ای و گرد و غبار دارند را دستخوش تغییر کرده است. این تغییرات در مناطقی نظیر دشت سیستان، جنوب و جنوب شرق خوزستان، شمال خراسان رضوی، دشت صالحیه البرز و حسین‌آباد میش مست، کوه نمک و مسیله قم قابل تشخیص بوده و موجب بروز زودهنگام طوفان‌های ماسه‌ای و گرد و غبار در سال جاری و افزایش شدت و فراوانی این طوفان‌ها شده است.
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری یادآور شد: طوفان‌های ماسه‌ای و گرد و غبار به صورت مستقیم به بخش‌های کشاورزی، صنعت، حمل و نقل و سلامت مردم خسارت وارد می‌کند و می‌تواند زمینه‌ساز بروز چالش‌ها و بحران‌های اقتصادی و اجتماعی فراوانی شود.
وی با اعلام این آمار که خسارت ناشی از طوفان‌های ماسه‌ای در کشور سالانه بالغ بر ۶۰۰ میلیون دلار برآورد شده است، گفت: در برنامه‌های نوین مدیریت پایدار سرزمین بر درج ملاحظات مقابله با بیابان‌زایی در سیاست‌های کلان مدیریت بحران تاکید شده و بهره‌برداری از رویکردهای پیشگیرانه و سازگارانه علاوه بر اقدامات مقابله‌ای توصیه شده است.
جعفریان ادامه داد: در حال حاضر طرح جهادی ۳ میلیون هکتاری مقابله با بیابان‌زایی در مناطق بحرانی فرسایش بادی با مشارکت وزارت کشور در ۱۲ استان شاخص بیابانی از جمله استان قم تهیه و تدوین شده است. استان قم از نظر قرار گرفتن در حاشیه کویر مرکزی از استان‌هایی است که در معرض پدیده طوفان‌های ماسه‌ای و گرد و غبار قرار دارد، اثرات منفی این معضل در شهر بیش از یک میلیون نفری قم که دارای ویژگی‌ها و قابلیت‌های ویژه جمعیتی مانند وجود حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س)، حوزه علمیه و حضور سالانه حدود ۲۰ میلیون زائر است، بیشتر احساس می‌شود به همین علت توجه بیش از پیش مسؤولان کشوری و استانی را نسبت به کاهش و مهار اثرات زیان‌بار این پدیده درخواست می‌کنیم.
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری تصریح کرد: طرح ۱۰۰ هزار هکتاری مقابله با بیابان‌زایی در استان قم با استفاده از روش‌های مختلف مکانیکی، بیومکانیکی و بیولوژیکی نظیر احداث بادشکن در اطراف مزارع، مدیریت روان‌آب و نهال‌کاری و بوته‌کاری با رویکرد مشارکتی و مردم‌محور تعریف شده و نیاز است تا با اولویت به اجرا گذاشته شود.
وی تصریح کرد: این طرح در راستای طرح جهادی کاشت یک میلیارد درخت در کشور است و فعالیت‌های بیولوژیک بر این اساس و با مشارکت و همکاری سایر نهادهای اجرایی و مشارکت بخش خصوصی انجام خواهد شد.
جعفریان با بیان این که بهره‌برداری از روش‌های نوین تثبیت ماسه‌های روان با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی و توان علمی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور از جمله سیاست‌های سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری است، گفت: در این ارتباط می‌توان به تفاهم‌نامه سه‌جانبه در خصوص اجرای روش‌های نوین تثبیت ماسه‌های روان با همکاری مرکز تحقیقات گانسو کشور چین، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اشاره کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، امسال ۲۵۰ میلیون اصله نهال از طرح یک میلیارد اصله نهال اجرایی می‌شود. در راستای اجرا طرح کاشت یک میلیارد درخت قرار است هر سال ۲۵۰ میلیون اصله نهال در استان‌های مختلف کشور کاشته شود.