به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «جامعه شناسی در عرصه تبلیغ دینی» اثر حجت الاسلام شمس الله مریجی در دانشگاه باقرالعلوم (ع) تهیه و در ۲۸۸ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ پنجم رسید.
جامعه شناسی از جمله دانش‌هایی است که می‌تواند مبلّغ دینی را یاری دهد تا با بهره‌گیری از داده‌های جامعه شناختی، ارتباط بهتر را بیشتری با مخاطبان جامعه تبلیغی خود برقرار کند.
کتاب حاضر، علاوه بر آشنایی با مباحث کلیدی جامعه شناسی، شیوه به کارگیری آن در تبلیغ دینی را نیز ارائه کرده تا مبلّغان پر تلاش بتوانند با بهره‌گیری از این دانش، در تبیین ارزش‌های وحیانی پر فروغ‌تر و در اجرای نقش خود موفق‌تر باشند.
ساختار اثر
این کتاب در ۶ فصل تألیف شده است؛ فصل اول با عنوان مفاهیم و کلیات به بیان جامعه و پیدایی آن، ویژگی‌های انسان اجتماعی و فواید جامعه شناسی پرداخته و روش تحقیق در جامعه شناسی (تعیین مسئله، طرح یک فرضیه، طرح تحقیق، جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده‌ها) و محورهای ارتباطی جامعه شناسی و تبلیغ را بررسی کرده است.
نویسنده در فصل دوم از این کتاب با عنوان «فرهنگ» اهمیت و تعریف فرهنگ، ارزش‌ها عنصر شناختی فرهنگ و هنجارها تجلی بخش ارزش‌ها را بررسی کرده، کارکرد عناصر فرهنگ (کارکرد مثبت، کارکرد منفی، کارکرد آشکار و کارکرد پنهان) و رابطه فرهنگ با نوآوری و تولید علم را شرح داده و خرده فرهنگ‌ها، فرهنگ آرمانی و فرهنگ واقعی و تغییرهای فرهنگی را به رشته تحریر درآورده است.
«پایگاه و نقش اجتماعی» عنوان سومین فصل از این کتاب است که در آن پایگاه و انواع آن (پایگاه انتسابی و اکتسابی) و نقش و انواع آن (نقش محول، نقش محقق، دلسردی از نقش و…) بررسی شده و پایگاه و نقش روحانیت مورد تأکید قرار گرفته است.
فصل چهارم با عنوان «جامعه پذیری فرهنگ پذیری و نقش مبلّغ» به تبیین جامعه پذیری فرهنگ پذیری و تفاوت جامعه پذیری و فرهنگ پذیری پرداخته، فرهنگ پذیری، تأکید دینی (نقش خانواده در فرهنگ پذیری، شیوه‌های والدین در تربیت فرزندان و نقش مبلغ در فرهنگ پذیری افراد) و نقش رسانه‌ها در جامعه پذیری (سینما و ارزش‌ها، تلویزیون و ارزش‌ها و نمایش‌های تلویزیونی و ارزش‌ها) را شرح داده و تبلیغ سنتی در عصر ارتباطات و رسانه‌ها و شخصیت و عوامل تأثیرگذار در آن (جنبه فردی و اجتماعی شخصیت، وراثت، محیط و نقش اراده و اختیار در شخصیت) را به رشته تحریر درآورده است.
نویسنده در فصل پنجم از کتاب مذکور با عنوان «انحرافات و کنترل اجتماعی» به بررسی انحرافات فردی و اجتماعی و انواع انحرافات نخستین، انحرافات ثانوی، انحرافات فردی و گروهی) پرداخته و انحراف از منظر متون دینی (عدم شناخت و آگاهی و تخلف نخبگان (خواص))، نظارت (کنترل اجتماعی) و نظارت اجتماعی در آیات و روایات (پیامدهای ترک نظارت اجتماعی در آیات و روایات و نقش مبلّغ در درونی کردن کنترل) را مورد تأکید قرار داده است.
«گروه‌ها و نهادهای اجتماعی» عنوان ششمین و آخرین فصل از کتاب حاضر است که در آن نویسنده به بررسی گروه اجتماعی (کارکرد و نقش گروه، گروه خودی و گروه غیرخودی، گروه نخستین و گروه ثانوی، رهبری گروه و یگانگی گروهی (عوامل اقتصادی، وفاق گروهی و نقش مبلغ در یگانگی گروهی) می‌پردازد.
نقش خانواده در فرهنگ پذیری
نقش خانواده در فرهنگ‌پذیر کردن فرزندان بسیار مهم و اساسی است، چون کودک، نخستین دوران زندگی خود را در محیط خانواده می‌گذراند و در معرض ارزش‌ها و الگوهای رفتاری خانواده قرار دارد و زمان بیشتری را با این گروه صمیمی و خودمانی می‌گذراند. به علاوه، کودک بیش از دیگران به خانواده خود اطمینان دارد و در جمع خانواده احساس امنیت و آرامش نموده و بالاخره او را نسبت به خود دلسوز و مهربان می‌بیند.
در معارف اسلامی، خانواده وظیفه فرهنگ پذیر کردن فرزندان را بر عهده دارد و اگر در آن کوتاهی کند مورد مواخذه قرار می‌گیرد. در حدیثی از رسول خدا (ص) آمده است که وای به حال بچه‌های آخرالزمان، از جانب پدرانشان. پرسیدند: پدران مشترک؟ فرمود خیر. پدران مؤمنی که واجبات را به فرزندان خود تعلیم نمی‌دهند. حضرت امیر (ع) نیز به فرزندش فرمود: دل طفل چون زمین آماده است. هر چه در آن نهاده شود، می‌پذیرد. من به تربیت تو قبل از این که دلت سخت شود و ذهنت مشغول گردد، اقدام کردم.