خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-محمد ابراهیم یزدانی: در نظام جمهوری اسلامی ایران، رهبری، رکن اساسی و محور اصلی نظام است و این جایگاه رفیع، در قانون اساسی به عنوان ضامن عدم انحراف سازمان‌های مختلف از وظایف اصیل اسلامی خود شناخته شده است.حوزه وسیع و سنگین مسئولیت‌های رهبری و نقش بنیادین آن در سلامت نظام سیاسی ایجاب می‌کند، که شایسته‌ترین فرد عهده دار آن شده و شخص رهبر، دارای بالاترین صلاحیت‌های علمی، اخلاقی، سیاسی و از برترین توانایی‌ها برخوردار باشد از این رو، برای آنکه انتخاب این مقام طبق معیارهای لازم صورت گیرد، انتخاب رهبر از سوی مردم، به وسیله‌ی نمایندگان خبره آنان صورت می‌پذیرد.یکی از منتخبین مردم در انتخابات امسال مجلس خبرگان رهبری آیت الله فیاضی است. ایشان منتخب مردم خراسان شمالی در انتخابات این مجلس باعظمت هستند.
آیت الله غلامرضا فیاضی در سال ۱۳۲۸ در قم و در میان خانواده‌ای متدین و دوستدار روحانیت و علمای شیعه به دنیا آمد. پدرش مرحوم حاج اسدالله، به بنایی اشتغال داشت و از همان راه روزگار می‌گذراند. آیت الله فیاضی پس از اینکه قرآن و بخشی از دروس فارسی را نزد مادر خود و مکتب‌خانه فرا گرفت، با پدر خود به بنایی ساختمان می‌رفت. در یکی از روزها که با پدر خود به منزل روحانی جلیل القدری برای تعمیر ساختمان رفته بود، مورد عنایت آن روحانی جلیل‌القدر قرار گرفت و با عنایت او و رخصت پدر به امر اشتغال در حوزه علمیه قم رو آورد.
پس از طی مقدمات، به دروس سطح در نزد استادان مشهور آن روزگار راه یافت و سپس به درس خارج فقه و اصول استادان برجسته حوزه علمیه قم رفت و سال‌ها از محضر آنان بهره‌مند شد. او همزمان با تحصیل فقه و اصول، علوم عقلی را نیز در نزد استادان خبره فرا گرفت، به گونه‌ای که بعدها خود به تدریس آن دروس رو آورد و درس او در زمره بهترین دروس حوزه در علوم عقلی به شمار رفت.
آیت الله غلامرضا فیاضی در سال‌های تحصیل خود به محضر استادان برجسته بسیاری شرفیاب شد. او جامع المقدمات را نزد مرحوم شیخ محمد حسن قاضی‌زاده که همانا مشوق اصلی او برای رو آوردن به تحصیل در حوزه بود، فرا گرفت. سیوطی را نزد حجت الاسلام والمسلمین باکویی امام جمعه فریدون کنار و مغنی را هم نزد او و نیز در محضر آیت‌الله شیخ حسن تهرانی و آقای جلیلی آموخت.
حاشیه را نزد حجت الاسلام و المسلمین باکویی و مختصر را نزد آیت‌الله دوزدوزانی و معالم را نزد حجت الاسلام والمسلمین فاضل هرندی خواند و سپس به دروس لمعه آقای سید ابوالفضل موسوی تبریزی و آقای تقدیری رفت. استاد او در رسائل آیت الله نوری همدانی و آیت‌الله مؤمن، در مکاسب آیت الله شیخ علی‌پناه اشتهاردی و آیت الله فاضل لنکرانی و در کفایه آیت الله نوری همدانی و آیت‌الله فاضل لنکرانی بود. وی از سال ۵۱ به مدت چهارده سال در دروس خارج حضرات آیات آقایان گلپایگانی، اراکی، حائری، شاه‌آبادی، شیخ کاظم تبریزی، شیخ جواد تبریزی و وحید خراسانی شرکت کرد. او در بخش علوم عقلی، شرح منظومه سبزواری را نزد آیت‌الله گرامی، بدایه را نزد آیت‌الله جوادی آملی، نهایه را نزد آیت الله مصباح یزدی و اسفار را نزد آیت‌الله جوادی آملی و شرح اشارات و علم هیأت را نزد علامه آیت‌الله حسن‌زاده آملی فرا گرفت. همچنین او تمهیدالقواعد و شرح فصوص الحکم را نزد آیت‌الله جوادی آملی آموخت.
آیت الله غلامرضا فیاضی در سال‌های متمادی و ازسال‌های آغازین تحصیل به امر تدریس اهتمام ویژه‌ای داشت. او در دروس مختلف دوره مقدمات و سطح را بارها تدریس کرده و سپس به تدریس بدایه، نهایه و شرح اشارات رو آورده است و هم اکنون نیز به تدریس اسفار اشتغال دارد. تبیین زیبا و استوار علوم عقلی از ویژگی‌های اوست و دروس و حتی نوارهای تدریس او همواره مورد استفاده طلاب بوده است. از آیت الله فیاضی تعلیقه‌ای بر نهایة الحکمه علامه طباطبایی به چاپ رسیده است.او از اعضای مجلس خبرگان رهبری و جامعه مدرسین است و هم اکنون در قم ضمن اشتغال به تدریس، به پژوهش در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) می‌پردازد.
آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگوی ما با ایشان است:
*نقش، جایگاه و اهمیت مجلس خبرگان در ساختار حاکمیتی را تشریح می‌فرمایید.
به تعبیر رهبر انقلاب، مجلس خبرگان یکی از تمایزات نظام جمهوری اسلامی با سایر نظام‌های سیاسی است. ایشان فرموده‌اند که مسئله‌ی خبرگان و مجلس خبرگان یک مسئله‌ی بسیار مهم و استثنایی است؛ یکی از تمایزات نظام جمهوری اسلامی این است. خوب حالا اهمیت این مجلس مشخص می‌شود که اصل انقلاب و تمایز اصلی نظام اسلامی در همین مجلس خبرگان رهبری است. برای فهمِ جایگاه خاص و متمایزکننده‌ی مجلس خبرگان در ساختار نظام اسلامی و چرایی آن باید به مسئولیت‌های مهم و ویژگی‌های خاص این نهاد نگاهی دقیق داشته باشیم. انتخاب‌هایی که در این مجلس توسط مردم و معتمدین آنان صورت می‌پذیرد جایگاهی ویژه به این مجلس بخشیده و آن را به «مظهر حضور مردم» و «مردم‌سالاری اسلامی» تبدیل می‌کند. حالا این مردم‌سالاری در بالاترین رکن آن یعنی انتخاب رهبری نمود پیدا می‌کند. پس یکی از اصلی‌ترین جایگاه‌های مجلس خبرگان مشخص هست؛ یعنی اینکه اصلاً ساختار اصلی و شاکله انقلاب را تشکیل می‌دهد. یک وقتی اوایل انقلاب مدل‌ها و الگوهای مختلفی می‌گفتند تا مجلسی برای انتخاب رهبری تشکیل شود اما این الگو یکی از بهترین‌ها و راهگشاترین‌ها بود که الحمدالله رخ داده است.
*حضرتعالی مدل مجلس خبرگان را در مقیاس جهانی چه الگویی می‌بینید و اینکه این وجه تمایز بخش مجلس خبرگان و کارکرد آن چیست؟
اگر بخواهیم الگوی مجلس خبرگان در قاموس علم سیاست مقایسه کنیم؛ باید بگوییم که یک نوع حکمرانی نوین توسط این مجلس رخ می‌دهد. ما هیچ کجای نظامات سیاسی نداریم که اینگونه مردم در بطن تصمیم‌ها باشند. بد نیست من اینجا دیدگاه استاد مصباح را در مورد انتخاب مردم و اصلاً انتخابات عرض کنم. انتخابات از نظر آیت‌الله مصباح، دو فایده دارد؛ یکی اینکه با برگزاری آن و توجه به آرای مردم، آنها خود را در ایجاد حکومت دینی سهیم خواهند دانست، و در نتیجه بیشتر و بهتر در حمایت از نظامی که به دست خودشان تحقق یافته، می‌کوشند، و آن‌گاه آرمان‌های مهم حکومت دینی تحقق می‌یابد. فایدۀ دیگر این است که مخالفان نظام جمهوری اسلامی را خلع‌سلاح می‌کند، زیرا آنان با تبلیغات خود، قصد دارند نظام اسلامی را، مستبد جلوه دهند، ولی هنگامی که آرای مردم در این نظام مورد احترام و اهتمام باشد، حربۀ مخالفان از کار خواهد افتاد.
من در نوع کار مجلس خبرگان و اینکه وجوه تمایزبخش آن چیست می‌گویم مجلس خبرگان دو بُعد دارد؛ بُعد نخست بصیرت است. عضو مجلس خبرگان فردی است که با بهره‌مندی از درک بالای اجتماعی، فکری و تخصصی بتواند به واسطه قدرت تشخیص حاصل از پختگی و تجربه، فقیه جامع‌الشرایط را از غیر آن تشخیص دهد. بُعد دوم مقبولیت مردمی است که از راه حضور طولانی در میان مردم و اثبات صداقت حاصل می‌شود و این هم خیلی مهم است که اهل خبره در بطن مردم حاضر است و بر این اساس مردم به او رأی داده‌اند.
الان که ما داریم با شما سخن می‌گوئیم اعضای خبرگان رهبری از سوی مردم به بصیرت و صداقت شناخته می‌شوند و به پشتوانه اعتماد مردمی در این جایگاه قرار گرفته‌اند. بالطبع جوانانی که امروز در جامعه ما حاضر هستند مستعدند و توانمندی‌های بالایی دارند ولی مردم تجربه مدیریت، صداقت و بصیرت آنها را درک نکرده‌اند به همین خاطر در خبرگان شاهد اجتماع متخصصانی هستیم که در دوران جوانی وقتشان صرف رشد و پختگی برای تصمیم‌گیری‌های بزرگ شده است. پس یکی دیگر از مشخصه‌ها و تمایزات مجلس خبرگان، پختگی و خبرگی هست که واقعاً تحقق یافته است. مأموریت اجتماعی اعضای خبرگان رهبری به‌شدت مهم هست و من می‌گویم باید در واقع آن را یکی از ارکان اصلی حرکت خبرگان دانست.
*پرسشی که شاید در نگاه به مجلس خبرگان پیش آید این هست که آیا نمی‌توان وظایف خبرگان را به مردم واگذار کرد و حتماً نیاز به انتخاب یک شورا و مجلس هست؟
حق حاکمیت، که از سوی خداوند به جامعه بشری داده شده است، گاهی بدون واسطه اعمال می‌شود و گاهی با واسطه. در مواردی که وضع آن، روشن است و هیچ ابهامی وجود ندارد، چنان که هیچ رقیبی برای مورد رأی یافت نمی‌شود تا زمینه تردید، تحیر و مانند آن، پدید آید و نیاز به شهادت بی نه ها یا گزارش کارشناسانه اهل خبره باشد، حق حاکمیتِ مزبور، با آرای مستقیم مردم اعمال می‌شود و نیازی به نایب، وکیل، شاهد، خبیر و مانند آنان نخواهد بود؛ مانند پذیرش اصل نظام اسلامی در همه پرسی فروردین ۱۳۵۸ و نیز مانند پذیرش رهبری بدونِ رقیبِ امام خمینی راحل (قدس سره) که ولایت ایشان به نحو تعین، از آغاز انقلاب، روشن بود.
از این‌رو، در قانون اساسی مصوب ۱۳۵۸، تعین رهبری بدون رقیبِ امام راحل (قدس سره) نیازی به مجلس خبرگان نداشت; همانگونه که رجوع مستقیم به آرای عمومی، برای پذیرش اصل نظام جمهوری اسلامی، نیازمند مجلس خبرگان نبوده است. در مواردی که موضوع رأی، پیچیده و دشوار است و نیازمند کار تحقیقی کارشناسان است، مانند تدوین قانون اساسی و نیز مانند تعیین رهبری یکی از فقهای جامع شرایط، که صلاحیت او شهره ملت نیست و نیاز به فحص کارشناسان هست، حق حاکمیت یاد شده، با انتخاب خبرگانِ مخصوص اعمال می‌شود. ببینید، مبنای فقهی و حقوقی تشکیل مجلس خبرگان و نیز اعتبار و مشروعیت اعضای مجلس خبرگان، معلوم شده است؛ زیرا اعضای مجلس خبرگان، بالاصاله از سوی خود و بالوکاله از سوی موکلان خویش، که جمهور مردم ایران‌اند، به منظور شناخت فقیه جامع شرایط رهبری، به تحقیق و تبادل نظر درباره فقهای عصر می‌پردازند و پس از تبیین رشد از غی و آشکار شدن حق، ولایت فقیه معیّن و رهبری فقیه مشخص را خودشان بالاصاله می‌پذیرند و از باب بیّنه یا گزارش کارشناسانه خبیر، آن را به موکلان خود ابلاغ می‌کنند. اعضای مجلس خبرگان، کسانی هستند که از لحاظ علمی و عملی، مورد وثوق اکثریت مردم هستند و توده مردم، آنان را برای بررسی و تبادل نظر مشورتی درباره فقهای معاصر، وکیل می‌کنند.
* شما وظیفه و رسالت اصلی خبرگان را چه می‌بینید و اینکه این مسیر حرکت خبرگان در چه چارچوب و مسیری است؟
ببینید اگر بخواهم رسالت اصلی خبرگان را تقریر کنم باید این جمله امام خمینی را گفت که ایشان در همان اوایل انقلاب اسلامی و تنظیم قانون اساسی می‌فرمایند: «بالاترین انحراف که منجر به انحراف تمام ارگان‌ها می‌شود، انحراف رهبری است که امروز شما نقش اول آن را دارید. شما دیدید و شنیدید که با اصل پنجم قانون اساسی چه مخالفت‌ها شد و چه جار و جنجال‌ها به پا کردند و بحمدالله تعالی موفق نشدند، مأموریت خود را انجام دهند و اخیراً با همین تعیین خبرگان نیز مخالفت کردند و سمپاشی نمودند و بحمدالله با شکست مواجه شدند.» اما اگر بخواهیم از نظر قانونی چارچوب کار خبرگان را بگوییم باید گفت شاکله اصلی در مورد رهبری است، اما با توجه به اینکه اعضای مجلس خبرگان هر کدام در جامعه مسئولیتی دارند و بیشتر آنها علما و بزرگان حوزه‌های علمیه هستند.
خوب اینها هرکدام از موقعیتی که در اختیارشان قرار گرفته به بهترین شکل ممکن برای شناخت و ارتباط با مردم بهره می‌برند. به‌خصوص وقتی از سوی مردم عنوان خبره به آنها تعلق می‌گیرد، یعنی مورد پذیرش ویژه عامه مردم هستند و موقعیت بیشتری برای خدمت پیدا می‌کنند. جایگاه خبرگان نزد جامعه بلند است و با توجه به اقبال مردم به این جایگاه، باید اعضای آن صاحب اقدام‌های مؤثر باشند. حال چه مسیر پر اهمیتی و چارچوبی پیش پای این خبرگان هست آنها موظف هستند وظیفه وجدانی خویش را در خصوص مردم، قانون و جایگاه والای رهبری انجام دهند و در شرایط لازم با تخصص خودشان این خبرگی را مورد استفاده قرار دهند. جایگاه خبرگان خیلی مورد تأکید هست و کار مجلس خبرگان بسیار مهم است. یک روز به کسی احتیاج است که رهبری و زعامت این کشور را به دست گیرد؛ این مجلس بایستی حاضر باشد. بعد هم بایستی مراقبت کند که شرایط در کسی که علم و عمل و تدبیر و وجود شرایط در او را تشخیص داده است، حفظ شود.
*به عنوان پرسش پایانی نقش مشارکت مردم در انتخاب خبرگان و کارشناسان خبره چقدر مهم و اساسی می‌دانید؟
اساس این حرکت و اساس این انقلاب اسلامی بر مردم هست، وقتی ما از خبرگان سخن می‌گوئیم داریم از یک جریان مؤثر در تعریف حکمرانی مردم پایه سخن می‌گوئیم که آرمان امام خمینی و پس از ایشان مقام معظم رهبری بوده است. همین مجلس خبرگان خودش یکی از زمینه‌های تحقق بخشی به همین قضیه هست. ببینید غیر از فقیه جامع شرایط رهبری، کسی نمی‌تواند ولایت امر مملکت را برعهده گیرد. این موضوع خوب فقط می‌تواند با فقهای خبره و کارشناس رخ دهد که این کارشناسان را مردم انتخاب و آنها را برای تعیین ولی جامعه مسئول نمایند.
من می‌خواهم به عنوان عرض آخر بگویم با درکِ نقش‌آفرینی مجلس خبرگان رهبری به‌عنوان مهم‌ترین رکنِ نظام می‌توان به اهمیت و حساسیت‌ِ خاص انتخابات آن نیز پی برد. ما بهتر هست قبل از اینکه شخص را انتخاب کنیم اهمیت نقش را ابتدا بفهمیم. مقام معظم رهبری از انتخابات خبرگان به‌عنوان «مهم‌ترین و حساس‌ترین انتخابات کشور» یاد می‌کنند. اهمیت این انتخابات آنجا روشن‌تر می‌شود که به نقشِ رهبری به‌عنوان «کلیددارِ حرکت انقلاب» توجه کنیم و این نکته به‌درستی درک شود که «آینده‌ی انقلاب اسلامی» و «ماندگاریِ» آن در گرو تشخیص و انتخاب درست و به‌موقع خبرگان است تا آنها در زمان مناسب بهترین فرد را برای سکان داری انقلاب اسلامی انتخاب نمایند. ان شاء الله خداوند طول عمر باعزت به مقام معظم رهبری عنایت فرماید.