خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: اهمیت نقش شهید سلیمانی فرمانده فقید نیروی قدس در ابعاد مختلف قابل بررسی است. ایشان به عنوان فرمانده ارشد بین‌المللی ایران، به مقابله با تهدیدات منطقه‌ای مانند بحران‌های مختلف در کشورهای پیرامونی ایران و مقابله با تهدیدات تروریستی که بعد از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ مرزهای شرقی و غربی ایران درگیر آن بود پرداخته است. یکی از مهم‌ترین نقش‌های این فرمانده، در راه مقابله با اشغالگری رژیم صهیونیستی و آزادسازی قدس است. اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در مراسم تشییع شهید تأکید کرد: «فرمانده شهید سلیمانی همه زندگی خود را در حمایت و پشتیبانی از فلسطین گذاشت و اعلام می‌کنم این فرمانده بزرگ شهید قدس است.» جدا از این سخنان، به نظر می‌رسد که اهداف و اقدامات شهید سلیمانی بیش از همه معرف جایگاه او به عنوان شهید قدس بوده است.
روحیه انقلابی شهید سلیمانی در مبارزه با اشغالگری
نگاهی به اصول و اهداف انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که مقابله با رژیم صهیونیستی از ابتدا در زمره اهداف اصلی آن بوده است. اصل حمایت از مستضعفان به عنوان مکملی برای استکبارستیزی و ظلم‌ستیزی محسوب می‌شود. بر این اساس جمهوری اسلامی به موازات مبارزه با استکبار و استعمار، خود را موظف به حمایت از مستضعفان جهان می‌داند که با مستکبران نبرد می‌کنند. این موضوع منطبق بر اصل ۱۵۴ قانون اساسی نیز قرار دارد. امام خمینی (ره) نیز بیان داشتند که «ما طرفدار مظلوم هستیم. هرکسی در هر قطبی که مظلوم باشد، طرفدار آن هستیم» روحیه انقلابی شهید سلیمانی در دفاع از قدس به موازات فرمایش رهبری انقلاب قرار دارد که «سردار شهید قاسم سلیمانی نمونه برجسته‌ای از تربیت‌شدگان اسلام و مکتب امام خمینی (ره) بود»
شهید سلیمانی تنها راه حل مساله فلسطین را مبارزه با رژیم صهیونیستی می‌دانست. ایشان در ۳۰ شهریور ۱۳۹۶ در مراسم چهلمین روز شهادت شهید مرتضی حسین‌پور در لنگرود با اشاره به لزوم مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی گفت: «فلسطین … راهی جز مقاومت ندارد؛ راهی جز ایستادگی ندارد. این راهی جز ایثار و جانفشانی و جان اهدا کردن ندارد. چرا در جنگ تحمیلی بیش از دویست هزار شهید دادیم؟ اگر نمی‌کردیم چه می‌شد؟ عرفات اسلحه را بر زمین گذاشت. با خدعه مذاکره‌ای که او را فریب دادند، اسلحه مبارزه را زمین گذاشت. نتیجه چه شد؟»
ایشان همچنین در مراسم شهادت شهید عماد مغنیه در ۲۶ بهمن ۱۳۹۶ گفت: «امروز غزه و لبنان نقاط تولید اضطراب دائم برای اسرائیل است و هر موشکی که از فلسطین شلیک می‌شود می‌توان اثر انگشت عماد مغنیه را در آن دید». سلیمانی در مرقومه‌ای خطاب به فرمانده نیروهای قسام نوشت: «به همه اطمینان دهید که ایران اسلامی، هر میزان هم که فشارها افزایش یابد و محاصره‌اش تنگ‌تر شود، فلسطین این نگین جهان اسلام و قبله اول مسلمانان و محل معراج رسول خدا (ص) را تنها نخواهد گذاشت. دفاع از فلسطین، مایه عزت و شرافت ماست و هرگز در ازای زرق و برق و لاشه این دنیا، از این واجب دینی دست نخواهیم کشید. دفاع از فلسطین مصداق واقعی دفاع از اسلام و قرآن است و هر کس ندای شما را بشنود و به یاری شما نشتابد مسلمان نیست.»
ادراک قدس به عنوان دعوای اصلی اسلام و غرب
ویژگی دیگری که دایر بر نقش شهید سلیمانی در قامت شهید قدس است، اهمیت موضوع فلسطین برای ایشان است. شهید سلیمانی فرمانده نیروی قدس به عنوان بخشی از سیاست خارجی جمهوری اسلامی بود اما موضوع قدس و فلسطین را نه یک موضوع سیاست خارجی، بلکه آن را یک موضوع دینی و مربوط به کل عالم اسلامی برمی‌شمرد. زیاد نخاله دبیر کل جنبش جهاد اسلامی فلسطین در این باره می‌گوید: «شهر قدس اشغالی همیشه در قلب سردار سلیمانی قرار داشت و در تمام نبردهایی که شهید سلیمانی در منطقه در آن حضور داشت، قطب‌نمای آن جنگ قدس بود؛ چراکه هدف حفظ مقاومت است.» خود شهید سلیمانی در یک سخنرانی گفت: «همه دعوای ما در عالم اسلام با غرب بر سر یک مسجد است. همه وحدت ما هم در عالم اسلام بر سر یک مسجد است. همه این جنگ بر سر مسجدالاقصی است. همه این توطئه‌های حول عالم اسلامی هم بر سر همین مسجد است و همه آن چیزی که می‌توانست و می‌تواند عالم اسلامی را وحدت ببخشد، یک مسجد است.»
سوق دادن ماموریت نیروی قدس به سمت موضوع فلسطین
شهید سلیمانی از ابتدای فعالیت به عنوان فرمانده نیروی قدس در سال ۱۹۹۷ تا هنگام شهادت در سوم ژانویه سال ۲۰۲۰ اهداف این نیرو را در قالب فرامین امام خمینی (ره) و رهبری انقلاب در راستای هدف اصلی یعنی مقابله با رژیم صهیونیستی به عنوان تهدید اصلی علیه نظام جمهوری اسلامی و جهان اسلام متمرکز نمود. در واقع هدف نیروی قدس قبل از فرماندهی ایشان (۱۳۷۶-۱۳۵۹) بیشتر متمرکز بر مقابله مستقیم با تهدیدات متمرکز بود. در حالی که در دوره سردار سلیمانی، این اقدامات به مرور به سمت همپوشانی با اهداف مقاومت سوق یافت. از شهادت سلیمانی، اقدامات او در قضیه فلسطین در ابتدای مسئولیت در نیروی قدس بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت.
سردار حسن رونده دو اقدام مهم شهید را اهتمام به روز قدس و حضور در خط مقدم منطقه مقاومت می‌داند. او که از هم‌رزمان شهید است می‌گوید: «اولین اقدام شهید سلیمانی اهتمام ویژه برای برگزاری روز جهانی قدس بود، ایشان در ۲۳ سال فرماندهی خود در نیروی قدس اهتمام ویژه‌ای برای برگزاری روز جهانی قدس داشت و شخصاً برنامه‌های روز قدس را در تمام نقاط جهان پیگیری می‌کرد و واقعاً روز جهانی قدس را شهید سلیمانی زنده کرد. دومین اقدام، حضور در خط مقدم مبارزه با رژیم صهیونیستی بود؛ قبل از حضور سردار سلیمانی در نیروی قدس کارهای جدی نظامی نداشتیم و همه اقدامات ما دفاعی و امنیتی بود و بیشتر کار امنیتی انجام می‌دادیم که با ورود سردار سلیمانی به سمت فرماندهی نیروی قدس، شکل و شمایل کار عوض شد و ایشان شخصاً در صحنه حاضر شد و با یک بازدید گسترده از منطقه مقاومت، امکانات را بررسی کرد.»
پُرکردن دست فلسطینی‌ها
«پر کردن دست فلسطینی‌ها»، این تعبیر توسط رهبر انقلاب، گویاترین گزاره برای اقدامات شهید سلیمانی در موضوع فلسطین است. یک جنبه این گزاره، حمایت نظامی از مقاومت فلسطین است. رهبری در بهمن ماه ۱۳۹۰ فرمودند: «ما در قضایای ضدیت با اسرائیل دخالت کردیم؛ نتیجه‌اش هم پیروزی جنگ سی و سه روزه و پیروزی جنگ بیست و دو روزه بود.» نتیجه حمایت شهید سلیمانی از فلسطین و قدس دستیابی حماس به سلاح‌های متعارف همچون موشک‌های کورنت، پهپادهای انتحاری و تجهیزات کنترل از راه دور است. در عملیات طوفان الاقصی دیده شد که تجهیز تونل‌ها و سامانه‌های پرتاب موشکی، رژیم را در بسیاری از حملات به این اهداف ناکام گذاشت. دبیرکل جهاد اسلامی پس از شهادت سردار سلیمانی گفت که: «این مساله شبیه یک معجزه بود و از نظر فنی و امنیتی و امکان‌پذیری بسیار سخت بود اما در نهایت چنین کاری انجام شد. سلاح‌هایی که سردار سلیمانی به نوار غزه رساند، با همان موشک‌ها راه برای بمباران تل آویو باز شد».
جنبه دیگر این پر کردن دست فلسطینی‌ها شامل تجمیع قدرت گروه‌های مقاومت حول موضوع فلسطین و غزه است. در واقع سلیمانی نه تنها توان عملیاتی مبارزان فلسطینی را از سنگ به تسلیحات مدرن از جمله توانایی ساخت موشک ارتقاء داد، بلکه برای دفاع از قدس کل جغرافیای مقاومت را به خدمت گرفت. گروه‌های مقاومت که تا یک دهه قبل اجزایی دور از هم بودند، در سال‌های اخیر تبدیل به ائتلافی با اهداف مشخص شده‌اند که نتیجه آن برقراری توازن وحشت علیه رژیم صهیونیستی بود. در همین راستا است که عملیات طوفان الاقصی با حمایت گروه‌های عراقی، حزب‌الله لبنان و ارتش ملی یمن روبرو شده است.
جمع‌بندی
در مجموع باید گفت که عنوان «شهید قدس» نشان از اولویت مقابله با رژیم صهیونیستی و مترادف با «آزادی قدس» در اندیشه شهید سلیمانی بود. شهید سلیمانی از یک طرف با روحیه برآمده از انقلاب اسلامی، مقابله با اشغالگری رژیم را سرلوحه برنامه خود قرار داد. همچنین در چارچوب اهداف کلی تصمیم‌گیران نظام، ماموریت نیروی قدس را بر حمایت تسلیحاتی از گروه‌های فلسطینی حماس و جهاد اسلامی متمرکز نمود.
سجاد مرادی کلارده، پژوهشگر روابط بین‌الملل