به گزارش خبرنگار مهر، تراکتور، کمباین و… از ابزار کار کشاورزان بوده که با رشد دانش، فنون تولید این ماشین آلات نیز تغییر کرده است. امروز در کنار خودران‌ها، کشاورزان نیز می‌توانند از راه دور به کنترل و مدیریت مزارع خود با ابزار کار نوین بپردازند. خبرگزاری مهر چندین گزارش در خصوص ماشین آلات کشاورزی منتشر کرده که به مشکلات و چالش‌ها در حوزه بازار پرداخته است. در راستای تکمیل این موضوع، بررسی وضعیت تولید نیز ضروری است.
وضعیت تولید تراکتور در کشور
ناصر قربانیان فعال در بخش تولید ماشین آلات کشاورزی درباره وضعیت تولید تراکتور در ۸ ماهه نخست سال به مهر گفت: اگر به گذشته برگردیم تقریباً وقتی از گذشته صحبت می‌کنیم منظور پیش از سال ۹۸ است که شرایط تورمی فعلی وجود نداشت. در آن دوره، میانگین فروش تراکتور بین ۱۵ تا ۱۶ هزار دستگاه در سال بود. همچنین برای حدود ۱۲ هزار دستگاه تسهیلات پرداخت می‌شد از طریق خط اعتباری که مشخص شده بود. وزارت جهاد کشاورزی و بانک عامل که بانک کشاورزی باشد، این تسهیلات پرداخت می‌شد.
وی ادامه داد: با توجه به شرایط تورمی پیش آمده از سال ۹۸، تراکتور هم به عنوان یک کالای سرمایه‌ای شد و از آن زمان تقاضا افزایش یافت. به نسبت افزایش تقاضا، تولید هم افزایش پیدا کرد به طوری که سال ۱۴۰۰ در حدود ۲۲ هزار دستگاه تولید شد. این عدد سال ۱۴۰۱ به ۳۱ هزار و ۵۰۰ دستگاه رسید. امسال هم برنامه‌ریزی شده تا ۴۰ هزار دستگاه تولید شود که بخش عمده‌ای از این برنامه محقق شده است.
قربانیان در پاسخ به این پرسش که از ۳۱ هزار و ۵۰۰ دستگاه تولید شده در سال گذشته چقدر صادر شد، اظهار کرد: تمام تراکتورها برای بازار داخل بود. بازار داخل از بخش صادرات منفک شده است.
وی درباره نیاز بازار داخل به تراکتور عنوان کرد: دو بحث را باید از هم جدا کنیم، یکی موضوع نیاز جاری کشور به تراکتور است که در حدود ۱۶ هزار دستگاه برآورد می‌شود و اگر تراکتورهای شالیزاری هم اضافه شود ۱۹ تا ۲۰ هزار دستگاه نیاز بازار داخل است.
وی ادامه داد: اگر حدود ۱۰ هزار دستگاه هم برای نوسازی تراکتورهای فرسوده لحاظ شود زیرا بالای ۵۰ درصد تراکتورهای کشور فرسوده هستند، پیش بینی می‌شود سالانه به حدود ۳۰ هزار دستگاه نیاز است. اما دفتر مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی این عدد را ۵۳ تا ۶۰ هزار دستگاه اعلام کرده است.
تسهیلاتی پرداخت نمی‌شود
قربانیان اضافه کرد: نیاز به مطالعات کارشناسی بیشتر دارد. آیا سالانه می‌توان ۳۰ هزار تراکتور جایگزین کرد؟ بیش از ۲ سال است که هیچ گونه تسهیلاتی به کشاورزان برای خرید تراکتور پرداخت نشده است در حالی که در سال‌های قبل با سود ۱۵ درصد و با بازپرداخت ۵ تا ۷ ساله وام پرداخت می‌شد.
این فعال صنعت تراکتورسازی با اشاره به سفر رئیس جمهوری به آذربایجان شرقی عنوان کرد: در این سفر مقرر شد تا ۵ هزار میلیارد تومان از طریق تسهیلات بانک کشاورزی پرداخت شود که هنوز اجرایی نشده است. هنگامی که قرار باشد ۳۰ هزار تراکتور فرسوده، جایگزین شود حداقل سالانه به ۵۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات نیاز است.
قربانیان با بیان اینکه اگر قرار باشد سالانه ۳۰ هزار تراکتور فرسوده جایگزین شود، ظرفیت ساخت ۶۰ هزار دستگاه در کشور وجود دارد، عنوان کرد: این تعداد تولید می‌شود اما به شرط اینکه خرید آن تضمین شده باشد. نمی‌توان این حجم تراکتور ساخت اما انبار کرد.
اما و اگرهای یک بازار
برنامه تولید تراکتور برای امسال ۴۰ هزار دستگاه است. قربانیان در پاسخ به این پرسش که عنوان می‌کنید نیاز واقعی کشور ۳۰ هزار تراکتور است -۲۰ هزار دستگاه برای خرید سالانه و ۱۰ هزار تراکتور برای نوسازی فرسوده‌ها- چرا قرار است ۴۰ هزار تراکتور ساخته شود، گفت: ۱۰ هزار تراکتور مازاد به شرط اینکه اعتبار برای جایگزینی تراکتورهای فرسوده وجود داشته باشد، تولید خواهد شد. مثلاً ساخت تراکتوری مربوط به ۴۰ سال قبل است. صاحب آن زیر ۱۵۰ میلیون نمی‌فروشد. حتی بعضاً شاهد هستیم تراکتور بالای ۴۰ سال ساخت ۳۰۰ میلیون تومان قیمت گذاری شده است.
وی گفت: از نظر ادبیات علمی و استانداردهای تعریف شده هر تراکتور بالای ۱۳ سال عمر فرسوده است. حال، تراکتوری بالای ۳۰ سال عمر دارد اما در بازار ۳۰۰ میلیون تومان می‌توان فروخت.
وی افزود: حتی اگر برای یک تراکتور فرسوده در بازار با قیمت ۱۵۰ میلیون تومان، مشتری باشد فرد حاضر نیست آن را به عنوان قراضه به مبلغ ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان واگذار کند.
مصوبه‌ای بدون بودجه
قربانیان با بیان اینکه سال ۱۳۸۷ هیأت وزیران متولی و روش جایگزینی و اجرای آن را ابلاغ کرد، گفت: اجرا نشده چون اعتبار و بودجه لازم برای آن تخصیص داده نشده است.
وی درباره چرایی صف طولانی خرید تراکتور و انتظار ۳ تا ۴ ساله کشاورز برای تهیه ابزار کار، اظهار کرد: اینجا باید دو بحث را از هم جدا کنیم؛ متقاضیانی که از طریق تسهیلات بانک کشاورزی می‌خواهند خرید داشته باشند، بله صف خرید و انتظار طولانی است. آنها ۴ سال نه بلکه برخی ۷ سال در انتظار خرید هستند؛ اما افرادی که توانایی مالی دارند می‌توانند خرید نقدی داشته باشند. زمان انتظار برای خرید تراکتور نقدی نهایت ۳ ماه است.
این کارشناس حوزه کشاورزی افزود: عمده مشکلات در بازار تراکتور مربوط به تسهیلات است. وقتی بیش از ۲ سال پرداختی بانک کشاورزی در حد صفر بوده طبیعی است که با انباشت تقاضا مواجه خواهیم بود.
اعلام نیاز نمی‌شود
قربانیان در پاسخ به چرایی روزآمد نشدن تراکتورهای تولید داخل، گفت: انتظار ما از وزارت جهاد کشاورزی و دفتر مکانیزاسیون این است که بر اساس تکنولوژی و ابزار مورد درخواست اعلام نیاز کنند. به عنوان مثال، سازمان ملی حفاظت محیط زیست بحث موتور Stage ۳A با استاندارد آلایندگی برای جایگزینی با موتورهای آلاینده مطرح کرده که در دستورکار قرار گرفته است. یا کشور در حوزه تراکتور شالیزار به کشورهایی مانند ژاپن و تا حدودی کره جنوبی وابسته بود که امروز داخلی سازی شده است.
وی درباره وضعیت تولید تراکتورهای سنگین در کشور هم گفت: این تراکتور برای سطوح زیرکشت وسیع است و ادواتی با توان بالا چون ۱۵۰ اسب بخار قدرت دارند. تراکتورهای نیمه سنگین نمی‌توانند این اراضی وسیع را پوشش دهند. تولید تراکتورهای سنگین در دستور کار است.