خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-سامان سفالگر: اربعین امسال نیز همچون سالهای گذشته، بار دیگر شاهد عزیمت میلیون‌ها انسان عاشق به سمت کربلا بودیم. کربلا بار دیگر به قطب عاشقان جهان تبدیل شده و جلوه‌هایی بدیع از انسانیت و تعالی ارزش‌های انسانی را به نمایش می‌گذارد. در این راستا، شاهد هستیم که شمار قابل توجهی از پژوهشگران و محققان و صاحب نظران به نحوی ویژه معطوف به رویداد اربعین حسینی و پیاده روی میلیون‌ها زائر عاشق در قالب این رویداد بزرگ جهان اسلام و بررسی ابعاد مختلف آن‌ها هستند.
رویدادی که از جنبه‌های مختلف برای انسان‌ها قدرت ساز و مفید است و درست به همین دلیل شاهد هستیم که از زمان برگزاری منسجم و عظیم بزرگداشت رویداد اربعین توسط مسلمانان اقصی نقاط جهان، جریان‌های سیاسی و رسانه‌های مختلف و معاند با مسلمان نیز به نحوی ویژه سعی در طرح شبهات مختلف با محوریت این رویداد و تضعیف حضور مسلمانان در قالب آن داشته‌اند. با این همه، نکته مهم و قالب توجه این است که سال به سال برگزاری رویداد اربعین، باشکوه‌تر می‌شود و گویی تبلیغات بدخواهان در این رابطه، اثرگذاری معکوس دارد.
در گفتگو با هادی زینی ملک آباد پژوهشگر الهیات و معارف اسلامی و عضو هیأت علمی دانشگاه سیستان، به واکاوی چند سوال مهم و محوری با مرکزیت رویداد اربعین حسینی و جنبه‌های انسان سازِ آن پرداختیم، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
*یکی از نکاتی که در سالهای اخیر و با محوریت رویداد اربعین به آن پرداخته شده و همچنان نیز می‌شود، اهمیت تداوم بزرگداشت اربعین و پیاده‌روی باشکوه و عظیم میلیون‌ها زائر در قالب این رویداد است. به نظر شما دلیل مهم بودن این موضوع چیست؟
به نظر می‌رسد پاسخ به این سوال را باید از چشم اندازه مفهوم «تربیت معنوی» جستجو کرد. جهان کنونی تا حد زیادی با مساله تضعیف معنویت رو به رو شده و بزرگداشت رویدادهایی نظیر اربعین حسینی حامل دستاوردهای قابل توجهی است. باید توجه داشت که معنویت عنصری آموزش پذیر است. این همان نکته است که برخی از تئوریسین‌های غربی نظیر «اندرو رایت» در کتابی با نام: «آموزش و معنویت» به آن اشاره دارند.
در این چهارچوب، تئوریسین‌های غربی با توجه به تفوق نگاه و رویکردهای ایدئولوژی سرمایه داری و حتی تجربه جهان پساسرمایه داری، به این نکته رسیده اند که انسان‌ها در این منظومه، با یک خلأ هویتی رو به رو شده اند که معنویت قادر به پُر کردن آن است. به بیان ساده‌تر، بشر در این فضا با یک نیاز جدی و فوری رو به رو شده که ایدئولوژی‌های مذکور کاملاً نسبتاً به آن بی تفاوت بوده اند و اکنون این مساله در حال نشان دادن عوارض منفی خود در جهان غرب است.
حال اگر از همین منظر به رویداد اربعین حسینی و پیاده روی سالانه میلیون عاشق امام حسین (ع) به سمت کربلا بنگریم، به خوبی می‌توان متوجه اهمیت تداوم بزرگداشت رویدادهایی نظیر اربعین حسینی شد. رویداد سالانه اربعین امام حسین (ع) را بایستی رویدادی با محوریت ارتقا تربیت و سلامت معنوی افراد دانست. اینکه می‌بینیم افرادی که تاکنون بارها در رویداد سالانه اربعین شرکت کرده اند، باز هم می‌خواهند در آن مشارکت داشته باشند، این خود حامل پیام‌ها و نکات معناداری آن هم در عصر و دوره‌ای است که مدرنیته و مظاهر آن در دنیا از موقعیتی برجسته برخوردار شده اند. این پدیده بدون تردید از نظر فکری و جهان بینی، تأثیرات بسیار مثبتی را روی انسان‌ها می‌گذارد و زمینه‌های یک حیات طیبه را برای آن‌ها فراهم می‌سازد. موضوعی که هیچ مرز و جغرافیا و زمانی را هم نمی‌شناسد.
*بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که رویداد اربعین، رویدادی است که از جهات مختلف موجب رشد و ارتقای شخصیت افراد و زندگی غیرمادی آن‌ها می‌شود. تحلیل شما از این گزاره چیست؟
باید توجه داشته باشیم که فرد شرکت کننده در رویداد اربعین هم از نظر شخصی، هم در ارتباطش با خدا و هم ارتباطش با دیگران، پیشرفت‌ها و بهبودهای قابل توجهی را تجربه می‌کند. توجه داشته باشیم که عنصر اصلی در مسائل معنوی این است که در قالب آن‌ها بن بست وجود ندارد. اینکه انسان‌ها سختی‌های زیادی را به جان می خرند و برای گرامیداشت اربعین امام حسین (ع) اشتیاق دارند، خود حامل درس‌های مختلفی از حیث رشد شخصیتی و فردی برای آن‌ها است. مسائلی که همه و همه به انسان امروز کمک می‌کنند تا از بسیاری از بن بست‌هایی که مدرنیته به وی تحمیل کرده است رهایی یابد. در عین حال، قرار گرفتن در فضای رویداد اربعین، نزدیکی انسان‌ها و خداوند را نیز سبب می‌شود. این مسأله‌ای است که در تجربیات زائران رویداد اربعین نیز می‌توان آن را مشاهده کرد. به بیان ساده‌تر، رویداد اربعین فضایی را برای انسان‌ها فراهم می‌کند که به خدای خود نزدیکتر می‌شوند.
و در نهایت در ارتباط با دیگران نیز افراد خود را در جمعی میلیونی احساس می‌کنند که همگی برای گرامیداشت یک مساله مشترک گردهم آمده اند. البته که اصلی ترین ارتباط با دیگری را زائران در ارتباط خود با خودِ امام حسین (ع) تجربه می‌کنند. از این رو، اینکه انسان‌ها در یک چنین فضایی قرار بگیرند، درس‌های معناداری را با محوریت ارتباط درست آن‌ها با یکدیگر به ذهن متبادر می‌کند.
در این چهارچوب، از هر جنبه‌ای که بنگریم، رویداد اربعین یک رویداد انسان ساز است. رویدادی که همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، در جهان امروز نیاز جدی و مبرمی به آن حس می‌شود و بشریت امروز به شدت به آن نیاز دارد. بشریتی که تا حد زیادی با جلوه‌های مختلف مدرنیته و جهان سرمایه داری و پساسرمایه داری محاصره شده و کارویژه تمامی آن‌ها نیز این است که افراد را تا حد زیادی از بُعد معنوی و غیرمادی حیاتشان غافل می‌سازند. جنبه معنوی جنبه‌ای است که انسان‌ها در هر شرایط و هر دوره‌ای شدیداً به آن نیاز دارند و فطرت بشری نمی‌تواند خود را بی‌نیاز از آن تصور کند.
*به نظر شما علت جوسازی‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای که در سالهای اخیر و حتی در شرایط کنونی به ویژه از سوی جریان‌های معاند و مخالف با اسلام در اقصی نقاط جهان علیه رویداد اربعین صورت می‌گیرد چیست؟
شاید اگر رویداد اربعین رویدادی بود که در قالب آن افراد به شیوه‌ای پراکنده و نه چندان منظم و باشکوه آن را اجرا می‌کردند، چنین دشمنی‌هایی از سوی جریان‌های مخالف و معاند با اسلام و مسلمانان علیه آن وجود نداشت. با این حال مشکل این جریان‌ها با رویداد اربعین این است که این رویداد توانسته به یک رویداد قدرت ساز برای جهان اسلام تبدیل شود.
اینکه میلیون‌ها انسان در یک تاریخ مشخص در عراق و در مسیر کربلا حاضر می‌شوند و یکی از بزرگترین تجمعات بشری را خلق می‌کنند، به هیچ عنوان مسأله‌ای نیست که دشمنان اسلام و مسلمانان طالب آن باشند. اهمیت این موضوع زمانی بیش از پیش برجسته می‌شود که بدانیم در حاشیه و در بحبوحه این رویداد بزرگ در قالب برنامه‌ها و مسائل مختلف، این وحدت و انسجام جلوه‌های مختلفی را به خود می‌گیرد و منافع جریان‌های مخالف با جهان اسلام را به شدت تضعیف می‌کند.
از این رو، کاملاً طبیعی است که علیه این رویداد قدرت ساز، شاهد جوسازی‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی گسترده‌ای باشیم. با این حال، نکته مهم این است که این رویداد هر سال باشکوه‌تر برگزار می‌شود و البته که در این رابطه، هوشیاری مسلمانان و دستگاه‌های سیاسی و رسانه‌ای جهان اسلام جهت خنثی سازی توطئه‌های خارجی بدخواهان نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است.