خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: سجاد صالحی دبیر کمیته صنایع خلاق شورای عالی جهاد سازندگی و دبیر ایران خلاق، به تازگی یادداشتی با عنوان «صنایع فرهنگی؛ پیشران حرکت تمدنی اربعین» نوشته که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته است.
این مطلب با محوریت ظرفیت‌های بی‌پایان صنایع فرهنگی در جهانی‌سازی و ترویج سبک زندگی اربعینی نوشته شده است.
مشروح این نوشته را می خوانیم؛
واقعه عاشورا تنها یک حادثه تاریخی نیست، بلکه به عنوان واقعه‌ای فرازمانی و فرامکانی قابل تحلیل است. هرچند این واقعه در زمان و مکان خاصی رخ داده، اما حقیقت پیکار حق و باطل در طول تاریخ جاری بوده و خواهد بود. عاشورا دارای ظرفیت‌های بینظیر و گسترده‌ای است که هنوز تمامی ابعاد آن شناخته نشده و از تمامی ظرفیت‌های آن استفاده نشده است.
اربعین عنایتی ویژه است برای به ثمر رسیدن ظرفیت‌های عاشورا و امتداد یافتن آن تا زمان ظهور حضرت ولی عصر (عج) و استقرار تمدن اسلامی. از این منظر، پیاده‌روی اربعین یک جریان تمدنی پویا است که می‌تواند زمینه‌ساز بهره‌گیری از ظرفیت‌های عاشورا در راستای تحقق تمدن اسلامی در زمان حضرت حجت (عج) باشد. رسیدن به یک الگوی متفاوت از نظام مناسبات انسانی در مقابل مدل سکولار و سبک زندگی غربی، تجربه‌ای در حال پیشرفت است که برپایه منابع دینی و سنت های بومی ساخته شده و از فرهنگ غرب هیچ رنگ و بویی نگرفته است.
اربعین به عنوان یک پدیده کاملاً انسانی و اسلامی، نماد یک امت نوین اسلامی است که مدل نظام‌مند آن را می‌توان برای بشر امروز تبیین کرده و در ویترین جوامع انسانی بررسی و بر آن مباهات کرد.
تمدن نوین اسلامی در حال حاضر در مراحل ابتدایی شکل‌گیری خود به سر می‌برد. این حرکت تمدنی در زمان استقرار حاکمیت حضرت حجت بن الحسن العسکری (عج) به نقطه تکامل خود خواهد رسید. با تحلیل جریان اربعین می‌توان فرصت‌های تمدنی موجود در زیارت اربعین را در محورهای مختلف بررسی کرد، که هدف همه آن‌ها آماده‌سازی بشریت برای ظهور امام زمان (عج) و تبلور نهایی تمدن اسلامی می‌باشد.
ظرفیت‌های صنایع فرهنگی در ترویج سبک زندگی اربعینی
هر واقعه‌ای ظرفیت جهانی شدن را ندارد. بلکه جریانی می‌تواند به پدیده‌ای جهانی تبدیل شود که قابلیت ارتباط با همگان و وجدان‌های عمومی بشر را داشته باشد. جریان اربعین این استعداد را همراه خود دارد و می‌تواند به عنوان رسانه‌ای حقیقی و انسانی، سیر تمدنی عاشورا را به فعلیت مقتضی خود برساند. از آنجا که دشمن نیز همین مسأله را متوجه شده و به درستی دریافته که اربعین ظرفیت جهانی شدن را دارد، لذا تمام تلاش خود را صرف این موضوع می‌کند که اربعین را کاملا در سکوت خبری قرار دهد. از این رو، افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع فرهنگی، فناوری های نوظهور ارتباطات و اطلاعات، راه‌اندازی بسترهای رسانه ای متنوع مشترک با کشورهای حوزه تمدنی فرهنگ و تمدن شیعی و حوزه اسلامی با مؤلفه‌های فرهنگ شیعی و اسلامی برای ایجاد هم‌گرایی و نزدیکی و پویا کردن اشتراکات دینی، تاریخی و فرهنگی، یکی از الزامات اولیه در مسیر معرفی جریان تمدنی اربعین به جهان امروز است.
برای حرکت به سوی تمدن اسلامی از مسیر عاشورا و اربعین نیازمند بازنمایی جلوه‌های فرهنگ اربعینی هستیم. اربعین باید به طرق مختلف روایت شود. اربعین دارای نمادها و ارزش‌هایی است که دربردارنده تمامی ارزش‌های الهی و انسانی است. بازنمایی روایت جریان‌های موجود در اربعین محقق نمی‌گردد مگر با ابزارهای رسانه‌ای و محصولاتی که می‌توانند گوشه گوشه اتفاقات و رخدادهای اربعین را از زمان حادثه عاشورا و حتی ما قبل آن تا به امروز و از امروز تا ظهور منجی عالم بشریت حضرت صاحب‌الزمان (عج) روایت کند. این محصولات باید به شیوه‌ای در اختیار جهانیان قرار گیرد که جوامع بشری بتواند با تمام وجود آن را احساس و زندگی کنند.
گسترش فرهنگ اربعین با صنایع فرهنگی
لازمه زیست اربعینی، انتخاب راه و رسم درست زیستن و به عبارت دقیق‌تر انتخاب سبک زندگی اربعینی است که می‌تواند در همه شئون زندگی انسان جریان داشته باشد. از رسانه‌ها و بسترهای مجازی گرفته تا صنعت چاپ و نشر، از صنعت طراحی تا صنعت مد و پوشش، از فناوری‌های نوین تا صنعت گردشگری، از صنایع آموزشی تا صنایع دستی و محصولات هنری، همه و همه ابزارهایی هستند که می‌توانند سبک زندگی اربعینی را در جای‌جای زندگی انسان‌ها تثبیت و نهادینه کنند.
صنایع فرهنگی به عنوان بستر طراحی و خلق ابزارهای متعدد و محتوای متنوع و ارزشمند به منظور صدور پیام اربعین، می‌تواند در عرصه ترویج سبک زندگی اربعینی پیشران باشد. بنابراین واقعه عاشورا و جریان اربعین با ظرفیت‌های بینظیر خود، نه تنها تجلی ارزش‌های الهی و انسانی است، بلکه زمینه تحقق تمدن نوین اسلامی را ایجاد می¬کند. بهره‌گیری از صنایع فرهنگی در ترویج سبک زندگی اربعینی و ایجاد مفاهمه جهانی نسبت به مولفه های تمدنی اربعین، از طریق تولیدات انبوه رسانه‌ای و مصرف محصولات فرهنگی- هنری و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌تواند این پیام الهی و انسانی را به جهانیان منتقل کرده و بشریت را به سوی زیست مبتنی بر ارزش‌های اسلامی و الهی هدایت کند.
صنایع فرهنگی؛ پل ارتباطی میان اربعین و مظلومان جهان
پدیده اربعین و واقعه عاشورا باید در هر اتفاق مهم جهانی و هر جایی که ظلمی رخ می‌دهد، تجلی یابد. جریان اربعین می تواند با استفاده از صنایع فرهنگی و ابزارهای تولید محتوا، روایتگر مقاومت، ظلم‌ستیزی و آزادگی انسان‌ها باشد. در حالی که مردم مظلوم فلسطین در میان آتش و خون قرار دارند و اسرائیل به نسل‌کشی ادامه می‌دهد، باید با تکیه بر جریان بی‌بدیل اربعین، وجدان جهانی را برای حمایت از مظلومان و مقابله با شمرهای زمانه بیدار کنیم.
صنایع فرهنگی؛ ابزاری برای ترویج سبک زندگی اربعینی
صنایع فرهنگی، از جمله سینما، موسیقی، ادبیات و هنرهای تجسمی و... می¬توانند نقشی بنیادی در ترویج سبک زندگی اربعینی ایفا کنند. این صنایع با خلق آثار ماندگار و تأثیرگذار، ارزش‌های اربعین را به زبان هنر بیان کرده و به عمق جان مخاطبان نفوذ می‌کنند. برای دستیابی به یک تصویر کامل از تأثیر صنایع فرهنگی بر سبک زندگی اربعینی، به بررسی دقیق‌تر هر یک از این صنایع نیاز داریم:
* مد و پوشش:
طراحی لباس‌هایی با بکارگیری هنر متعالی و الگوهای نمادین، جواهرآلات و محصولات تزئینی با نمادهای معنوی و تولید پوشاک و ملزومات سفر اربعینی، می‌تواند به ترویج و گسترش فرهنگ اربعینی کمک کند.
* نوشت‌افزار:
استفاده از کاراکترها و شخصیت‌های مرتبط با اربعین در طراحی نوشت‌افزار برای کودکان و نوجوانان، فرصتی برای گسترش فرهنگ ایثار، کرامت انسانی و ظلم ستیزی در نسل‌های جوان فراهم می‌آورد.
* سینما:
فیلم‌هایی که روایتگر مفاهیم متعالی عاشورا و اربعین هستند، نه تنها هدایتگر بسیاری از انسان ها هستند، بلکه می‌توانند مخاطبان را به درک عمیق‌تری از معنویت و تجربه اربعین برسانند.
* موسیقی:
آهنگ‌ها و سرودهایی که از عشق به اهل‌بیت (ع) و ارزش‌های انسانی سخن می‌گویند، قدرت دارند که روح انسان را جلا دهند و او را به غنای معنوی این رویداد بزرگ نزدیک کنند.
* بازی‌های ویدیویی و موبایلی:
تولید و انتشار بازی‌هایی که فرهنگ و ادبیات اربعینی را در قالب داستان‌های جذاب روایت می‌کنند، می‌تواند به آموزش و ترویج این فرهنگ در میان جوانان کمک کند.
* تولید انیمیشن و کمیک:
ساخت انیمیشن‌ها و کمیک‌هایی که به روایت داستان‌ها و وقایع اربعینی می‌پردازند، قادرند به شکل جذاب و آموزنده‌ای به ترویج فرهنگ اربعینی بپردازند.
* نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌ها:
توسعه اپلیکیشن‌های کاربردی برای آشنایی بهتر با فرصت‌های اربعینی، ایجاد بسترهای تعاملی جهانی و تولید محتوای ارزشمند، می‌تواند به تسهیل تبادل اطلاعات و ترویج سبک زندگی اربعینی کمک کند.
* ادبیات:
رمان‌ها، داستان‌های کوتاه و شعرهایی که دربرگیرنده مفاهیم متعالی اربعین همچون برادری، عدالت، فداکاری هستند، توانایی دارند که آگاهی و درک مخاطبان را از این پدیده الهی افزایش دهند و آن‌ها را به تفکر عمیق‌تر تشویق کنند.
* کتاب و مطبوعات:
انتشار محصولات مکتوب و ارائه تحلیل‌های تمدنی بر محور اربعین، راهی مؤثر برای گسترش فرهنگ و ارزش‌های اربعینی به شمار می‌آید و به افزایش دانش عمومی در این زمینه کمک می‌کند.
* هنرهای تجسمی:
نقاشی‌ها، مجسمه‌ها و عکس‌هایی که زیبایی‌های معنوی اربعین را به نمایش می‌گذارند، قادرند الهام‌بخش هنرمندان و مخاطبان باشند و تجسم زیبایی‌های این رویداد را تقویت کنند.
* گردشگری مذهبی:
طراحی و توسعه زیرساخت‌های گردشگری با محوریت ظرفیت‌های اربعینی و ارائه سفرهای مکمل، می‌تواند به جذب گردشگران و ترویج این سبک زندگی در سطح جهانی بپردازد.
* نوآوری اجتماعی:
جذب و پیاده‌سازی ایده‌های نوآورانه در زمینه‌های اجتماعی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های اربعین در سایر زمان ها ، می‌تواند به تقویت و ترویج سبک زندگی اربعینی کمک کند.
* صنایع دستی و هنری:
طراحی و تولید محصولات هنری به عنوان سوغات اربعینی با مضامین متعالی و اثر بخش که می تواند تحفه ای ارزنده برای علاقه مندانی باشد که توفیق حضور در پیاده روی اربعین را نداشتند.
صنایع فرهنگی و جریان جهانی اربعین: از نوآوری تا انقلاب فرهنگی
اربعین فراتر از مرزهای جغرافیایی و مذهبی است. این رویداد، متعلق به همه انسان‌هایی است که به دنبال حقیقت، عدالت و معنویت هستند. با استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌های اجتماعی و فناوری‌های نوین، می‌توانیم این پیام را به سراسر جهان گسترش دهیم. اربعین، یک انقلاب فرهنگی است. این انقلاب، نه با شمشیر، بلکه با عشق، معرفت و تبلیغ معنای نهفته در پدیده اربعین به پیروزی می‌رسد. ابتکار عمل، خلاقیت، نوآوری و تولید محصولات متنوع در بستر صنایع فرهنگی ما را برای ساختن جهانی بهتر که در آن، عشق، برادری و عدالت حاکم است یاری می‌دهد.