به گزارش خبرنگار مهر، نخستین پیش نشست تخصصی کانت و مسئله دانشگاه با معرفی و بررسی کتاب نزاع دانشکده‌ها در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و با حضور اساتیدی از رشته فلسفه امروز یکشنبه هشتم مهر برگزار شد.
در این مراسم منوچهر صانعی دره بیدی استاد و پژوهشگر فلسفه در موضوع «دانشگاه کانتی و روشنگری انسان» در سخنان بیان کرد: کانت در بحث عقل از ۲ جور انسانی شناسی نام می برد، در نگاه او عقل یعنی خدا و در هبوط به زمین یعنی انسان. او عقل را یکی آنتروکولوژی و دیگری آنتروکومی می داند.
وی افزود: این را در فقط در نوشته‌های کانت دیدم که می گوید انتروکولوژی کارش شناخت هستی انسان است و آن یکی شناخت هستی انسان به لحاظ ملیت، مذهب و زیست متفاوت که انسان ها را متکثر می کند. شناخت انتروکومی یعنی شناخت عقل انسان. انسان به نظر کانت یتیم روزگار و تنها و می گوید انسان خودش باید خودش را از کاستی ها و رذائل نجات دهد.
از الگوی کانتی برای تاسیس دانشگاه های بزرگ آمریکا استفاده شد
حسین علی نوذری از اساتید فلسفه نیز به موضوع بازگشت به ایده کانتی دانشگاه در جهان معاصر پرداخت و تصریح کرد: ایده دانشگاه کانتی به عنوان یک ایده اساسی برای مفصل بندی مفهوم دانشگاه و امکان تحقق نهادینه ساختاری آن به شمار می رود. کانت دانشکده الهیات، حقوق و پزشکی را به عنوان دانشکده های فرادست مطرح می کند و فلسفه را به عنوان فرودست و می گوید به دلایلی این دانشگاه فرودست را برای کار انتخاب کردم.
وی تصریح کرد: کانت دانشگاه را به عنوان نهادی بنیادین برای توسعه پژوهش‌های علمی و آکادمیک معرفی می کند و به عنوان فصل ممیز نهادهای سنتی به میان می آورد. نهادهای سنتی یعنی کلیسا و روحانیت و دین که در حوزه آموزش و فرهیختگی و تعلیم و تربیت ورود نمی کردند.
این استاد دانشگاه بیان داشت: در آلمان قرن ۱۸ که با آرای کانت و هامبورگ رو به رو هستیم جریاناتی دارای پدیدارهای فرهنگی و سیاسی زمینه بست و گسترش چنین ایده دانشگاهی کانت را تسریع می کنند. اگر دگردیسی هایی که مفهوم دانشگاه در آلمان و بعد آمریکا از سر گذراندن را دنبال کنیم به این مفاهیم می رسیم. یکی از اتفاقات روند رشد و گسترش دانشجویان و علاقه مندان به جریان دانشگاهی است که شاهدیم هر چقدر روند توسعه دانش در دانشگاه بیشتر می شود به موازات شاهد بسط سیطره و اعمال نفوذ دولت و حکومت در پروسه‌های مختلف هم هستیم. مفهوم بعدی دانش است، او دانش را نه به معنای یک دکترین معین صرف، بلکه به مثابه کاربست زنده و دائم در حال تغییر و تحول معرفی می‌کند.
وی افزود: مسئله بعدی رشد و پرورش مقوله خردورزی و عقلانیت است. در سایه این معنا امر آموزش را نه تنها برای افراد و به ویژه دانشجویان به عنوان سوژه های اساسی جامعه معرفی می کند بلکه آنها را متناسب با جایگاه‌های جامعه می پروراند و اعلام می کند که این یکی از پدیده های اجتناب ناپذیر است چرا که جامعه در حال تخصصی شدن و بروکراسی شدن است.
نوذری با اشاره به اینکه دانشگاه در دوران معاصر شاهد فراز و فرودهایی است اعلام کرد: از الگوی کانتی برای تاسیس دانشگاه هاروارد اقتباس می شود و بعد جنگ جهانی دوم این پروژه را در قالب دانشگاه منهتن اجرا می‌کنند. در حدود ۹۰ سال بعد از جان هابکینز شاهد ظهور رویکرد دیگری در دانشگاه کانتی توسط کلاکرک رئیس دانشگاه کالیفرنیا هستیم.
این استاد دانشگاه به انواع علایق یا رویکردهای کانت در دانش اشاره کرد و گفت: یک پیش بینی و نظارت است که با علایق تکنیکال سر و کار دارد، دوم دانشی است که با بحث و تفسیر سر و کار دارد و آن را عملی می‌داند و سوم دانشی که با رهایی و آزادی سر و کار دارد که علقه اش رهایی بخشی است. دانش فنی از نظر روش شناسی مبتنی بر پوزیتیویست هست، دوم هرمونیتیک است و دانش سوم با رویکردهای انتقادی و مفهومی سر و کار دارد که ازش به عنوان فرایند یاد می شود.
کانت به آزادی تفکر فیلسوفان معتقد بود
در ادامه این نشست نیز احسان شریعتی در موضوع کانت و دانشگاه مستقل سخنرانی کرد و گفت: کانت در نقطه رسالت خود با اشاره به دانشکده‌های فرادست که زعامت خود را از انسان به دست می آورند به دانشگاه های فرودست اشاره دارد که کاری جز با عقل مردم ندارند.
وی بیان کرد: موضوع رساله کانت که به نوعی وصیتنامه اوست در کتاب نزاع دانشکده ها آمده که مفهوم استقلال و آزادی دانشگاه فلسفه را به میان می آورد. کانت به مراجع سیاسی می گوید ما فیلسوفان جای شما را نمی‌گیریم بلکه باید در بین تفکرات خود آزاد باشیم تا شما تفکر برتر را انتخاب کنید و این به نفع شماست.