همزمان با فرارسیدن عید نوروز استان قزوین با داشتن قابلیت های مناسب گردشگری، بناهای تاریخی و چشم اندازهای طبیعی و مناظر چشم نواز آماده پذیرایی از مسافران در ایام عید است.
در این گزارش ضمن معرفی چند بنای شاخص که براحتی در دسترس مسافران است این فرصت را فراهم می کنیم تا علاقمندان در تعطیلات نوروزی با برنامه ریزی و شناسایی این اماکن فرصتی را برای بازدید اختصاص دهند.
عالي قاپو
سر در عالي قاپو در دوره سلطنت شاه طهماسب (983- 930ه. ق) ساخته شده و در زمان سلطنت شاه عباس اول ( 1028- 985ه. ق ) به صورت كنوني تغيير شكل يافته است.
اين سردر، ورودي اصلي به دولتخانه دوران صفويه به شمار مي‌آمد و بناي سردر شامل ايوان رفيع ورودي با قوس تيزه دار و سه رديف طاق نما در طرفين آن است.
گوشواره هايي با ستون نماهاي آجري در دو طبقه نماي سردر را تكميل مي كنند و هشتي متصل به ايوان ورودي به شكل هشت ضلعي است و در طرفين محور ورودي آن اتاق هاي نگهباني قرار دارد.
در اين هشتي پلكان هايي ديده مي شود كه به طبقه بالا، جايگاه نقاره زنان راه مي يابند و كتيبه و شباك كاشي تنها تزيينات باقي مانده در ايوان ورودي است.
اين كتيبه به خط ثلث و به قلم عليرضا عباسي، نقاش و خطاط معروف صفويه است.
كاخ موزه چهلستون
عمارت كلاه فرنگي و سر در عالي قاپو تنها بناهاي باقي مانده از ارگ سلطنتي دوره صفوي است.
اين بنا در دوره قاجاريه مرمت و بازسازي شد و چهلستون نام گرفت.
عمارت چهلستون به شكل هشت ضلعي و در دو طبقه بنا شده و نقشه بنا داراي طرحي با محورهاي چليپايي و برون گراست، سقف طبقه همكف پوشيده از مقرنس با طرح هاي بديع و سقف طبقه فوقاني آن خنچه پوش است.
اين بنا هم اكنون به عنوان موزه خوشنويسي مورد استفاده قرار گرفته است.
قلعه الموت
قلعه الموت يکي از منحصر به فرد ترين دژهاي تاريخي ايران است که در منطقه رودبار الموت از توابع قزوين واقع شده است.
نام الموت در تاريخ ايران با نام اسماعيليه گره خورده است و حسن صباح به عنوان رهبر فرقه اسماعيليه از اين قلعه به عنوان پايگاه حکومت خود و ترويج عقايد اسماعيليه بهره می برده است.
يکي از شگفتي هاي قلعه حسن يا الموت، سيستم پيچيده آب رساني با تن بوشه هايي به قطر 10سانتي متر است که از چشمه کلدر آب را به دژ رسانده و درحوض هاي سنگي ذخيره مي کرده اند.
در جنوب باختري اين قسمت از قلعه درميان شيب بسيار تندي که به پرتگاه هاي عميق مي رسد؛ حوضي در دل سنگ به ابعاد تقريبي 5×8 متر کنده اند که هيچ گاه از آب خالي نشده است.
مسجد جامع عتيق
اين مسجد با مناره هاي با شكوه، ايوان هاي رفيع و گچبري هاي نفيس آن از آثار ممتاز دوره هاي اسلامي به شمار ميرود.
قديمي ترين بخش مسجد، بعد از آثار چهار طاقي ساساني كه در زير مقصوره قرار گرفته، طاق هاروني است كه در زمان "هارون الرشيد" در سال 192 ھجری قمری ساخته شده است.
مهم ترين و زيباترين بخش اين مسجد، مقصوره و گنبد سلجوقي آن با پنج كتيبه گچبري به خط كوفي است که نفيس‌ترين آن کتيبه‌اي است که در آن سوره بقره به طور کامل اجرا شده و از شاهکارهاي خط کوفي تزئيني به شمار مي‌آيد.
ساير قسمت هاي مسجد، مربوط به دوره هاي بعد تا پايان دوره قاجاريه است که ايوان شمالي و دو مناره كاشي كاري شده آن زمان شاه تهماسب و ايوان غربي آن در دوره شاه سليمان صفوي ساخته شدند.
کليساي کانتور
كليساي كانتور معروف به" برج ناقوس" به دست روس ها ساخته شده است.
اين كليساي كوچك مانند ساير كليسا ها داراي طرحي چليپايي و محراب آن رو به شرق است.
ورودي كليسا در ضلع غربي آن قرار دارد و شامل فضاي ورودي با سقف شيب دار و در ورودي است که پس از ورودي، پيش فضاي هال قرار دارد كه بالاي آن برج ناقوس كليسا با ارتفاع حدود يازده متر به چشم مي خورد.
هال شامل نمازخانه و محراب است و در دو طرف آن دو فضاي مستطيل شكل قرار دارد.
فضاي محراب به شكل نيم دايره و بر فراز آن گنبدي قرار گرفته که فضاي نمازخانه داراي گنبد و فضاي هاي جانبي آن داراي پوشش تخت است.
در نماي خارجي اين كليسا ستون هاي تزئيني ديده مي شود.
این بنا در خیابان طالقانی قزوین قرار دارد.
امامزاده شاهزاده حسين(ع)
امامزاده شاهزاده حسین فرزند علی بن موسی الرضا(ع) است که گفته شده در سفر به مرو در هنگام عبور از قزوین، در این شهر درگذشته و در همانجا به خاک سپرده شده است.
در دورهٔ حکومت صفویه برای این امامزاده که بعدها به شاهزاده حسین معروف شد، ساختمان‌های متعددی بنا شد و زیارتگاه مردم قزوین شد.
مجموعه بناهای شاهزاده حسین را دروازه ورودی، ساختمان گنبد دار، رواق، میانسرا، ایوان، بقعه و اتاقهایی در اطراف صحن مرکزی یا میان سرا تشکیل می دهند که ورودی مجموعهٔ شاهزاده حسین، از سمت شمال، شبیه دروازه‌های ورودی شهرهای عهد صفویه و قاجاریه است.
این ورودی با طاق نما و شش مناره هر یک با کاشی کاری های بسیار زیبایی تزئین شده است.
بقعه شاهزاده حسین با دو ورودی از سمت شمال و جنوب در میان صحن بزرگی قرار گرفته که در اطراف صحن ایوان‌هایی وجود دارد که با کاشی کاری در طرحهای مختلف تزئین شده است.
ورودی بقعهٔ شاهزاده حسین دارای مقرنس کاری و تزئینات مختلف است که در دورهٔ قاجاریه با افزودن تالاری به آن شکل تازه‌ای یافته است.
در بخش غربی و شرقی بقعه دو رواق ساخته شده که به نامهای بالا سر و پایان پا معروف و دارای گچبری و کاشیکاری است و فضای داخل بقعه با کاشی خشتی هفت رنگ، بدنهٔ آن با آئینه کاری و زیر گنبدبا کتیبه‌هایی به خط ثلث در زمینهٔ لاجوردی تزئین شده است.
قدیمی ترین و زیباترین اثر مجموعه شاهزاده حسین، در چوبی منبت کاری شده آن است که در سال ۹۶۷ هجری به مجموعه اضافه شده و طبق کتیبه‌ای از کاشی معرق، این مجموعه در سال ۱۰۴۰ هجری به دستور زینب بیگم، دختر شاه طهماسب صفوی، بازسازی و صندوق چوبی نفیسی بر مزار آن نصب شده است.
این بنا مربوط به دوره ایلخانی در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شمارهٔ ثبت ۳۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در سالهای اخیر نیز مجموعهٔ شاهزاده حسین تعمیر اساسی شده و بناهایی را به آن افزوده‌اند که از جملهٔ آنها بنای یادبودی است که به یاد محمد علی رجایی رئیس جمهور اسبق، ساخته اند.
در اتاق‌های اطراف امامزاده نیز شهدای جنگ تحمیلی به خاک سپرده شده‌اند.
این بنا در خیابان سپه قزوین قرار دارد.
حسينيه اميني ها
حسينيه اميني ها از جمله نمونه هاي كامل و زيباي خانه هاي سنتي است.
آنچه كه امروز از اين خانه به جاي مانده داراي چهار حياط و فضاهاي مختلف در دو طبقه همكف و زير زمين است.
اين خانه متعلق به حاج محمد رضا اميني از تجار معتبر بود و در سال 1275 ھجری قمری بخشي از آن وقف حسينيه شده است.
زيباترين قسمت خانه از سه تالار كه در موازات يكديگر قرار گرفته و به وسيله ارسي هاي زيبايي به يكديگر مرتبط هستند، تشكيل شده است.
تالار جنوبي با نه دهنه ارسي و شيشه هاي رنگي از شاهكارهاي هنري است که سقف تالارها داراي نقاشي، آيينه كاري، رف هاي كاسه اي مزين گچ بري و گره بندي چوبي است.
در زير تالارها سردابه، زير زمين، شربت خانه قرار دارد.
این بنا در خیابان مولوی در محدوده بازار قرار دارد.
دریاچه اوان
دریاچه اوان زیبایی طبیعت را به مسافران نوروزی عرضه می کند
طبیعت و چشم اندازهای طبیعی استان قزوین با دریاچه زیبای اوان در منطقه الموت آماده پذیرایی از مسافران نوروزی است.
یکی از این مناطق دریاچه زیبای اوان است که می تواند در ایم نوروز مورد توجه گردشگران و مسافران قرار گیرد.
دریاچه زیبای اوان در نیمه شمالی الموت، در دامنه کوه خشچال، در فاصله ۷۵ کیلومتری قزوین و در میان چهار روستای اوان، وربن، زواردشت و زرآباد شهر قزوین قرار دارد.
این دریاچه که بیش از هفتاد هزار متر مربع مساحت دارد، در ارتفاع هزار و هشتصد متری از سطح دریا واقع شده‌است. طول آن در طویل‌ترین قسمت ۳۲۵ متر و عرض آن ۲۷۵ متر می‌باشد.
تنها از آب چشمه‌های زیرزمینی موجود در بستر دریاچه تغذیه و بخش ناچیزی از آن هنگام بارندگی تامین می‌شود اما به صورت سطحی و کم. غلیان دایمی آن باعث صافی و زلالی آب دریاچه شده است.
عمیق‌ترین بخش آن به عمق ۵٫۷ متر می‌باشد که در جنوب شرقی آن واقع شده هر چند برخی از مسئولان عمق دریاچه را بین یک تا بیست متر تخمین زده‌اند.
از سرریز آب دریاچه نیز رود کوچکی تشکیل می‌شود که آب آن مورد استفاده کشاورزان روستاهای کوشک و آیین است و در تابستان این دریاچه محل ماهی‌گیری، آب‌تنی و قایق‌رانی و در پاییز، مأمن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز، مرغابی و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح آن قابل اسکی سواری است.
آب‌انبارها، بهترین جاذبه گردشگری قزوين
معمارى شگفت‌انگيز آب انبارهاى قزوين كه هر يك پلانى جداگانه و متفاوت دارند، از تزيينات هنرى چشم‌گيرى برخوردارند که این آثار را به مهمترين جاذبه‌هاى گردشگرى شهر قزوين تبديل كرده است.
كمبود آب در قزوين سابقه طولانى دارد و حتى ناصرخسرو در سفرنامه خود به آن اشاره كرده اما گفته می شود در قرن پنجم هجرى، افراد نیکوکارخير براى رفع كم آبى شهر اقدام به حفر قنات كردند، اما چون باز هم در تابستان كم آبى به وجود مى‌آمد، مردم ثروتمند و خير در محلات مختلف ساخت آب انبار را جدی گرفتند.
شيوه ساخت آب‌انبارهاي ايران، اين بناها را به جاذبه‌هاي گردشگري استان‌هايي تبديل كرده است كه از تعداد بسياري آب‌انبار برخوردارند.
قزوين از جمله شهرهايي است كه به علت دارا بودن دهها بناي آب انبار، به شهر آب انبارها شهرت يافته و در حال حاضر نيز به علت شيوه ساخت بي نظير آب انبارها در قزوين، اين بناها به عنوان مهمترين جاذبه‌هاي گردشگري اين استان به‌شمار مي‌روند.
ساخت و وقف بيش از 130 بناى شكوهمند و پرهزينه براى انباشت و ذخيره آب در شهرى كه از ديرباز به كم‌آبى شهرت داشته، افزون بر هزاران واحد آب انبار خانگى و دهها آبگير كاروانسراهاى شهرى براى استفاده مسافران، قزوين را امروزه به شهر آب‌انبارها معروف كرده است.
معمارى شگفت‌انگيز آب انبارهاى قزوين كه هر يك پلانى جداگانه و متفاوت دارند، از تزيينات هنرى چشم‌گيرى برخوردارند، و اين مهم آب‌انبارها را به مهمترين جاذبه‌هاى گردشگرى شهر قزوين تبديل كرده است.
به همراه تعدد ساختمان ها، ویژگی بزرگ معماری ایرانی یعنی تنوع، ابتکار و پویایی نیز در ساخت بناهای مختلف و از جمله آب انبار دیده می شود.
در نگاه اول چنین به نظر می رسد که طرح آب انبارها با توجه به بعضی از محدودیت ها از جمله ساخت عناصر آن در زیر زمین تنوع ندارد در حالی که با بررسی نقشه کلی و عناصر مختلف آن چون پلکان و پاشیر در نمونه های مختلف آب انبارها به خوبی می توان تنوع در نقشه و عناصر آن را مشاهده کرد.
از طرفی پرداختن به ادبیات شفاهی و فرهنگ عامه مردم قزوین بویژه قشر سالمند که حافظه ای به گستره تاریخِ وجود و پایه ریزی این بناهای تاریخی دارند، نقل خاطرات و قصه های عامیانه مربوط به آب انبارها، می تواند در روشن کردن اذهان نسل نوین نسبت به شناخت این بناهای تاریخی و به تصویر کشیدن ابعاد فیزیکی و روانی این یادبودها یاری کننده باشد.
از مهمترین آب انبارهای قزوین می توان به آب انبار سردار بزرگ وسردار کوچک، آقا، حکیم، مسجد جامع، حاج کاظم، زنانه بازار اشاره کرد.
سراى سعدالسلطنه قزوين
اين سرا که در خيابان امام خمينى قرار دارد، يکى از وسيع ترين و کامل ترين سراهاى قزوين است و توسط سعدالسلطنه، فرماندار قزوين در دورهٔ قاجار، بنا شده است.
سراى سعديه ساختمانى است يک طبقه با حياطى بسيار بزرگ که در اطراف آن حجره‌هايى ساخته‌اند و اتاق‌هاى حجره‌ها يزدى بندى شده و درِب اين سرا از شمال آن است و به خيابان امام خمينى باز مى‌شود.
هشتى بنا که پس از درِ ورودى قرار دارد، با آجر و کاشى تزئين شده و سقف يزدى بندى شده دارد.
در ضلع‌هاى شرقى، غربى و جنوبى حياط اصلى نيز حياط هاى کوچک ترى وجود دارد که در اطراف آنها نيز حجره‌هايى ساخته شده است.
شیرینی و غذاهای سنتی قزوین
استان قزوین نیز مانند سایر استان‌های کشور دارای انواع غذاهای سنتی است که برخی از آنها در مناسبت‌های ویژه و تعداد بسیاری نیز به شکل عادی در طی سال تهیه می‌شود.
از انواع غذاهای سنتی قزوین می توان از قیمه نثار، شیرین پلو و کوکوی شیرین، آش دوغ، آش دندان کشه، یتیمچه، ماش پیازو، اشکنه و دیماج نام برد.
نان چایی، یکی از انواع شیرینی‌های سنتی قزوین است.
متداول ترین شیرینی‌های استان عبارتند از: نان برنجی، نان نخودی، نان قندی، نان بادامی، نان گردویی، پادرازی، نان نازک، نان چرخی، نان چایی، اتابکی،ولیعهدی، حاج کریمی، باقلوای پیچ، باقلوای لوزی و نان سنتی قزوین در انواع مختلفی پخت می‌شود که شهرت بسیاری دارد.
در بین نان‌های قزوین، نان لواش تنوری که به صورت گرد و بزرگ طبخ می‌شود دارای کیفیت و طعم مطبوعی می‌باشد که موجب شهرت آن شده است و در این میان قاق نیز یکی دیگر از نان‌های سنتی قزوین است که خشک و شیرین بوده و با چای خورده می‌شود.
از دیگر نان‌های سنتی قزوین می‌توان به شیرمال و زنجبیلی اشاره کرد که کم شیرین بوده و همراه با عصرانه و چای خورده می‌شود.
در کنار این آثار تاریخی دهها کاروانسرا، تپه تاریخی، امامزاده، مسجد و قلعه، چشم اندازهای طبیعی در استان وجود دارد که می تواند روزها و ساعات فرحبخشی را برای مسافران و گردشگران نوروزی فراهم کند.
ستاد تسهیلات نوروزی استان با همکاری دستگاههای اجرایی ضمن تمهیدات لازم با تامین امکانات و تجهیزات مورد نیاز مسافران، مهیا کردن هتل ها، اقامت گاهها، مراکز پذیرایی بین شهری آماده ارائه خدمات مناسب به مسافران برای اقامت در این استان گردشگری است.
هموطنان کشورمان در صورت انتخاب استان قزوین و یا عبور از این منطقه برای عزیمت به سایر مناطق کشور می توانند با اختصاص ساعاتی از ایام تعطیلات خود از دیدنی های چشم نواز قزوین و شهرستانهای استان بهره مند شده و اوقات خوشی را برای خود و خانواده رقم بزنند.
با آرزوی سالی توام با موفقیت و بهروزی برای تمامی هموطنان تعطیلات نوروزی بدون حادثه ای را برای همگان آرزو مندیم.
گزارش: محمدرضا جباری