نکته قابل ملاحظه این که دردوره میانی اسلامی به ویژه در حکومت سلاطین صفوی با توجه به نزدیکی ساوجبلاغ به شهر قزوین که پایتخت اول صفویان بوده، توجه خاصی به این منطقه شده است. ساخت حسینیه و پل شاه عباسی در روستای برغان تائید کننده این موضوع است. این شهرستان در کنار طبیعت چشم نوازش دارای 126 اثر تاریخی است که از این میان می توان به تپه و کاروانسرای ینگی امام ، برج آرامگاهی کردان ، حسینیه برغان ، امامزاده عبدالقهار (ع) ورده ، امامزاده یحیی (ع) دوزعنبر ، پل تاریخی برغان و امامزاده موسی (ع) آجین دوجین به عنوان شاخص ترین آثار تاریخی این شهرستان اشاره کرد. این شهرستان زیبا و تاریخی به دلیل عبور بزرگراه تهران – قزوین و نزدیکی آن به کلان شهرهای تهران و کرج دارای موقعیت ممتازی از نظر جذب گردشگر است. همچنین دارای 6 روستای هدف گردشگری و 5 منطقه نمونه گردشگری است که در آینده به یکی از مراکز زیبای گردشگری استان تبدیل خواهد شد.
برج آرامگاهی روستای کردان
گردشگرانی که به دیدن بناهای تاریخی علاقه مندند محال است به ساوجبلاغ سفر کنند از این بنای متعلق به قرن 7 هجری که در 10 کیلومتری هشتگرد در روستای کردان واقع شده، بازدید نکنند. این اثر تاریخی دارای پلانی مدور همراه با شیار در قسمت بیرونی و پلانی هشت ضلعی در داخل بوده، مدفن امامزاده حسین (ع) از نوادگان امام زین العابدین (ع) است. برج آرامگاهی روستای کردان در سال 1380 به شماره 3828 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بنای امامزاده جعفر(ع) هشتگرد
بنای تاریخی امامزاده جعفر (ع) در جنوب شهر هشتگرد قرار دارد. این امامزاده نیز مانند دیگر بناهای آرامگاهی ، ایوانی رو به شمال دارد و اطراف آن دارای طاق نماهایی است. گنبد بنا دو پوسته می باشد که پوسته خارجی از بین رفته است. ساخت این بنای آجری به دوره صفوی بر می گردد.
بقعه بی بی سکینه(س) سنقر آباد
در روستای سنقر آباد بخش چهار باغ، بنای بسیار زیبایی وجود دارد که در دوره صفویه احداث شده است. بنا دارای ایوان رفیع در بخش شمالی و طاق نماهایی در اطراف است و گنبد مخروطی به آن جلوه ویژه ای بخشیده است. این بنا مدفن نوادگان امام موسی کاظم (ع) می باشد.
روستای برغان
کافیست 13 کیلومتر از کرج دور شوید تا به روستای برغان برسید. برای رسیدن به برغان دو مسیر وجود دارد یا از کرج – رجایی شهر ، جاده آتشگاه به سمت این روستا بروید و یا از بزرگراه کرج – قزوین پس از کردان به سمت برغان بروید. بافت این روستا قدیمی بوده، دارای باغ های بسیاری است که در تمام فصول سال به ویژه بهار و تابستان می تواند پذیرای گردشگران باشد. آثار بی نظیر حسینیه اعظم با تعزیه قدیمی که در ایام محرم در آن برگزار می شود، پل تاریخی برغان ، چنار کهن مسجد جامع ، درخت پیر سپیدارک و تپه باستانی قلعه کش کلا در برغان جای گرفته اند. بازار برغان هم در زمره قدیمی ترین بازارهای استان است که در گذشته مرکز تجارت محصولات کشاورزی، پنبه و نظایر آن بوده است. در سفر به برغان خرید آلوی برغان را فراموش نکنید هرچند گردو ، عسل ، توت ، گوجه برغان و لبنیات هم از سوغات معروف این منطقه هستند. لازم به ذکر است که این روستا جزء روستاهای هدف گردشگری کشور می باشد.
آسیاب حاج رحیم ، روستای هیو
آسیاب حاجی رحیم در روستای هیو ، در معبر اصلی روستا واقع شده است. این اثر تاریخی در واقع آسیابی قدیمی است که در زمره آسیاب های آبی تنوره دار قرار می گیرد. بخشی از کانال آب و تنوره و اتاقک این اثر هنوز باقی مانده اند. مصالح این بنا از سنگ و آجر می باشد. این روستا به داشتن تعداد زیادی آسیاب شهرت دارد.
پل روستای بانو صحرا
این پل که در دو کیلومتری شمال غرب روستای کردان قرار گرفته از آثار دوره صفویه است. مصالح به کار رفته در پل ، سنگ و آجر همراه با ملات آهک است. بخشی ازچشمه طاق و پایه های پل باقی مانده است. این پل تا اواخر دهه 50
محل ارتباط دو طرف رودخانه بوده که در پل سازی جدید بخش هایی از آن از بین رفته است. حمام قدیمی روستا همزمان با پل ساخته شده است.
محوطه باستانی ینگی امام
این محوطه باستانی در بخش مرکزی در روستای ینگی امام و در کنار مجموعه ای شامل کاروانسرا و بنای آرامگاهی قرار گرفته است. بر اساس کاوش های باستان شناسی که طی دو فصل و در سال های خیر انجام شده آثاری از دوره میانی
اسلامی در سطوح آن کشف شده است. البته در بخش میانی تپه آثار قلعه تاریخی کشف گردید که با توجه به توسعه منطقه طی این دوران حائز اهمیت است.
کاروانسرای ینگی امام
قدمت این کاروانسرا که در ابتدای جاده هشتگرد و 100 قدمی جاده کرج –قزوین در روستایی به همین نام قرار گرفته و به دوره صفویه باز می گردد و در گذشته در مسیر ری و قزوین برای استراحت مسافران ساخته شده است. تپه باستانی ینگی امام در نزدیکی این کاروانسرا قرار دارد. بنا چهار ایوانی و دارای 24 حجره است. همچنین فضای شتر خان در سراسر بنا تعبیه شده است.
روستای سنج و سیبان دره
این روستا نیز همانند سایر روستاهای ساوجبلاغ همچنان بافت سنتی خود را حفظ کرده است. روستای سنج به دلیل بافت معماری خانه های آن که دیوارهای گلی و سقف های چوبی با در و پنجره های ارسی شکل دارد و نیز به واسطه داشتن آثار تاریخی و طبیعی، قرار گرفتن در دل کوهستان در کنار باغات و رودخانه ها مناظر بدیع و چشم نوازی را برای گردشگران و دوستداران طبیعت ایجاد کرده است.
امامزاده زبیده خاتون (س) روستای خور
در شمال غربی روستای خور از بخش مرکزی ساوجبلاغ منطقه ای به نام بر چشمه است که در دامنه کوه آن می توان چشمه ، کوره آهک پزی قدیمی و بقعه ای متعلق به دوره ایلخانی را مشاهده کر.د این بقعه را زبیده خاتون می نامند.
بنای سنگ و گچی این امامزاده که در نوع خود دیدنی و کم نظیر است بر پلانی هشت ضلعی ساخته شده است.
امامزاده سلیمان (ع) روستای خور
این امامزاده بر روی تپه ای در وسط روستای خور قرار دارد. قدمت بنای امامزاده به دوران ایلخانی بر می گردد که در دوران صفویه و قاجاریه الحاقاتی به آن افزوده شده است. مصالح بنا از سنگ با ملاط گل و گچ می باشد و نوع پوشش آن از نوع گنبد مخروطی است.
امامزاده شعیب (ع) روستای رامجین
در روستای رامجین بخش چهار باغ دو بنای آرمگاهی وجود دارد که شامل امامزادگان شعیب و کمال الدین است. قدمت این بنا ها مربوط به دوره صفوی است پلان معماری این بنا ها از نوع تک ایوانه با گنبد مخروطی با مصالح خشت و آجر است که در سالهای اخیر مرمت شده است.
روستای وَردِه
مگر می شود از ساوجبلاغ سخن گفت و از این روستای زیبا که در 15 کیلومتری شمال غربی شهر کوهسار در ضلع شمال اتوبان کرج قزوین قرار دارد یاد نکرد! بافت تاریخی و بکر این روستا آثاری نظیر حمام تاریخی (دوره قاجار) ،آسیاب قدیمی ، دو بقعه به نام های امامزاده عبدالقهار (ع) و بی بی سکینه (س) را در خود جای داده است و به دلیل وجود رودخانه ، کوهستان و چشمه های منحصر به فرد، پذیرای بسیاری از گردشگران علاقمن در فصل های مختلف سال است. هر چند توصیه میشود در 6 ماه اول سال از این روستا بازدید کنید.
اما پاییز هزار رنگ این منطقه هم دیدنی و به یاد ماندنی است. محوطه این روستا نیز از سوی سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان تهران مورد بهسازی ، ساماندهی و زیباسازی قرار گرفته است.
امامزاده عبدالقهار روستای وَردِه
در روستای هدف گردشگری ورده بقعه ای هرمی شکل متعلق به دوره ایلخانی قرار دارد که دارای گنبد رک می باشد. مصالح بکاررفته در این بنا آجر با گچ است. این بنا دارای در های قدیمی ارسی می باشد. در داخل این بنا دست
نوشته های از زائران به یادگار مانده که مربوط به دوره قاجار است. در کنار این بنا تعدادی چنار کهنسال قرار دارد. رودخانه پر آب ورده که از ازمیان روستا می گذرد، در مجموع طبیعت زیبا و بکر روستا را در ذهن تداعی می کند.
چنار برغان
این چنار در روستای برغان و درداخل مسجد قدیمی قرار دارد. درون خالی و جداره قطور این چنار ستبر از ویژگی های آن است. عمر این درخت به بیش ازهفتصد سال می رسد.
منطقه سیراب
این منطقه در شمال روستای هیو یکی از مناطق زیباو دیدنی شهرستان ساوجبلاغ می باشد که دارای طبیعت بکر و زیبایی است . همچنین بنای تاریخی امامزاده موسی در این ناحیه قرار گرفته است . درختان قدیم و دره زیبا از ویژگی های خاص این منطقه است.