به گزارش خبرنگار مهر ، زمین، یکی از شگفتی های افرینش است با آغاز عصر ماشین و پیشرفت های صنعتی و علمی و رشد روزافزون علم گرایی، راه تسلط انسان بر آرزوی دیرینه اش، یعنی تسلط بر طبیعت تا اندازه زیادی هموار شد. اما خودخواهی ها و سودجویی های انسان، اندیشه سیطره و آگاهی بیشتر او از جهان اطرافش را به صحنه کارزاری نابرابر میان او و طبیعت تبدیل کرده است.
در قرآن کریم، بارها از زمین، آفرینش آن، نقش های این نعمت بزرگ الهی و نعمت های پیدا و ناپیدای آن سخن به میان آمده است دراین کتاب آسمانی ، صفاتی چون پناهگاه، آسایشگاه و بستر، برای زمین آورده شده است و آنها را برای انسان، نعمت های بزرگ شمرده است.
در قانون اساسی نیز حفظ محیط زیست و منابع طبیعی ، وظیفه همگانی شمرده شده و آن دسته از فعالیت های اقتصادی آلوده کننده و مخرب جبران ناپذیر محیط زیست، ممنوع اعلام شده است.
تقریباً چند دهه است که زنگ های خطر برای زمین به صدا درآمده است. روزی نیست که خبرها و گزارش هایی از سراسر جهان مخابره نشود و بیانگر نگرانی عمیق کارشناسان از تخریب محیط زیست و به خطر افتادن زندگی بر روی کره زمین نباشد. روز زمین پاک، یکی از این زنگ های خطر است که در همه جای دنیا شنیده می شود. جان کانل، مؤسس روز زمین علت نام گذاری 21 مارس به عنوان «روز زمین» را شکرگزاری و جشنی می داند برای اینکه بیندیشیم و تعهدات خود را برای مراقبت و حفاظت از زمین، هر چه بهتر و بیشتر به اجرا درآوریم.
خاک پاک ؛ رویای زمین
امروزه با پیشرفت هر چه بیشتر صنعت و فنآوری، زمین و زیست در آن با دشواری های روزافزونی روبه رو می شود. همراه باعصر محصولات الکترونیکی دیجیتال و روند سریع تغییرات در این حوزه، شرکت های تولیدکننده برای حفظ برتری تجاری خود و افزایش سودآوری، به تولید انواع کالاهای خوش آب و رنگ و روزآمد، با موادی پرزرق و برق و در عین حال شکننده، با بهره گیری از مواد ارزان قیمت روی آورده اند. بدین ترتیب، بر خلاف محصولات الکترونیکی دهه های پیشین که با عمری طولانی، قطعات یدکی و ضمانت تعمیر به مشتری عرضه می شدند ، امروز، شاهد موجی از انواع کالاهای با عمر کمتر از شش ماه هستیم که به زودی از رده خارج و به زباله دانی انداخته می شوند. اما نکته حائز اهمیت این است که این کالاها دارای مقادیر فراوانی از انواع فلزهای سمی و مهلک نظیر سرب، کادمیوم، جیوه، کرومیوم و باریوم هستند که به دلیل فقدان قوانین مربوط به بازیافت این محصولات، عمدتاً روانه منابع آب و خاک می شوند و حیات کره زمین و ساکنان آن را با خطرات جدی مواجه می کنند.
مصرف بی رویه منابع، یکی دیگر از عوامل تهدیدکننده زمین به شمار می رود. با توسعه شهرنشینی، منابع زیادی، روزانه به عنوان زباله در طبیعت رها می شود در ایران، با وجود هزینه ای که صرف این موضوع می شود، اما کمبود اراضی مناسب، فقدان قوانین و مقررات کارآمد، نبودن نظارت بر نحوه فعالیت و مکان یابی نامناسب محل های دفن زباله، عدم توجه کافی به توسعه صنایع بازیافت، کمبود اعتبارات و نبودِ مشارکت مردمی، مهم ترین موانع در جهت موفقیت در بازیافت مواد هستند؟
میل به زیاده خواهی، طمع و مصرف بی رویه در بسیاری از انسان های امروزی پرده ای در مقابل چشم و وجدانشان قرار داده تا با نادیده گرفتن حقوق نسل های آینده تصور کنند هر آنچه دراین جهان هستی وجود دارد متعلق به آنان است آنچنانکه اخبار تصرف و تعرض های غیر مجاز اراضی طبیعی در گوشه کنار کشور از یک سو و واگذاری های قانونی با ارزش ترین بخشهای طبیعت به فعالیت های توسعه ای توسط مسئولان از سوی دیگر حالا دیگر روندی عادی شده است.
بدون شک در نبرد انسان با طبیعت، انسان بازنده نهایی خواهد بود با این همه هنوز هم بسیاری از مردم و مسئولان از افزایش تواتر و تکرار بلایای طبیعی مانند سیل و خشکسالی و توفان تعجب می کنند و به دنبال پیدا کردن علت آن هستند.
شاید روز جهانی زمین پاک تلنگری باشد برای لحظه‌ای تأمل و شاید هم تردید برای کرده و ناکرده‌هایمان، قراردادی جهانی تا میانِ تقویمِ لحظه‌هایی که می‌آیند و می‌روند، میانِ آشفته بازار روزمرگی‌هایمان، غرق نشویم... تا یادمان باشد بشر برای زیستن، با هر نگاه و تفکرِ در ذهن، نیاز به حیاتِ زمین دارد و ناگزیر سلامتش در گرو سلامتِ زمین است...
همچون سال های گذشته بسیاری کارشناسان و مسئولان مهمترین چالش های که امسال سرزمین کشورمان با آن دست و پنجه نرم می کند آلودگی آ ب و خاک ، فرسایش خاک، فرونشست زمین، افزایش سطح ابهای زیر زمینی، خشک شدن تالابها، افزایش ریزگرد ها و مدیریت پسماندها می دانند.
عدم تعادل بین توسعه و ظرفیت طبیعت مهمترین معضل زمین
آنطور که معاون پیشین محیط طبیعی سازمان محیط زیست می گوید: در حال حاضر بزرگترین مشکل زمین در کشور ما عدم تعادل بین توسعه و ظرفیت های طبیعت است. به باور دکتر علی اصغر محمدی فاضل زمین تنها عرصه موجود برای فعالیت های حیاتی توسعه ای تفرجی و حتی زیاده خواهی های بشر است، بنابراین بدیهی است که از جهات مختلف تحت فشارو تهدید قرار دارد.
به گفته او، هم اکنون نیاز کشور به فعالیت های توسعه ای و عمرانی از توانایی زمین خارج شده و از آنجایی که بخش عمده ای از سرزمین ما از نظر ساختار طبیعی خاک و میزبانی گونه های گیاهی و جانوری فقیر است عرصه های موجود سیر قهقهرایی را طی می کند.
فاضل مهمترین راهکارهای حمایت از زمین در شرایط فعلی را حفاظت از منابع خاک، آب، مدیریت پسماندها و از همه مهمتر اعمال قوانین و مقررات موجود در خصوص حفظ زمین می داند .
آلودگی منابع آب، خاک و فرسایش همچنان در صدر مشکلات زمین
به اعتقاد قائم مقام سازمان محیط زیست نیز در حال حاضر آلاینده های آب و خاک و فرسایش خاک در اثر از بین رفتن پوشش گیاهی مهمترین تهدیدات زمین در کشور ما محسوب می شود.
به گفته او، آلودگی آب و خاک در کشور ما در حال حاضر در حدی است که برخی از محصولات به سموم شیمیایی و فلزات سنگین آلوده هستند و بسیاری از بیماری های صعب العلاج که این روزها افزایش چشمگیری دارد و جان هزاران نفر را با خطر جدی مواجه کرده است نتیجه آلودگی منابع آب و خاکی که برای پرورش محصولات به کار می رود به میزان بالای نیترات و فلزات سنگین است.
علی محمد شاعری فرسایش بیش از 2 میلیارد تن در خاک در سال در کشوررا یکی دیگر از عوامل تهدید آمیز زمین در کشور معرفی می کند، که علت اصلی آن از بین رفتن جنگلها و مراتع و پوشش گیاهی، زمین خواری ، تغییر کاربری اراضی طبیعی به زمین های کشاورزی و روش های زراعی نا صحیح است.
ریزگردها و تغییرات آب و هوا اثرات تخریب سرزمین
او تغییرات آب و هوا و افزایش ریزگردها را از بارزترین اثرات تخریب سرزمین عنوان می کند: بروز گازهای گلخانه ای، افزایش درجه حرارت کره زمین، خشکسالی ها ، ریزگرد ها از یک سو و ذوب شدن یخها ی قطبی و سیلابها و سونامی از سوی دیگر تنها بخشی از نتایج تخریب زمین است .
قائم مقام سازمان محیط زیسات با بیان اینکه امسال روز زمین پاک با عنوا ن آب پاک، خاک پاک و انسان سالم نامگذاری شده است نوید می دهد: در این روز مدیریت 100 درصدی پسماند های 8 کلان شهر و جشن پایان دفع غیر بهداشتی پسماندها برگزارمی شود.
به گفته او، در حال حاضر به غیر از 8 کلان شهر تهران، شیراز، اصفهان، کرج، اراک، قزوین، تبریز، و مشهد در تمام شهرهای استان گلستان پسماندها به صورت بهداشتی دفن می شوند.
به هر حال به نظر می رسد با این روند انفعالی که برخی مسئولان محیط زیست و منابع طبیعی در مقابل مسئولان سیری ناپذیر بخش های صنعتی ، معدنی و توسعه ای در پیش گرفته اند هر روز شاهد بدتر شدن شرایط سرزمین کشور و افزایش حوادث و بالایای طبیعی و اثرات آن باشیم به ویژه اینکه مسئولان عالی رتبه کشور هم بارها نشان داده اند که به وضوح جانب توسعه را نسبت به طبیعت می گیرند لذا در این شرایط تنها مردم هستند که اگر بخواهند می‌توانند مطالبات جدی و حیاتی خود را مطرح کنند و پای آن بیاستند چراکه اگر آدم با وسوسه ای بهشت را از دست داد و به زمین هبوط کرد، این بار او با وسوسه توسعه ، تکنولوژی و منفعت جویی خود، زمین را نیز از دست خواهد داد.
..................................
گزارش از بهار سلاحورزی