به گزارش خبرنگار مهر، یکی از چالش های امروز جوانان ایرانی خصوصا در سال های اخیر اشتغال است هرچند بیکاری و اشتغال دغدغه ی همه جوانان است اما دل مشغولی های مضاعف تری برای افراد معلول جامعه ایجاد کرده است.
همانطور كه يك فرد سالم براي گذران زندگي و امرار معاش خود نياز به شغل و راهي براي كسب درآمد و مايحتاج زندگي دارد يك فرد معلول نيز از اين قائده مستثني نيست که با توجه به مشکلات پیش روی اشتغال معلولان، افراد داراي معلوليت با چالش‌هاي جديد براي داشتن زندگي مستقل روبرو هستند که در صورت نداشتن اشتغالي پايدار نمي‌توان انتظار داشت مسائل فرهنگي جامعه در برخورد با معلولان اصلاح شود.
جامعه به توانمندی های معلولان اعتماد ندارد
سید سروش سجادی معلول جسمی حرکتی می گوید: فرقی بین آرزوهای معلول و آدم غیر معلول نیست، اما بسیاری فکر می کنند چون معلولان محدودیت دارند نباید به مواردی چون ازدواج، اشتغال و تحصیل فکر کنند.
وی که فارغ التحصیل رشته زبان انگلیسی است، می افزاید: معلولان هم دوست دارند، درس بخوانند تحصیلات عالیه و مهارت هایی چون زبان انگلیسی و کامپیوتر بیاموزند اما متاسفانه شرایط برایشان مهیا نیست و محیط شهر برای رفت و آمد آنها مناسب سازی نشده است.
سجادی با اعتقاد به این که در جامعه کسی توانایی معلول را قبول ندارد و " توانمندی معلول" فقط یک شعار است، اضافه می کند: در بیشتر موارد دیده می شود که جامعه معلولان را به تحصیل و آموزش تشویق می کند اما در عمل و برای دادن شغل با برچسب معلولیت آن ها را به حاشیه می راند.
نداشتن آینده شغلی از عوامل انزوای معلولان
وی نداشتن آینده شغلی را از عوامل انزوای معلولان عنوان می کند و می گوید: هرچند الان وضعیت شغلی در اجتماع طوری است که برای افردِ غیرمعلول هم شغل نیست؛ ولی معلولانی که با محدودیت ها و عدم مناسب سازی ها تحصیل کرده اند توقع دارند در زمینه اشتغال به آنها اعتماد شود.
وی با بیان اینکه محروم بودن از تحصیل و اشتغال به موجب معلولیت بی عدالتی است، ادامه می دهد: با این وضعیت و مشکلات موجود معلول باید قید تحصیل و آموزش را بزند و هزینه تحصیل را برای کسب و کار خرج کند.
سجادی با اشاره به لحاظ نشدن قانون سه درصد اشتغال معلولین در سازمان های دولتی بیان می کند: هم اکنون این قانون اجرا نمی شود و حتی از معلولین تحصیل کرده برای منشی گری، اپراتوری و کارهای کامپیوتری و تایپ هم در اداره ها استفاده نمی شود.
وی با انتقاد از اعتماد نداشتن به توانایی معلولان از سوی جامعه، اظهار می کند: بسیاری از شغل ها نیازمند توان فیزیکی نیست بلکه توان ذهنی و فکری را می طلبد ولی معلولیت بهانه ای است تا از ظرفیت ویژه معلولین استفاده نشود.
این مدرس زبان انگلیسی ادامه می دهد: فراهم آوردن زمینه اشتغال برای معلولین به آن ها شخصیت و عزت نفس می دهد و استقلال مالی باعث می شود که دیگر منتظر و نگران کمک های دیگران نباشند.
معلولین به دنبال فرصت برای بروز استعدادهای خود هستند
سجادی با تاکید بر اینکه معلولین به دنبال فرصت برای بروز استعدادهای خود هستند، می گوید: متاسفانه جامعه و دولت به معلولین اعتماد ندارند، که امیدواریم دولت تدبیر و امید، تدبیری در این زمینه بیندیشد تا شاید مشکل معلولان تا چند سال آینده رفع شود.
بهنام کریمی نیز یکی دیگر از معلولین جسمی حرکتی است که با توجه به مشکلات و محدودیت ها ادامه تحصیل را انتخاب کرده است.
وی می گوید: من به خاطر علاقه تحصیل را ادامه داده ام، اما با توجه به شرایط موجود هیچ امیدی به بهره برداری از مدرک و تحصیل خود در راستای اشتغال ندارم.
ضمانتی برای اشتغال معلولان تحصیلکرده وجود ندارد
این دانشجوی بیوتکنولوژی می افزاید: من خیلی از بچه های معلول را می شناسم که تحصیلات و استعدادهای مختلف در زمینه های هنری و ورزشی دارند اما نادیده گرفته می شوند.
کریمی با بیان اینکه معلولان به دلیل نداشتن شغل مناسب از بسیاری از تسهیلات محرومند، اضافه می کند: قطعا وقتی معلول شغل نداشته باشد نمی تواند وام بگیرد، نمی تواند مسکن داشته باشد و حتی ازدواج کند.
وی می گوید: اینکه کارفرمایان علاقه ای به استخدام افراد معلول ندارند طبیعی است زیرا افراد غیرمعلول با 30 سال کار بازنشسته می شوند اما معلولین با 20 سال باید بازنشسته شوند.
کریمی با اشاره به مستمری ماهیانه بهزیستی به معلولین تصریح می کند: کاش سازمان بهزیستی به جای مستمری کارخانه یا کارگاهی برای معلولان ترتیب می داد تا معلولان درآمدی ثابت داشته باشند و از مزایایی چون بیمه و بازنشستگی برخوردار شوند.
وی می گوید: معلولان به دلیل نداشتن شغل و استقلال مالی همیشه نگران تنهایی و از دست دادن خانواده هایشان هستند.
اشتغال برای معلول ضمانت آینده را به همراه دارد
مسئول جامعه معلولین استان مرکزی با اشاره به اهمیت اشتغال زایی برای معلولان می گوید: ایجاد اشتغال زمینه برخورداری از حقوق شهروندی را برای معلولین فراهم می کند و موجب استقلال و خودکفایی آنان می شود.
مصطفی چقایی اشتغال را مایه تداوم زندگی برای معلولان می داند و می افزاید: معلول وقتی اشتغال داشته باشد به تبع آن ، بیمه، ضمانت آینده، ازدواج و مشارکت اجتماعی دارد.
وی با تاکید بر اشتغال مبتنی بر توانبخشی برای معلولین، اظهار می کند: قطعا اگر محیط کار مناسب سازی شده باشد و شرایط برای معلول فراهم باشد، فرد معلول می تواند در کنار غیرمعلول به فعالیت بپردازد و حتی بازدهی بیشتری هم داشته باشد.
چقایی نبود اشتغال برای معلولین را از عوامل عقب ماندن آن ها از جامعه می داند و اظهار می کند: با توجه به هزینه های بالای زندگی و مبلغ ناچیز مستمری، نبود اشتغال موجب می شود که معلول از تحرک، پویایی و فعالیت در جامعه عقب می ماند و آینده متزلزلی داشته باشد.
چقایی با بیان اینکه وقتی معلول کار نداشته باشد قطعا بیمه و بازنشستگی هم نخواهد داشت و تا آخر عمر فردی نیازمند باقی خواهد ماند، ادامه می دهد: در صورت شاغل بودن معلول و درآمد زایی وابستگی به خانواده و اجتماع کم می شود و همین طور دیگر نیازمند حمایت بهزیستی در خصوص مستمری نخواهند بود.
قوانین حمایت از معلولین یا ناقص هستند یا اجرا نمی شوند
مسئول جامعه معلولین استان مرکزی با اشاره به اجرا نشدن بند الف ماده 7 قانون جامع حمایت از معلولین، اظهار می کند: در این بند آمده است که معلولین واجد شرایط باید سهم 3 درصدی از استخدام دستگاه های دولتی را به خود اختصاص دهند، اما این قانون اجرا نشد.
تغییر دیدگاه مسئولین و کارفرمایان نسبت به معلول
وی با بیان اینکه برخی از معلولین می توانند به شغل هایی چون اپراتوری و امور دفتری بپردازند، می گوید: پس از اجرای اصل 44 قانون اساسی مبنی بر توانمند سازی بخش خصوصی، این قانون بیشتر به حاشیه رانده شد، زیرا بخش خصوصی برای اجرای آن تعهدی ندارد.
چقایی معتقد است: تغییر دیدگاه مسئولان و کارفرمایان نسبت به معلول بسیاری از مشکلات این بخش را حل می کند.
وی ایجاد مشاغل خانگی را یکی از راهکارهای درآمدزایی و خودکفایی برای معلولان دانست و اضافه می کند: برخی از معلولین شدید که به دلیل شرایط جسمی نمی توانند در محل کار حضور پیدا کنند می توانند از این طریق فعال شوند و از مزایایی چون بیمه و بازنشستگی برخوردار شوند.
چقایی ادامه می دهد: در این خصوص بناست با همکاری فنی و حرفه ای مشاغلی چون قالی بافی، خطاطی، قلاب بافی و عروسک سازی و کار روی چرم به معلولین آموزش داده می شود.
وی همچنین با ناچیز شمردن تشهیلات ارائه شده به معلولین در زمینه خود اشتغالی می گوید: بهتر است این تسهیلات از سوی سازمان بهزیستی برای ایجاد تعاونی ها و کارگاه هایی مختص معلولین هزینه شود.
نبود نگاه ویژه به معلولان
مسئول جامعه معلولان استان مرکزی ادامه داد: استان مرکزی با توجه به صنعتی بودن می تواند زمینه راه اندازی کارگاه های تولیدی خصوصا سری دوزی لباس های پرسنلی و برخی محصولات را برای معلولین داشته باشند، کما اینکه در کشور شرکت ها ی موفقی وجود دارد که بیشتر پرسنلش معلول هستند.
چقایی می گوید: اگر شرایط کاری مساعد باشد بسیاری از معلولین می توانند شغل هایی چون استاد، نماینده، وکیل و پزشک داشته باشند.
وی دلیل مشکلات کنونی معلولین در بخش های اشتغال و بیمه را نبود نگاه ویژه به معلولین می داند و بیان می کند: اگر قانونی هم برای معلولین تصویب می شود یا ناقص است یا به دلیل به دلیل کمبود اعتبار اجرا نمی شود.
چقایی با انتقاد از نگاه و فرهنگ جامعه در مورد معلولین بیان می کند: معلولین از جامعه جدا نیستند ولی متاسفانه در کشور ما فرهنگ اجتماعی در این زمینه رشدی نداشته است در حالی که در کشورهای توسعه یافته مبلمان شهری، راهنمایی و رانندگی و حقوق شهروندی برای معلولین در نظر گرفته می شود و مناسب سازی محیط های کاری برای معلولین در دستور کارشان قرار دارد.
معلولان از جامعه جدا نیستند
قطعا بیکاری معلولین علاوه بر ایجاد مشکلات و معضلات فراوان اقتصادی برای آنان، جایگاه انسانی و اجتماعی و فرهنگی آنها را نیز در جامعه تنزل می‌دهد و روحیة یأس، خودکم‌بینی، رکود و ناتوانی را در میان آنان ترویج می‌نماید. به همین دلائل هزینه‌های مادی و معنوی فراوانی برای خانواده‌های معلولین و جامعه به وجود می آورد. بنابراین مشارکت فعال معلولین در جامعه اولاً موجب افزایش روحیه و باور به زندگی مفید در میان آنها خواهد شد و ثانیاً هزینه‌های پرداخت مستمری‌های مادام‌العمر را کاهش خواهد داد.
در حال حاضر باتوجه به عدم مناسب سازي بسياري از محيط‌هاي کاري و عدم توجه به قانون سه درصد استخدام معلولين در دستگاه‌هاي دولتي که گاها رسما توسط برخي وزارت خانه‌ها زير پا گذاشته مي‌شود و نداشتن برنامه اي منسجم براي خود اشتغالي معلولين متناسب با مهارت‌ها و شرايط جديد اقتصادي و افزايش قيمت‌ها، اشتغال دغدغه ای بزرگ برای معلولین و خانواده هایشان شده است.
...
گزارش: سمیه انصاری فر