به گزارش خبرنگار مهر حوزه محیط زیست در این هفته شاهد رویداد های مختلفی بود که در صدر آنها آتش سوزی پارک ملی گلستان و نقد و بررسی طرح تنفس 10 ساله جنگلها قرار داشت که در ادامه مهمترین انها را مرور می کنیم.
آبگیری چاه نیمه‌های مسیر تالاب هامون/ سیلاب افغانستان هم نتوانست کاری برای هامون کند
در اولین روز از هفته جاری، رئیس گروه اکوسیستم‌های تالابی دفتر زیستگاهها و مناطق سازمان محیط زیست گفت: اگرچه در سیلاب سال گذشته افغانستان حدود 3 میلیارد متر مکعب آب وارد هامون شد، اما با وجود بادهای 120 روزه و تبخیر شدید در سطح گسترده هامون، نتوانستیم تالاب هامون را احیاء کنیم.
آرزو اشرفی‌زاده افزود: با وجود بادهای 120 روزه با اینکه سیلاب افغانستان حدود یک‌سوم حجم هامون را پر کرد، باز هم نمی‌توان جلوی تبخیر و خشک شدن تالاب را گرفت.
وی در پاسخ به اینکه دست‌کم سازمان محیط زیست امکان این را داشت که با هدایت سیلاب به بخشهایی از تالاب جلوی تبخیر حجم کمی از این میزان آب را بگیرد، اظهارداشت: به هیچ عنوان در شرایط آب و هوایی سیستان و بلوچستان در حال حاضر و با ساختارهایی که موجود است، امکان مقابله با تبخیر آب در سطح گسترده هامون وجود ندارد.
رئیس گروه اکوسیستم‌های تالابی دفتر زیستگاهها و مناطق سازمان محیط زیست ادامه داد: البته وزارت نیرو نیز به رغم مخالفت سازمان محیط زیست چاه‌نیمه‌هایی که در مسیر هامون بودند را آبگیری کرده و در حال حاضر این چاه نیمه‌ها بر خلاف هامون پر هستند.
اشرفی‌زاده در پاسخ به این سئوال که سال گذشته سازمان محیط زیست وعده داد که حداقل هزار هکتار از مساحت هامون را به عنوان نمونه آبگیری کند، تصریح کرد: این در صورتی بود که وزارت نیرو 60 میلیون متر مکعب آبی که سازمان محیط زیست درخواست کرده بود را اختصاص می داد که با وجود سیلاب سال گذشته افغانستان و ورود حدود 3 میلیارد متر مکعب آب به دریاچه هامون این قضیه عملا منتفی شد.
خسرو افسری افزود: اگر چه سال گذشته حدود 3 میلیارد متر مکعب آب در پی سیلاب افغانستان به تالاب هامون وارد شد اما متاسفانه در حال حاضر بخش عمده ای از آن به دلیل بادهای 120 روزه و تبخیر بالای آب در این استان از دست رفته است.
وی با بیان اینکه میزان تبخیر آب در سیستان و بلوچستان 5 هزار میلیمتر در سال است، اظهار داشت: به هیچ عنوان انتظار نداشتیم که این سیلاب باعث احیای تالاب هامون شود چرا که با توجه به شرایط محلی سیستان تا زمانی که حقابه دائم برای تالاب در نظر گرفته نشود ذخیره آب امکان پذیر نیست.
وی در پاسخ به اینکه چگونه سازمان محیط زیست دست کم نتوانست از 3 میلیارد متر مکعبی که در اثر سیلاب وارد تالاب شده بود 60 میلیون متر مکعب را ذخیره کند، گفت: در حال حاضر بخش هایی از تالاب احیا شده که در نزدیکی کوه خواجه است و هدفی که قرار بود با حقابه 60 میلیون متر مکعبی به آن دست یابیم، محقق شد.
افسری یادآور شد: مهمترین عامل احیای تالاب هامون اختصاص حقابه دائم از رودخانه هیرمند در افغانستان است که بایستی با رایزنی های بین المللی این حقابه محقق شود چرا که وزارت نیرو امکان اینکه حقابه دائم برای تالاب در نظر بگیرد، ندارد.
علی محمد شاعری اظهار کرد: شاخص EPI توسط دانشگاه بیل پایه‌گذاری و در اصل نشان دهنده وضعیت موجود زیست محیطی کشورها است که بر اساس سیاستها، عملکرد و تحقق اهداف زیست محیطی و بهداشتی از پیش تعیین شده آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد و هر دو سال یکبار منتشر می شود.
دکتر محمد رضا پورمجیدیان با اشاره به طرح تنفس جنگل ها اظهار داشت: البته این طرح نوشدارو بعد از مرگ سهراب است و بعید به نظر می رسد که بتوان ضررهای غیر قابل جبرانی را که به جنگلهای شمال در طی صد سال گذشته رسیده، جبران کرد و ساختار اولیه این آثار طبیعی را بازسازی کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه ساری یادآور شد: استراحت دادن به جنگل به این سادگی نیست چرا که تعهدات دولت به پیمانکاران 10 ساله است بنابراین نمی توان در کوتاه مدت و حتی یک ساله طرح استراحت جنگل را شتابزده اجرا کرد.
پورمجیدیان تصریح کرد: طرح تنفس جنگل ها طرح بسیار خوبی است به شرطی که با ساماندهی و برنامه ریزی علمی و اصولی پیش برده شود و با در نظر گرفتن سوبسیدها و نظارت های ویژه چنانچه سال جاری را مبدأ اجرای این طرح قرار دهیم در طی 10 سال آینده که آخرین قراردادها با پیمانکاران تمام می شود به تدریج این طرح را اجرا کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه ساری در پاسخ به اینکه بسیاری از کارشناسان معتقدند که اگر دولت خواستار حفظ این ذخایر ارزشمند اکولوژیکی است می تواند با در نظر گرفتن اعتبارات ویژه با پیمانکاران فعلی تسویه حساب کرده و تعهدات خود را بدون اینکه از جنگل بهره برداری شود، اجرا کنند، گفت: قرارداد با پیمانکاران تنها برای بهره برداری از جنگلها نیست و با هر پیمانکاری که قرارداد بسته می شود علاوه بر بهره برداری وظایفی برای حفظ، نگهداری و احیای جنگل ها برعهده آنها گذاشته می شود که اگر با طرح تنفس جنگل ها به یکباره با این پیمانکاران تسویه حساب شود برای حفظ و نگهداری از جنگلها به مشکل برمی خوریم.
عضو هیات علمی دانشگاه ساری تاکید کرد: همچنین شناسنامه دار کردن و تعیین دقیق حریم جنگلها و مراتع از دیگر اقداماتی است که در نخستین گام ها بایستی انجام شود یعنی در حقیقت در ابتدا دولت باید حاکمیت و مالکیت خود را در مورد جنگلها و مراتع تثبیت کند.
غلامحسین کاظمی اظهار داشت: با توجه به اهمیت حفظ گونه های ارزشمند حیات وحش و لزوم شناسایی متخلفان از تمام دوستداران محیط زیست در خواست می شود در صورت اطلاع از موضوع مراتب را به اداره کل حفاظت محیط زیست ایلام اعلام کنند.
در جلسه‌ای که با حضور هاشمی استاندار، اربابی رییس ستاد بحران استان سیستان و بلوچستان، پرویز گرشاسبی معاون آبخیزداری و امور مراتع سازمان جنگلها و مراتع کشور، علی اکبر راشکی و علی رضا نوروزی از اعضای کمیته مقابله با پدیده‌ی گرد و غبار، در استانداری سیستان و بلوچستان برگزار شد، شعاعی مدیرملی مقابله با پدیده گردو غبار سازمان حفاظت محیط زیست گفت: «طرح با توجه به شرایط بروز خشکسالی بیش ا ز15 سال و محدودیت‌های ایجاد شده توسط همسایه شرقی و ارائه راه‌کارهای کنترل و کاهش شدت گرد و غبار در شمال سیستان و بلوچستان تهیه می‌شود. »
دکتر اصغر فلاح با بیان اینکه 10 درصد جنگل های شمال طبق مصوبه دولت جزو جنگل های حفاظتی تحت نظارت سازمان محیط زیست محسوب می شوند اظهار داشت: دقیقا در همین 10 درصد بیشترین تخریب و قاچاق چوب نسبت به جنگل هایی که براساس طرح های جنگل داری و توسط سازمان جنگل ها مدیریت می شود انجام می شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه ساری یادآور شد: در مناطقی که در قالب طرحهای جنگل داری اداره می شوند کادر حفاظتی حضور دائم دارند و از درآمد حاصل از برداشت ها در آن مناطق تمام هزینه های حفاظتی پرداخت می شود. بنابراین دخالت علمی در جنگلها هیچ مشکلی برای آنها به وجود نمی آورد.
کیوان هوشمند در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: متاسفانه شکارچیان غیرمجاز بار دیگر با کشتار یک پلنگ ایرانی کمیاب و در معرض انقراض فاجعه دیگری را برای محیط زیست کشور رقم زدند.
هوشمند یاد آور شد: در جریان رسیدگی به پرونده در شعبه اول دادگاه عمومی بخش حویق در شهرستان تالش، متهم مربوطه به جرم شکار غیرمجاز گونه جانوری حمایت شده (پلنگ) به تحمل سه سال حبس تعزیری و به جرم حمل و نگهداری از سلاح غیر مجاز به تحمل 6 ماه حبس تعزیری محکوم شد. همچنین اسلحه مربوطه با حکم قاضی به نفع دولت توقیف و متهم می بایست جریمه نقدی به مبلغ پنج میلیون تومان بابت ضرر و زیان وارده بر محیط زیست ناشی از شکار یک پلنگ ایرانی را پرداخت کند.
به گفته وی، پوست این پلنگ توسط متهم به مبلغ هفت میلیون تومان به فروش رسیده و متهم مربوطه از افراد متمول و قاچاقچیان حرفه ای چوب در استان های گیلان و اردبیل به شمار می رود.
اسماعیل مهاجر مدیرکل محسط زیست گلستان در این باره گفت: حوالی ساعت 12 ظهر دوشنبه 27 مرداد ماه بر اثر بی‌احتیاطی مسافران آتش‌سوزی از پیچ سلیمان کشته از بعد از تونل آغاز شده است که با توجه به خشکی منطقه و وزش باد سریعا آتش مراتع مشجر اطراف را فرا گرفت و هم‌اکنون به ارتفاعات منطقه و درختان پارک ملی رسیده است.
به گفته وی، در حال حاظر تلاش نیروهای محیط زیست برای اطفای حریق ادامه دارد اما با توجه به وزش باد شدید در منطقه آتش سریعا رو به گسترش است و مهار آن تقریبا با امکانات موجود غیرممکن است و نیازمند بالگرد برای اطفای حریق هستیم.
مهاجر با تاکید بر این که تا اکنون 50 هکتار از اراضی پارک در پی حریق امروز سوخته است، افزود: آتش به درختان پهن برگ بلوط رسیده است.
آنچه مسلم است تا زمانی که به مطالبه رهبری در خصوص برخورد قضایی با تخریب کنندگان باغات عمل نشود این وضعیت ناگوار اصلاح نخواهد شد و فدا شدن محیط زیست برای اهداف تجاری ادامه خواهد داشت .