احسان خزایی، معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان فرهنگ ارتباطات اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، درباره میزان تحقق بودجه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در طول سال گذشته به ویژه در دوران نوسانات قیمت ارز در کشور، اظهار کرد: کار فرهنگی الزامات خود را دارد و باید برای انجام آن مقدماتش فراهم شود. پیشبرد برنامه‌های فرهنگی صرفاً محدود به بودجه نیست. بسیاری از روابط فرهنگی ما در خارج از کشور با افرادی است که به صورت خودجوش و عاشقانه و صرفاً بر اثر علاقه خود به فرهنگ ایرانی و بدون هیچ چشمداشتی به فعالیت می‌پردازند.
وی افزود: می‌توانم به شما مترجمانی را معرفی کنم که بدون آنکه از طرف ایرانی سفارشی گرفته باشند، متون ادبیات کلاسیک ایران مانند شاهنامه، بوستان و گلستان سعدی و… را در حوزه ادبیات کلاسیک ترجمه کرده‌اند. حتی مترجمانی اشعار امام خمینی (ره) را ترجمه کرده و بدون چشمداشتی برای انتشار در کشور خود آن را اهدا کردند. در برخی از کشورها، رایزنی‌های فرهنگی از مشارکت‌های مالی و غیر مالی کشور میزبان استفاده می‌کنند، بنابراین انجام کار فرهنگی فقط منحصر به تأمین بودجه نیست، اما به هر حال در توسعه روابط فرهنگی با برخی از کشورهای جهان که توانایی مالی‌شان کم است، نیازمند بودجه و اعتبار هستیم.
بسیاری از روابط فرهنگی ما در خارج از کشور با افرادی است که به صورت خودجوش و عاشقانه و صرفاً بر اثر علاقه خود به فرهنگ ایرانی و بدون هیچ چشمداشتی به فعالیت می‌پردازند. خزایی ادامه داد: بخش‌های مختلف دولت محترم، هم در سازمان برنامه و بودجه و هم در وزارت امور اقتصادی و دارایی همیشه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را در اولویت بودجه قرار داده است. همچنین بانک مرکزی نیز همیشه ما را در اولویت قرار داده است، هرچند که مشکلاتی را در زمینه تأمین ارز داریم.
رایزنی‌های فرهنگی گرفتن مشارکت از نهادهای بومی را در دستور کار دارند
معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین به تأثیر نوسانات ارزی بر فعالیت‌های این سازمان اشاره کرد و گفت: بالا رفتن قیمت ارز همیشه سازمان را اذیت کرده و در تنگنا گذاشته است؛ این موضوع توان بودجه‌ای ما را پایین می‌آورد. همه مطلع هستند که بودجه کلیه دستگاه‌ها به ریال هست اما هزینه‌های سازمان‌هایی که کار بین المللی می‌کنند مثل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به ارز است، بنابراین وقتی نرخ ارز بالا برود ما در تأمین آن دچار مشکل شده و توان اجرایی ما پایین می‌آید.
رایزن فرهنگی اسبق ایران در گرجستان اضافه کرد: به عنوان مثال ما اگر بخواهیم در کشور دیگری یک نمایشگاه از دستاوردهای فرهنگی کشورمان برپا کنیم، هزینه‌های بسیاری اعم از رفت و آمد به آن کشور، حمل و نقل ملزوماتی که باید در نمایشگاه وجود داشته باشد، چاپ کارت دعوت به نمایشگاه، هزینه‌های پذیرایی و… دارد و همه آنها به ارز باید پرداخت شود. با این اوصاف امیدوارم بتوانیم در شرایط کنونی کشور برنامه‌هایمان را تداوم دهیم و در معرفی فرهنگ ایرانی – اسلامی به جهانیان کماکان ثابت قدم باشیم.
بالا رفتن قیمت ارز همیشه سازمان را اذیت کرده و در تنگنا گذاشته است؛ این موضوع توان بودجه‌ای ما را پایین می‌آورد. همه مطلع هستند که بودجه کلیه دستگاه‌ها به ریال هست اما هزینه‌های سازمان‌هایی که کار بین المللی می‌کنند مثل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به ارز است. خزایی همچنین به برنامه ویژه رایزنی‌های فرهنگی ایران در دیگر کشورها پس از نوسانات ارزی در ایران اشاره کرد و ادامه داد: رایزنی‌های فرهنگی ایران در کشورهای مختلف از سال گذشته که مشکلات ارز در ایران بیشتر از گذشته شد، گرفتن مشارکت از نهادهای فرهنگی بومی آن کشورها و بهره مندی از ایرانیان مقیم خارج از کشور و همچنین علاقه‌مندان به فرهنگ و تمدن ایران و اسلام را در دستور کار قرار دادند. به عبارتی تأمین بودجه برخی از برنامه‌های فرهنگی رایزنی‌ها از طریق همیاری انجام شده است.
بودجه طرح تاپ محقق شده است
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی چند سالی است که در قالب طرح تاپ از ترجمه آثار فاخر فارسی به دیگر زبان‌ها در سطح جهان حمایت می‌کند. این طرح نهضتی را در ترجمه آثار فرهنگ ایرانی و اسلامی به سایر زبان‌ها موجب شده و ناشران مطرح کشورها حاضرند در قالب این طرح در زمینه انتشار ترجمه‌ها با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مشارکت کرده و هزینه‌های انتشار را خود تقبل می‌کنند. خزایی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره میزان تحقق بودجه طرح تاپ نیز اشاره کرد: طرح تاپ، ایده بسیار فوق‌العاده‌ای بود که توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی طراحی و اجرا شد. این طرح پس از اجرا تحولی را در حوزه ترجمه و نشر در خارج از کشور ایجاد کرد و حاصل اجرای آن تاکنون ترجمه و انتشار کتب به زبان‌های مختلف بوده که بیش از ۲۰۰ عنوان از آنها در غرفه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برای ایرانیان نیز به نمایش گذاشته شدند.
وی افزود: به صورت کلی عرض می‌کنم که تاکنون هیچ درخواستی برای اجرای طرح تاپ نبوده که عملیاتی نشود. علیرغم تمام محدودیت‌هایی که در بودجه داشته و داریم، اما طرح تاپ برای ما در اولویت کاری قرار دارد و همه درخواست‌ها و برنامه‌ها را عملیاتی می‌کنیم. حتی پیش آمده که ما بودجه را از جای دیگر یا از مرکز دیگری در سازمان تأمین کرده و تا اجرای درخواستی برای ترجمه یک کتاب در قالب این طرح را عملیاتی کنیم. ما به طرح تاپ اعتقاد داریم و تمام تلاش‌مان را می‌کنیم تا محدودیت‌های مالی انجام این طرح موفق را متوقف نکند.
جمع آوری کمک برای سیل‌زدگان داخل کشور توسط رایزنی‌های فرهنگی
خزایی در بخش دیگری از این گفت‌وگو به جمع آوری کمک برای هم‌وطنانی که در رخداد وقوع سیل در برخی از استان‌های کشور در فروردین گذشته دچار خسارت شدند، اشاره کرد و گفت: مقام معظم رهبری پس از رخداد سیل در فروردین کمک به سیل زدگان را وظیفه همه مردم دانستند و بر آن تاکید کردند. به همین دلیل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ایام تعطیلات عید نوروز دستورالعملی را برای دریافت کمک‌های بشردوستانه به سیل زدگان ایرانی، تهیه و به رایزنی‌های فرهنگی ایران در سایر کشورها ابلاغ کرد.
طرح تاپ پس از اجرا تحولی را در حوزه ترجمه و نشر در خارج از کشور ایجاد کرد و حاصل اجرای آن تاکنون ترجمه و انتشار کتب به زبان‌های مختلف بوده که بیش از ۲۰۰ عنوان از آنها در غرفه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برای ایرانیان نیز به نمایش گذاشته شدند. معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اضافه کرد: در آن دستورالعمل به رایزنی‌های فرهنگی ابلاغ شده بود که در کشور محل خدمت خود فراخوانی عمومی را در سایت‌ها و نشریات منتشر کرده و از هموطنان ایرانی ساکن در آن کشورها درخواست کمک کنند. همچنین در اعیاد شعبانیه هم رایزنی‌های فرهنگی جشن‌ها و مراسم‌هایی را برگزار کرده که در حاشیه آنها توانستند کمک‌های مردمی بسیاری را جذب کنند. به عنوان مثال وابستگی فرهنگی ایران در لاهور پاکستان گزارش داد که شیعیان پاکستانی در کمک به خسارت دیدگاه سیل در ایران شور و شوق زیادی از خود نشان دادند و همچنین رایزنی فرهنگی ایران در عراق توانست بیش از ۲۱۰ کامیون از کمک‌های مردمی عراق را برای ارسال به استان خوزستان سازماندهی کند.
کمک دور از انتظار ایرانیان ساکن آلمان به خسارت دیدگاه سیل نوروزی
وی همچنین درباره کمک زیاد و دور از انتظار ایرانیان ساکن در آلمان به خسارت دیدگاه سیل نوروزی در چند استان کشور اشاره کرد و گفت: رایزنی فرهنگی ایران در آلمان اقدامات ارزنده‌ای را در جمع آوری کمک به سیل زدگان انجام داد. در برلین جمعیتی از ایرانیان زندگی می‌کنند و ما این شهر را به عنوان مرکز جمع آوری کمک‌های مردمی در اروپای غربی قرار دادیم.
خزایی گفت: کمک‌های مردم این منطقه هم به صورت نقدی بود و هم اعطای اجناسی چون پتو، لباس، دارو، اقلام توانبخشی مانند واکر و… صحنه‌های قشنگی را در ایام جمع آوری آنها شاهد بودیم که خوشبختانه تصویربرداری هم شد. به عنوان مثال کودکی به محل رایزنی فرهنگی آمد و قلکش را که محتوی ۱۵۰ یورو بود به هموطنان اهدا کرد. در کنار این کمک‌ها در حدود دو کانتینر اقلام فرهنگی نیز جمع آوری شد که ما برای رساندن همه آنها به استان‌های سیل زده با جمعیت هلال احمر هماهنگ شدیم.
وی در پایان با اشاره به این نکته که جمع آوری کمک برای هموطنان خسارت دیده در حادثه سیل در مدل کاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نبوده است، گفت: با این اوصاف اما جمع آوری کمک‌های مردمی از خارج از کشور و ارسال آن به استان‌های سیل زده را ادامه خواهیم داد. ارائه این کمک‌ها توسط ایرانیان ساکن خارج از کشور، دانشجویان ایرانی، شهروندان دیگر کشورها که علاقه‌مند به ایران هستند و… دلگرمی بسیاری را برای ما موجب شد و قطعاً هم برای هموطنان خسارت دیده در حادثه سیل دلگرمی است.