خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ: پس از اردیبهشت ۱۳۹۸ که چین مهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران بود، پرونده‌ای را برای بررسی ادبیات معاصر این‌کشور باز کردیم که در مطالب آن، درباره نوشته‌های مولفانی چون «مو یان»، «مای جیا»، «لو وِنفو»، «شوزُ چن» و شاعری چون «جا های شِنگ» نوشتیم.
مطالب یادشده در این‌پیوندها قابل دسترسی و مطالعه هستند:
معرفی یکی از مهمانان چینی نمایشگاه کتاب/جاسوسی‌نویس پکنی در تهران
بررسی رمان چینی «مزه‌شناس»/داستان سرمایه‌دار شکمباره و مزه‌ها
به‌دنبال کدگشایی از رمزی به نام انسان؛ از چین تا تهران
دویدن در شهر بدونِ بهار/جستجوی سراب خوشبختی در پکنِ شِن‌زده
بررسی تناسخ در رمانی از نویسنده چینی برنده نوبل
روایت انقلاب چین در یک رمان/داستانی طولانی که خسته‌کننده نیست
نگاهی به شعر شاعری که می‌گفت مرگ نوری طلایی دارد
پس از این‌مطالب این‌بار بنا داریم نویسنده مهم دیگری از ادبیات معاصر چین را معرفی و بررسی کنیم. فاطمه غلامی، هانیه بدر و ستاره زرنگار، دانشجویان زبان و ادبیات چینی دانشگاه تهران در پژوهش و مقاله‌ای که حاصل آن است، به معرفی سون لی داستان‌نویس چینی پرداخته و این‌مطلب را در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده‌اند.
سون لی، یکی از داستان‌نویسان مهم چین است که زندگی‌اش، فراز و فرودهای تاریخی مختلفی دارد. او را به‌عنوان موسس مکتب برکه نیلوفری می‌شناسند و یکی از نویسندگانی است که زندگی روستایی چین را به‌خوبی در آثارش تصویر کرده و به این‌مساله شهره است.
در ادامه مشروح این‌نوشتار را در معرفی سون لی را می‌خوانیم؛
در ۶ آوریل سال ۱۹۳۱، کودکی در شهرستان ان‌پینگ استان خه‌بی در خانه‌ای روستایی چشم به جهان گشود. او کسی نبود جز استاد نامدار ادبیات سون لی. وی در سال ۱۹۳۶ شهر خود را ترک کرد و به برکه بَی یانگ رفت تا در مدرسه ابتدایی تدریس کند. محیط زیبای برکه بی‌یانگ و شخصیت مردم ساکن آنجا الهام‌بخش آثار او در آینده شدند.
وی از طریق نثر منحصر به فرد خود وارد فضای ادبیات معاصر چین شد. اثر برکه نیلوفری وی که اثری ساده و تاثیرگذار بود، در کتاب‌های دانش‌آموزان مقطع متوسطه در چین تدریس می‌شود، اثری که نسل‌ها جوان را تحت تاثیر قرارداد.
نام اصلی این‌نویسنده که در داستان کوتاه و نثرنویسی تخصص داشت، سون شو شون است و سون لی، نام مستعاری است او که پس از پیوستن به جنگ ضد ژاپن در سال ۱۹۳۸ شروع به استفاده از آن کرد. وی موسس مکتب «خه خوا دی ین» یا همان برکه نیلوفری بود. سون لی همراه سه نویسنده نامی دیگر به نام‌های «ژاو شو لی»، «جو لی بو» و «لیو چینگ» به‌عنوان توصیف‌کنندگان زندگی روستایی چین معروف شدند.
در سال ۱۹۴۹، پس از پایه‌گذاری چین جدید، سون لی به تین جین رفت و در روزنامه تین جین دیلی به‌عنوان ویرایشگر مشغول به کار شد. سون لی، نایب رئیس پیشین اتحادیه نویسندگان چین، رئیس افتخاری فدراسیون ادبی و هنری تین جین، رئیس انجمن نویسندگان تین جین و مدیر و مشاور جلسات اول تا سوم انجمن نویسندگان چین و عضو جلسه چهارم انجمن نویسندگان چین، در سن ۱۲ سالگی ارتباط خود را با لوشون، یکی از فعالان جریان نوین ادبی ووسی (wusi五四) ، آغاز کرد و این در زندگی و آینده‌اش تاثیر به سزایی داشت.
پس از شکل‌گیری جنگ ضد ژاپن، سون لی به پروپاگاندای فرهنگی آموزشی ضد ژاپنی دراستان جی جونگ پیوست و آنجا آغاز به خلق آثار هنری کرد. اولین‌آثار او سال ۱۹۳۹ با شعر (داستان بندر لی هوا ) و (نغمه ای از برکه بی یانگ ) منتشر شدند. کشمکشی که در برکه بی یانگ در دوران جنگ ضد ژاپن به راه افتاد، مهمترین منبع الهام آثار ادبی سون لی بود.
* تقسیم‌بندی آثار سون لی
آثار سون لی در دو گروه جا می‌گیرند؛ بخش اول از زمان جنگ ضد ژاپن در سال ۱۹۳۷ است که آثارش در این‌دوران شامل سرگذشت برکه بی یانگ، حکایت ابروباد در اولین روزهای جنگ و پیش درآمدی از درخت ممرز می‌شود. سون لی در این آثار احساسات عاشقانه و روحیه کمال‌گرا و خوشبینانه مردم چین را در ایام جنگ به تصویر می‌کشد. وی همیشه از دوران سخت و طاقت فرسا جنگ به نیکی یاد کرده است و بر این باور است که آدمی جهت ستایش زیبایی‌ها حتی در سخت‌ترین شرایط، آفریده شده است. وی در این‌باره گفته است: «همه انسان‌ها برای ستایش زیبایی‌ها آفریده شده‌اند. من نیز تجربه بسیار زیبایی داشتم که همان‌جنگ چین و ژاپن است». او همچنین گفته است: «ما می‌خواهیم امید را ببینیم ، شکوفه‌های بهاری را، پرنده‌های آوازه‌خوان بهاری را، نمی‌خواهیم که با اتفاقات غم‌انگیز پیرامونمان، چشم خود را ببندیم. در زمان جنگ آزادی فیلمی را دیدم، که در آن شعری می‌سرودند: "من دوست دارم از همه مردم صدا قهقهه از ته دل بربیاید، دوست ندارم که از مردم صدای ناله و گریه بلند شود ." من این جمله را بسیار تحسین می‌کنم.»
نکته منحصر به فرد دیگری که در آثار سون لی وجود دارد، تحسین مقام زن و ستایش قدرت زنان و همکاری بی‌باکانه زنان سنتی چین در دوران جنگ و سختی است که پا به پا همسرانشان در جنگ شرکت می‌کنند و شرایط سخت و دشوار جنگ را بی‌مهابانه تحمل می‌کنند. داستان کوتاه برکه نیلوفری یکی ازمعروف‌ترین نوشته‌های او در این‌بخش است. وی در سال ۱۹۴۲ به حزب کمونیست چین پیوست.
داستان برکه نیلوفری او که در سال ۱۹۴۵ در شهر ین اَن نوشته شده است، به‌طور وسیعی مورد توجه شخص اول جامعه در آن‌دوران ماو زه دونگ قرار گرفت و ماو زه دونگ درباره آن گفت: «که این‌اثر مملو از احساسات نویسنده این اثر است.» شخص سون لی در رابطه با این‌اثر گفته: «من احساسات خود را نوشته‌ام، که همان احساسات سربازان ضد ژاپنی بود، احساسات افرادی که فرزندان و همسران خود را راهی این‌جنگ کردند. احساسات من از صمیم قلب است. هر کسی که تجربه زندگی مشابهی داشته باشد تحت تاثیر قرار می‌گیرد.»
پس از پیروزی در جنگ ضد ژاپن، سون لی برای نوشتن نثر و مقاله به جی حونگ بازگشت. داستان‌های کوتاهی مانند «زنگ»، «بنای یادبود» و «ترغیب» و برخی مقاله‌های دیگر، حاصل این‌دوران‌اند.
وی پس از آزادسازی، در روزنامه تین جین دیلی به‌عنوان سردبیر بخش ادبی مشغول به کار شد. از آن‌زمان، برای بیش از پنجاه‌سال او هرگز روزنامه تین جین دیلی را ترک نکرد. همان‌زمان یک‌نثر طولانی به‌نام «حکایت ابروباد در اولین روزهای جنگ»، یک داستان به‌نام «پیش درآمدی از درخت ممرز»، داستان کوتاهی چون «خاطرات کوهستان»، «مجموعه مقالات تفسیری ادبی» و «مجموعه داستانی جین من» از او چاپ شدند. سال ۱۹۵۸ هم مجموعه نثر «سرگذشت برکه بی یانگ» از این‌نویسنده چاپ شد که از دیدگاه منتقدین و عموم خوانندگان بازخورد بسیار خوبی داشته است.
در دهه ۷۰ ، سون لی داستان‌نویسی را در اولویت خود قرارداد. وی به دلیل سبک خاص خود در ایجاد نثر به‌عنوان بنیان‌گذار مکتب برکه نیلوفری (خه خوا دین) شناخته می‌شد. سادگی و شفافیت در آثار اولیه او موج می‌زد و نویسندگان جوان به‌شدت تحت تاثیر اثر سون لی (برکه نیلوفری ) قرار گرفتند و تلاش کردند مکتبی ادبی جهت پیروی از روش خاص نویسندگی او تشکیل دهند. این‌مکتب بعدها توسط منتقدین مکتب ادبی برکه نیلوفری نام گرفت که از اعضای این‌مکتب می‌توان به نویسندگانی چون «لیو شاو تانگ»، «چونگ وی شی» و «هن یینگ شن» اشاره کرد.
تا سال ۱۹۷۶، ۱۰ سال می‌شد که سون لی بیمار بود. سپس انقلاب فرهنگی رخ داد که در این سال‌ها آثار سون‌لی مورد بی‌توجهی قرار گرفتند. اواخر انقلاب فرهنگی که از سال ۱۹۷۶ تا اواسط ۱۹۹۰ طول کشید، بخش دوم یا مرحله دوم کار سون لی محسوب می‌شود. در این‌دوران هم آثاری ازجمله پنج مجموعه نثر کوتاه 远道集، 晚华集، 陋巷集 و 曲终集 متولد شدند.
* زندگی و باورهای سون لی
سون لی، نسبت به شهرت و ثروت بی‌تفاوت بود و زندگی ساده‌ای داشت. او در دوره‌ای که ادبیات و تجارت با یکدیگر عجین شده بودند، سعی کرد راه خود و قلمش را از تجارت جدا کند. او در سال ۱۹۸۲ که مجموعه آثارش چاپ شد، در مقدمه آن اشاره کرد: «آثار من که از زمان جنگ ضد ژاپن شروع شده‌اند، همگی برگرفته از خاطرات و گزارشات واقعی و شخصی من از این‌جنگ عظیم و مقدس است.»
سون لی بارها گفته است: «آثار ادبی به واقعیت و مردم وفادار هستند و زندگی در آنها جاری است. درواقع سرزندگی هنر، ریشه در خاک زندگی واقعی دارد و از عشق به مردم سرچشمه می‌گیرد.»
سون لی سال ۲۰۰۲ در سن ۹۰ سالگی با آرامش درگذشت. او طی ۹۰ سال زندگی خود، ۷۰ سال را صرف خلق آثار ادبی کرد. از وی بیش از ۴ میلیون کلمه باقی مانده است. پس از مرگ سون لی، به رسم یادبود پیکره‌ای از وی در زادگاهش شهر ان‌پینگ ایجاد شد تا نسل‌های آینده، سون لی و آثار گران‌بهایش را از یاد نبرند.
زندگی ساده وی و سبک نویسندگی منحصر به فردش تا سالیان سال در یاد نسل ها باقی خواهد ماند.
* معرفی برخی از داستان‌های نویسنده
«سرگذشت برکه بی یانگ» که از کتاب منتخب آثار سون لی گرفته شده بود، توانست جایزه افتخاری مائودون را به‌عنوان بهترین نثر در دوران جدید در سال ۱۹۸۹ کسب کند.
در ادامه، خلاصه برخی از داستان‌های این‌مجموعه ذکر می‌شود.
«نیزار»: در مورد پیرمردی است که زمان محاصره ژاپنی‌ها آذوقه و تدارکات را از طریق رودخانه به جنگجویان غیرنظامی می‌رساند؛ همچنین دو دختر جوان را ازطریق قایق عبور می‌دهد که یکی از دختران گلوله می‌خورد و پیرمرد انتقام خود را از گروه کوچکی از سربازان ژاپنی می‌گیرد.
«برکه نیلوفری»: در مورد زنانی است که شوهرانشان آنها را ترک کرده و راهی جنگ شده‌اند. آنها سعی می‌کنند دنبال شوهرانشان بروند تا آذوقه بیشتری به آنها برسانند، اما یک‌کشتی ژاپنی آنها را تعقیب می‌کند که گروهی سرباز چینی آن کشتی را به دام می‌اندازند. شوهران زنان در آن‌گروه سربازان چینی هستند.
«نبرد دهکده»: همان‌طور که از عنوان آن مشخص است، درباره مقابله ساکنین یک دهکده برابر پیشروی ژاپنی‌ها است. این‌داستان درباره مساعدت یک پسرمحلی به نیروهای چینی است که راه تونل‌ها را خوب می‌شناسد. نیروهای چینی در این‌داستان پیروز می‌شوند.
«میوه (انگور) فروشی»: در مورد شهری است که همدستان دشمن در آن، قیمت غلات را بالا می‌برند و اجناس را ارزان می‌خرند، اما مردم مقاومت می‌کنند و غلات را به عنوان بخشی از مقاومت خود می‌دزدند.
«میمون سنگی»: این‌داستان دربرگیرنده نکاتی از تقسیم غنایم جنگی است. سربازی از فرمانده خود مرخصی می‌گیرد تا برای یک‌شب به دیدار خانواده‌اش برود. این‌دیدار، یک‌دیدار تاثیرگذار است. پدر این‌سرباز هشت سال است درگذشته و این‌سرباز فرزندی دارد که هرگز او را ندیده است. صبح روز بعد همسرش او را به گردان بازمی‌گرداند.
«افتخار»: شیو می، به یوان‌شنگ می‌گوید یک‌سرباز فراری ملی‌گرا با اسلحه تنها است. آن‌دو سرباز را می‌دزدند و یوان‌شنگ راهی جنگ می‌شود و ۱۰ سال می‌جنگد. ابتدا با ژاپنی‌ها و سپس با ملی‌گراها. او پیش از عزیمت به جنگ با زنی بی‌کفایت ازدواج کرده است. همسرش با شیو می دعوا می‌کند؛ چرا که او را مقصر راهی‌شدن یوان شنگ به جنگ می‌داند و سر آخر طلاق می‌گیرد. شیو می از والدین یوان شنگ مراقبت می‌کند. سرانجام دوباره برمی‌گردد چون به نظر می‌رسد دوستی آنها روحانی و آسمانی است.
«پل چوبی»: یک پزشک و پرستار مجروحان خود را به کوه‌هایی می‌برند که رئیس دهکده به آنها کمک می‌کند. آنها از ژاپنی‌ها و ارباب‌های دهکده می‌ترسند.
«پرستار»: داستانی در رابطه با انقلاب جوانان به نقل از زنان چینی و غربی است. قصه در مورد یک پرستار زن شجاع و همچنین مقاومت یک روستای کوهستانی است.
* منابع
https://baike.baidu.com/item/%E۷%۹۹%BD%E۶%B۴%۸B%E۶%B۷%۸۰%E۷%BA%AA%E۴%BA%۸B/۲۲۸۶۰۱۷۱
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E۵%AD%۹۹%E۷%۸A%۸۱
http://www.bestchinanews.com/History/۱۰۴۵۶.html
孙犁. 《白洋淀纪事》. 南京市: 江苏文艺出版社. ۲۰۱۰-۰۳-۰۱. ISBN ۹۷۸۷۵۳۹۹۳۳۸۷۰ （中文（简体））.
http://leaders.people.com.cn/n۱/۲۰۱۶/۱۲۳۰/c۵۸۲۷۸-۲۸۹۸۸۱۸۷.html
中国当代文学/李春雨编著.北京:北京语言大学出版社,۲۰۱۶.۶(۲۰۱۹.۸重印) (尔雅中文)ISBN۹۷۸-۷-۵۶۱۹-۴۴۴۸-۶
琼州大学学报،JournalofQiongzhouUniversity، ۲۰۰۳年۲月۲۸日, Feb.۲۸.۲۰۰۳.
https://www.youtube.com/watch?v=NZ_tapde_PU
https://baike.baidu.com/item/%E۵%AD%۹۹%E۷%۸A%۸۱/۷۴۶۵۲۶