به گزارش خبرنگار مهر، با انتشار خبر رحلت آیت‌الله حاج سید رضی شیرازی، مجتهد، فقیه و فیلسوف و از نوادگان میرزای شیرازی و استاد مبرز حوزه علمیه تهران جامعه ایمانی تهران را به سوگ نشاند. در پی رحلت این عالم ربانی مرتضی نجفی قدسی در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است به بیان خلأ وجود عالمان دینی در تهران و شهرهای بزرگ اشاره و چاره رفع آن را در حوزه علمیه قم و اینکه بزرگان باید تدبیری کنند تا با مهاجرت علمای اعلام به تهران و شهرهای بزرگ این خلاء پر شود اشاره کرد که در ادامه می‌خوانیم:
بسم الله الرّحمن الرّحیم
«وَلِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُوا وَمَا رَبُّکَ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ» (انعام، ۱۳۲)
و برای همه انسان‌ها بواسطه اعمالی که انجام می‌دهند درجات و مراتبی است و پروردگارت از آنچه انجام می‌دهند غافل نیست.
رحلت عالم ربانی حضرت آیت الله سید رضی شیرازی (ره) ضایعه‌ای نه فقط برای حوزه علمیه تهران بلکه برای شهر تهران بزرگ محسوب می‌شود چرا که در حدیثی از امام علی (ع) آمده است که هر بلد و شهری نیازمند سه چیز است: حاکم عادل، فقیه و عالم پرهیزکار و طبیب حاذق. بنابر فرمایش امیر المؤمنین (ع) یکی از پایه‌های اصلی هر شهری وجود عالمی بزرگ در آن شهر است و البته طبیعی است شهر بزرگی مانند تهران که هر محله و منطقه‌اش به اندازه یکی از شهرهای قدیم است نیازمند دهها عالم بزرگ و برجسته می‌باشد.
در حدیث دیگری امام جعفر صادق (ع) می‌فرمایند: «لا یستغنی اهل کل بلد عن ثلاثه تفزع الیه فی امر دنیا و آخرتهم، فان عدموا ذلک کانو همجا، فقیه عالم ورع، و امیر خیر مطاع، و طبیب بصیر ثقه» (سفینة البحار، جلد ۲، ص ۷۸)
یعنی اهل هر شهر و سرزمینی از سه چیز بی نیاز نیستند تا در امور دنیا و آخرتشان به آنها پناه ببرند، بطوری که اگر فاقد آنها باشند امورشان مختل و بدون تدبیر خواهد بود و آن سه چیز عبارتند از: اول فقیه عالم و پرهیزکار و دوم حاکم و امیر خیرخواه و قدرتمند که همه حرفش را گوش بدهند و سوم طبیب و پزشک دانا و حاذق و مورد اعتماد.
در این حدیث بخوبی نیاز پایه‌ای و اصلی هر شهری بیان شده است و همانطور که بر وجود عالمان فقیه و متقی تأکید شده است بر وجود پزشکان و طبیبان و ضرورت وجود آنها در جامعه در کنار حاکمان عادل و خیرخواه مردم سخن رفته است، بنابراین فقدان هر یک از این پایه‌ها برای هر شهری و مردم ساکن در آنجا یک خسارت و ضایعه محسوب می‌شود.
شخصیت علمی و معنوی آیت الله سید رضی شیرازی
در خصوص شخصیت علمی حضرت آیت الله سید رضی شیرازی (ره) همین بس که او شاگرد مراجع عظام نجف همچون آیت الله سید ابوالقاسم خویی و در تهران نیز از محضر بزرگانی چون حضرات آیات: سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، شیخ ابوالحسن شعرانی، میرزا مهدی الهی قمشه ای و فاضل تونی کسب فیض کرده بود.
انتساب ایشان به بیت شریف میرزای شیرازی بزرگ صاحب فتوای تحریم تنباکو و قهرمان مبارزه با استعمار در قرن چهاردهم هجری که در پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب نیز به آن اشاره شده است، جایگاه رفیع خاندان ایشان را نشان می‌دهد.
امّا آنچه که در پیام‌های تسلیت مراجع بزرگوار نجف و قم مخصوصاً در پیام مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت الله سیستانی (دامت برکاته) به آن تصریح شده است، تعبیر «عالم ربانی» است که به نظرم این توصیف را آقایان به فقهایی اطلاق می‌دهند که در مقام عمل و زهد و تقوی و ورع برجسته باشند یعنی همان تعبیری که امام جعفر صادق (ع) در آن حدیث شریف بیان فرمودند «فقیه عالم ورع» که معادلش همین عالم ربانی می‌شود.
به هر حال ما این ضایعه را از این منظر نگاه می‌کنیم که خسارتی به شهر تهران وارد شده است و بخصوص پس از درگذشت پی در پی عالمان بزرگ این شهر در سالهای اخیر و گذشته همچون حضرات آیات: سید احمد خوانساری، شیخ محمّد تقی آملی، میرزا ابوالحسن شعرانی، مهدی الهی قمشه ای، رفیعی قزوینی، شیخ مجتبی تهرانی، محمّد رضا مهدوی کنی، مجتهدی تهرانی، سید محمّد ضیا آبادی، عزیز الله عطاردی، میرزا عبدالکریم حق شناس، سید محمود طالقانی، محمّد رضا حکیمی، موسوی اردبیلی، سید هاشم رسولی محلاتی، شیخ محمّد تقی شریعتمداری، شیخ عزیز الله خوشوقت، شیخ جواد فومنی حائری، محمّد تقی فلسفی، شهیدان مطهری، بهشتی و مفتح و قدیمترین آنها ملأ علی کنی، سید ابوالقاسم کاشانی و شهید شیخ فضل الله نوری و آیت الله شاه آبادی و بسیاری دیگر از بزرگان علم و فقاهت و تقوی، هم اکنون خلاء وجود عالمان ربانی و بزرگ در این شهر کاملاً پدیدار است و باید فکر چاره‌ای کرد.
چندی پیش از آیت الله حسینی بوشهری شنیدم که رهبری معظم انقلاب نیز از خالی شدن تهران از علمای بزرگ ابراز نگرانی کرده‌اند. البته این وضعیت در بسیاری از شهرهای بزرگ کشور پدید آمده است و در کمتر شهری عالم فقیه برجسته وجود دارد و چاره این کار در حوزه علمیه قم است بلکه بزرگان حوزه تدبیری کنند و با مهاجرت علمای اعلام به تهران و شهرهای بزرگ این خلاء را پر کنند، همانطور که حضرت آیت الله شیخ حسین مظاهری به سفارش رهبری معظم به اصفهان مهاجرت کردند و چراغ پرفروغ حوزه علمیه تاریخی این شهر را رونق بخشیده و پشت و پناه ملت انقلابی و شهید پرور اصفهان نیز شدند.
امروزه حتی شهر مقدس مشهد الرضا (ع) که روزی مهد عالمان بزرگ و مراجع عظام تقلید بود نیز نیازمند چنین عالمان برجسته ای است که پرچم دین را برافراشته و تکیه گاه مردم مسلمان باشند و دیگر شهرها و مراکز استان‌ها نیز همین نیاز را دارند، البته لازم به ذکر است وجود نمایندگان ولی فقیه در استان‌ها جای خود و شرح وظایف خودشان را دارند که مانعة الجمع و یا مانعة الحضور عالمان و فقیهان برجسته در این استان‌ها و شهرها نیست.
البته شاید گفته شود که اگر این آقایان به شهرهای دیگر مهاجرت کنند حوزه علمیه خالی می‌شود و از رونق می‌افتد که این موضوع را البته مراجع عظام تقلید و شورای عالی حوزه‌های علمیه بهتر می‌دانند که چگونه تدبیر کنند تا هم نیاز شهرهای بزرگی مانند تهران، تبریز، شیراز، اصفهان، اهواز، یزد، مشهد و دیگر شهرها تأمین شود و هم حوزه علمیه قم از عالمان و اساتید برجسته خالی نشود.
خاطره‌ای از محضر حضرت آیت الله سیستانی (دامت برکاته)
در همین مقال بسیار مناسب می دانم که به ذکر خاطره‌ای از درک محضر حضرت آیت الله سیستانی در نجف اشرف بپردازم. چند سال پیش توفیق شد تا در معیت حضرات آیات: سید هاشم رسولی محلاتی، مرتضی مقتدایی و رضا استادی به زیارت عتبات عالیات برویم و توفیق بزرگی بود که در نجف اشرف به محضر حضرت آیت الله سیستانی شرفیاب شویم.
در این ملاقات حضرت آیت الله سیستانی به نکته بسیار مهمی اشاره فرمودند و خطاب به آقایان مقتدایی و استادی که از اعضای شورای عالی حوزه بودند سخنی بدین مضمون اظهار داشتند که چرا در حوزه نهال فروشی می‌شود؟! طلابی که برای تحصیل علم وارد حوزه شده‌اند پس از چند سال درس خواندن درحالی که هنوز بارور نشده و به اجتهاد نرسیده‌اند و به مانند یک نهالی تازه هستند بلافاصله آنها را به یک پست و مسئولیت در ادارات و نهادها و مشاغل می‌فرستید؟ این کار هم برای آنها خوب نیست چون تا قوی و مسلط نشوند نمی‌توانند به وظایف خود بخوبی عمل کنند و هم برای حوزه خوب نیست چون آینده حوزه نیازمند حضور فقیهان و مجتهدان است.
در این جلسه حضرت آیت الله مقتدایی در مقام توضیحی برآمدند که یک درصدی از حوزویان چنین وضعیتی پیدا می‌کنند و بسیاری هم به درس و بحث خود ادامه می‌دهند که در اینجا بلافاصله حضرت آیت الله سیستانی فرمودند من از خودم نمی گویم من فرمایش حضرت آیت الله جوادی آملی را می گویم! ایشان فرمودند: که در حوزه نهال فروشی نکنید! و باز مجدداً نام حضرت آیت الله جوادی آملی را تکرار کردند و برای من خیلی جالب بود که شخصیتی مانند حضرت آیت الله سیستانی که یک مرجع بزرگ و جهانی است اینچنین در حضور سه تن از علمای بزرگ ایران از حضرت آیت الله جوادی آملی چنین با احترام و با لقب آیت الله یاد می‌کنند و بر تحقق فرمایش ایشان تأکید می‌فرمایند.
علی‌ای حال تذکر حضرت آیت الله سیستانی بسیار مهم است و امیدواریم بزرگان حوزه و شورای عالی حوزه‌های علمیه این نکته مهم را مد نظر داشته و برای تحقق آن برنامه ریزی کنند، ما امروزه در شهرها نیازمند عالمان فقیه و برجسته هستیم و الاّ با اعزام طلاب و فضلا مشکل حل نمی‌شود شاید برای روستاها جواب بدهد ولی برای شهرها و مخصوصاً تهران و شهرهای بزرگ نیازمند عالمان ربانی و برجسته هستیم و برای تأمین چنین نیازی لازمه اش این است که حوزه‌های علمیه مجتهد پرور شوند یعنی کسانی که از جهت علمی و فقهی ممتاز بوده و از جهت اخلاقی و تهذیب نفس و معنویت نیز بتوانند پاسخگوی نیاز مردم و جوانان باشند. ان شاء الله
مرتضی نجفی قدسی