خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: امام حسین (ع)، یک یا دو سال قبل از مرگ معاویه بن ابوسفیان، در منا خطبه‌ای علیه انحرافات خلافت بنی‌امیه ایراد کرد. اهمیت این خطبه در آن بود که در منا و در ایام حج و دوران خلافت معاویه ایراد شد. برخی تحلیل‌گران این خطبه را که در حضور صحابه و تابعان ایراد شده، نشانه برنامه امام حسین (ع) برای قیام کربلا می‌دانند. بخش اول خطبه را سلیم بن قیس هلالی در کتابش و بخش دوم و سوم را حسن بن شعبه حرانی در تحف العقول نقل کرده‌اند. خطبه امام حسین در منا به چند محور تقسیم می‌شود که شامل فضائل امام علی (ع) و اهل بیت (ع) و بیان آیات و روایاتی که در شأن، منزلت و فضیلت اهل‌بیت، مخصوصاً امام علی (ع) نازل و بیان شده است؛ از جمله سد ابواب، واقعه غدیر خم، مباهله، فتح خیبر به‌دست امام علی (ع) و حدیث ثقلین، همچنین دعوت به امر به معروف و نهی از منکر و تاکید بر اهمیت این وظیفه اسلامی و دیگر یادآوری وظیفه علما و لزوم قیام آنان در مقابل ستمگران و مفاسد، و نیز گوشزد کردن مضرات سکوت عالمان در مقابل زورگویان و آثار زیانبار و خطرناک سهل‌انگاری آنان از انجام این وظیفه بزرگ الهی.
یکی از نکات مهم در این خطبه شریفه، قبل از بیان محتوای آن، انتخاب زمان حساس و مکان مناسب و دعوت از شخصیت‌های اسلامی و شرکت دادن زنان و مردان نخبه بنی‌هاشم و اصحاب مهاجر و انصار رسول خدا است که دویست نفر از حضار مجلس را کسانی تشکیل می‌دادند که افتخار صحابه بودن و درک فیض حضور پیامبر (ص) را داشتند و بیش از هشتصد نفر دیگر نیز از فرزندان صحابه (تابعین) بودند. امام حسین (ع) با این تدبیر و با توجه به امکانات آن روز، در میان حاضران موج و حرکتی ایجاد کرد تا حاضران پیام او را در بازگشت به سرزمین‌های‌شان به دیگران منتقل کنند و زمینه بیداری آنان را فراهم آورند. آن‌چه پیش رو دارید قسمت سوم از شرح خطبه منا است که توسط حجت الاسلام والمسلمین سید محمدباقر علم الهدی شرح داده شده است:
در اینجا گفته شد سال ۵۸ هجری قمری قبل از مرگ معاویه وجود مقدس امام حسین (ع) در خطبه‌ای که در منا ایراد کردند در مقام تبیین حکومت طاغوت و افشاگری امت معاویه برآمدند و در حضور نزدیک به ۲۰۰ نفر از صحابه و ۷۰۰ نفر از تابعین مبانی فکری و اندیشه‌ای خودشان را برای تاریخ به یادگار گذاشتند و نوع تفکر و تعاملات خودشان را بیان داشتند.
در خطبه منا که امام حسین بیان فرمودند جناب سلیم بن قیس در کتاب خویش و همچنین ابومحمد حسن حرانی در کتاب تحفه العقول نقل کرده‌اند حضرت در این خطبه محورهای بسیار مهمی را گوشزد می‌کند که این محورها هر کدام به شکلی تبیین کننده زیر ساخته‌های فکری امام حسین و مهمترین دلیل یک چنین حرکت ماندگاری در تاریخ به شمار می‌رود.
در گام اول امام حسین در رابطه با فضائل پدر بزرگوارشان امام علی (ع) روایات و آیاتی را متذکر می‌شوند که در وصف و منزلت امام علی (ع) بیان شده است. از جمله آیه مباهله و همچنین احادیثی در خصوص سد ابواب که پیامبر اکرم دستور دادند همه درهایی که از خانه‌های اصحاب و انصار به مسجد باز می‌شود بسته شود و فقط درب خانه امام علی (ع) به مسجد باز باشد. همچنین حدیث ثقلین، فتح خیبر و واقعه غدیر را متذکر می‌شود که یکی از محورهای فرمایشات حضرت اباعبدالله الحسین در خطبه منا است.
محور دیگر خطبه امام حسین مربوط به تکلیفی است که قرآن کریم تحت عنوان امر به معروف و نهی از منکر بر عهده همه مسلمانان قرار داده است. ایشان اهمیت این تکلیف و یادآوری وظایفی که همه مردم بخصوص مربیان، فرهیختگان و دانشمندان در مقابل زورگویان بر عهده دارند را متذکر می‌شوند.
دیگر اینکه حضرت خطر سهل انگاری این قضیه را گوشزد می‌کنند تا مسلمانان بدانند اگر به امر به معروف و نهی از منکر بی توجهی کنند قطعاً عبرت‌ها و فرجام بسیار سختی در انتظار آنان خواهد بود.
در بخش پایانی خطبه وجود مقدس امام حسین (ع) توجه مردم را به این نکته جلب می‌کند که این سخنان بیان شده نه به خاطر جلب منفعت برای زندگانی خویش و رسیدن به حکومت دنیایی است بلکه مقصود امر به معروف و نهی از منکر بود. شاید یکی از مهمترین انگیزه‌هایی که باعث شد امام حسین برای افشاگری بیشتر، مردم را در منا جمع کنند همین امر بوده است.