خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ زینب رازدشت: تا به حال از خودمان پرسیده‌ایم که فقط نام ۱۰ ویژند ایرانی را بگوییم؟ چند ویژند ایرانی در ذهن مان است؟ این پرسشی است که به نظر می‌آید هر ایرانی باید از خودش داشته باشد و این درحالی است که هر کدام از ما حداقل نام سه ویژند خارجی را در ذهن داریم. به راستی مقصر این ماجرا کیست. یازده دوره از جشنواره بین المللی مد و لباس فجر برگزار شد؛ اما امروز حتی ما نمی‌توانیم نام چند ویژند را در ذهن داشته باشیم.
ساعتی با علیرضا بابایی دبیر دوازدهمین جشنواره بین المللی مد و لباس فجر درباره نقاط ضعف و قوت دوره‌های گذشته جشنواره و برنامه‌های جدید این دوره از جشنواره به گفت و گو نشستیم.
مشروح بخش اول این‌گفتگو در ادامه می‌آید؛
* آقای بابایی در شروع صحبت به این‌مساله بپردازیم که چه مسیری برای دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر در نظر گرفته‌اید؟
جشنواره‌های مد و لباس دارای آسیب‌ها و چالش‌هایی بودند که ما در این دوره تلاش کردیم تا این آسیب‌ها را برطرف کنیم. حتماً با تغییر آئین نامه اتفاق جدیدی در این هنر صنعت نخواهد افتاد، اما ما وظیفه داریم این چالش‌ها را تا حد زیادی که جزو وظایف خودمان است برطرف کنیم.
یکی از چالش‌ها همیشه این است که ما طراحی را به عنوان طراح برگزیده اعلام می‌کنیم اما این هیچ وقت طرح‌های این طراح برگزیده را در جامعه مشاهده نمی‌کنیم و هیچ زمانی طرح‌ها به مرحله عرضه نمی‌رسد. این موضوع باید بررسی می‌شد که چرا طرح‌های برگزیده جشنواره‌ها به استفاده عموم نمی‌رسد؟
موضوع دیگرمان نقش ویژندها یا همان برندهای بخش خصوصی در جشنواره بود که آنها چه نقشی داشتند؟ زمانی که شما به عنوان فعال بخش خصوصی به این جشنواره نگاه می‌کنید، باید این کنشگری وجود داشته باشد درحالی که در دوره‌های مختلف جشنواره این کنشگری تعریف نشده بود.
مسأله دیگرمان ضعف محتوایی بود. طراح و تیم‌های طراحی باید از یک از مودربورد یا فشن بوک الهام بگیرند که امروز ما آن را در این دوره از جشنواره به نام بیانیه مضمون داریم. در دوره‌های گذشته جشنواره ضعف محتوایی به دلیل نبود چنین فشن بوک یا موردبورد بود.
نقطه به نقطه این کشور یک تمدن است. گاهی در فاصله میان دو روستا شاهد دو تمدن متفاوت از یکدیگر هستیم. این تفاوت‌ها در نوع معماری، نقوش و لباس‌ها و پارچه‌ها و رودوزی هاست. هر کدام از آن یک الگو به شمار می‌رود. آیا در کشوری با این حجم از تنوع فرهنگی امکان این وجود دارد که بتوان آن را در سطح جامعه ترویج کرد. ما برای بیانیه مضمون نزدیک به شش ماه وقت گذاشتیم درحالی که ابتدا فکر می‌کردیم این کار را یک ماهه به اتمام می‌رسانیم.
موضوع دیگری که در مسیر جشنواره دوازدهم در نظر گرفتیم، بحث تبلیغات بود. بر همگان روشن است که پوشاک را نمی‌توان بدون صنعت تبلیغات در نظر گرفت.
همچنین برای ترویج این موضوع نیازمند رسانه بودیم. ایده‌های بسیاری در این رابطه در دنیا وجود دارد و البته بخشی از این ایده‌ها هم با فضای فرهنگی، زیست بوم و حتی فضای دینی جامعه فاصله داشت. این موضوع مبنی بر اینکه این ایده‌ها را اجرا کنیم یا نه؛ به هر حال یک نظر بود. اما گاهی ممکن است که ما باید به سراغ ایده‌های دیگر برویم.
یکی از وظایف ما در جشنواره این است که با ارتقای جایزه بتوانیم به دیده شدن زنجیره تأمین پوشاک در جشنواره کمک کنیم که بخشی از آن مربوط به عکاسی مد، سبک پوشش یا استایلیست، پوستر یا آگهی و اعلان، فشن فیلم یا فیلم کوتاه با موضوع پوشاک، دفترچه ارائه محصول یا همان کاتالوگ است. یعنی همه این بخش‌ها دیده شود و ما بتوانیم جایزه ویژه ای به آن اختصاص دهیم و در نهایت عنوان کنیم شاهد ارائه محصول با کیفیت هستیم.
* دنبال فرایند سازی و اصلاح روش‌های موجود هستید؟
ما به دنبال فرآیندسازی و اصلاح روندها هستیم؛ دولت موظف است فضای مشارکت بین طراحان و صنعت را تسهیل کند.
* به این دوره از جشنواره بخش مد و رسانه اضافه شده. علتش چیست؟
ما حتماً به دنبال مدل نیستیم؛ چیزی که با جامعه ما سازگار نیست، ما هم به دنبالش نیستیم، اما آیا ایده‌های جدیدی نمی‌توانیم داشته باشیم؟ آیا نمی‌تواند این لباس به واسطه انسان نمایش داده شود درحالی که تبرج نباشد؟ به هیچ وجه به دنبال مدلینگ و مابقی روش‌های غیر مرتبط با جامعه ما نیستیم. اما الان با استفاده از روش‌های جدید از جمله ar و استفاده از تکنیک نورپردازی نوآورانه هایی در عرصه تبلیغات لباس اتفاق افتاده است که اصلاً لباس توسط کسی پوشیده نشده است اما اصطلاحاً تنخوران برای مشتری نمایان می‌شود.
بحث این است که باید تلاش کنیم جامعه هنری متخصص در این موضوع حرکت کنیم سراغ ایده‌های جدید و نوآورانه در این عرصه که با فرهنگ و جامعه ما متناسب باشد. مردم ایران طول سالیان متمادی در تاریخ از لباس‌های پوشیده استفاده کرده‌اند و در تمام تاریخ ایران این ردپا به وضوح قابل مشاهده است.
در خصوص این مباحث به صورت مفصل در کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور صحبت کردیم، اما آن چیزی که در جشنواره مرتبط است این بوده که ما می‌خواهیم ایده‌های جدیدی ایجاد شود و به دنبال این موضوع هستیم حتی جایزه اش به این بخش اختصاص داده‌ایم تا یک اتفاق و جریان جدیدی رخ دهد.
همه اینها مسائلی است که ما در حال احصای آن هستیم. برای مثال انگاره ایرانی پوشیدن در جامعه مان ضعیف است یعنی عموم افراد کالایی را خریداری می‌کنند که در ایران تولید شده است اما به واسطه برچسب خارجی، آن را به عنوان یک کالای خارجی و با چندین برابر قیمت دریافت می‌کنند. این موضوع را همه می‌دانند، از خریدار تا فروشنده و تولیدکننده و عرضه کننده و توزیع کننده؛ می‌دانند که جنس ایرانی است اما چرا با برچسبی که روی کالای ایرانی خورده است، آن را با چندین برابر قیمت خریداری می‌کنند؟ پاسخ این است که تا پیش از این عموماً افراد دنبال کالایی بودند که خارجی بود اما امروز مقداری این امر ضعیف شده است. مجموعه این اتفاق این بوده که باید شفاف بگوییم انگاره ایرانی پوشش ضعیف است.
در این خصوص با یکی از تولیدکنندگان صحبت کردم که چطور فروشنده متوجه این موضوع نمی‌شود و او پاسخ داد که اتفاقاً یکی از مشتریانش که نزدیک به پنج سال مشتری آن فروشنده بوده گفته است که همین مارک را از خارج از کشور خریداری کردیم اما جنسش خوب نبود، به همین دلیل ترجیح می‌دهیم که این محصول را در ایران و فقط از شما خریداری کنیم. این مشتری راست می‌گفت، جنس‌های ایرانی اغلب شأن با کیفیت هستند اما همان محصول ایرانی بدون برچسب خارجی به فروش نمی‌رسد و حتی با یک پنجم این قیمت را هم کسی از او خریداری نمی‌کند.
یکی از تولیدکنندگان ویژند ایرانی مطرح می‌کرد که دو تولیدکننده شلوار جین را در کنار هم تولید می‌کردند. یکی از آنها همان شلوار جین ایرانی را با چند برابر قیمت به یکی از مغازه دارها با برچسب خارجی می‌فروخت و دیگری همان را با همان ویژند ایرانی عرضه می‌کرد. برخی از مشتریان به آن فروشنده شلوار جین ایرانی غر می‌زدند که شما گرانفروشی می‌کنید اما آن مغازه شلوار جین با مارک خارجی ارزان‌تر از شما به فروش می‌رساند. در این مواقع ما وظیفه داریم اقداماتی را در حوزه افکار عمومی انجام دهیم تا سطح انگاره‌های پوشش جامعه را تقویت کنیم.
یکی از مشکلات ما این است که جامعه ایرانی در سبک پوشش و استایل، دچار کم سوادی است. کم سوادی در حوزه‌های مختلف می‌تواند وجود داشته باشد که می‌توان به تناسب رنگ اشاره کرد یا اینکه هر لباسی را در کدام مکان پوشیده شود. گاهی افراد در اجتماع با لباسی ظاهر می‌شوند که بر اساس انگاره‌های جهانی، آن لباس متناسب با پوشش اجتماع نیست. در برخی موارد شاهد هستیم که حتی بعضی از این لباس‌هایی که با عنوان بدپوششی بوده در نظر هیچ استایلیستی مورد تأیید نیست.
با این تفاسیر ما می‌توانیم با ادبیات دانش فنی درباره این موضوعات صحبت کنیم نه آنکه ما را به گونه‌ای بازنمایی کنند که انگار چیزی را برای شأن اجبار می‌کنیم. ما امسال به دنبال این هستیم که با ادبیات فنی صحبت کنیم. برای همین دائماً سعی می‌کنیم که خودمان را ارتقا دهیم و توقع داشته باشیم که بقیه ارتقا یابند.
* در جشنواره دوازدهم چه نوآوری‌هایی را شاهد هستیم؟
این نوآوری به این معنا نیست که ما یکباره به این نتیجه رسیده باشیم که باید در این دوره از جشنواره نوآوری‌هایی داشته باشیم، بلکه ما یازده دوره از جشنواره را مورد بررسی دقیق قرار دادیم و به این نتیجه رسیدیم که باید تغییراتی را در جشنواره به همراه نوآوری‌هایی داشته باشیم. تغییر آئین نامه از پیچ و خم‌های اداری برخوردار بود که ما از همه اینها عبور و ابلاغ کردیم و در همه سایت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است.
اولین مسأله این است که شما زمانی می‌توانید نقش بخش خصوصی را جدی کنید که در بالاترین جایگاه جشنواره یعنی شورای سیاست گذاری به عنوان عضو فعال تصمیم گیری کند. یعنی شورای سیاست گذاری، عضو فعال داشته باشد. ما این تغییر را ایجاد کردیم و امسال دو عضو فعال بخش خصوصی، عضو شورای سیاست گذاری جشنواره هستند که با حکم وزیر ابلاغ می‌شود.
بخش خصوصی در این امر می‌تواند نقش مهمی را ایفا کند و ما آن را در مهم‌ترین جایگاه سیاست گذاری جشنواره دخیل می‌دانیم. درواقع این دو بخش خصوصی عضو شورای سیاست گذاری جشنواره، به نوعی نماینده جمعی از مجموع اتحادیه‌ها و انجمن‌ها هستند. همچنین طبق آئین نامه جشنواره این دو بخش خصوصی، امکان شرکت ویژندهای خودشان را در جشنواره ندارند.
* مخاطبان جشنواره دوازدهم مد و لباس فجر چه کسانی هستند؟
در جشنواره دوازدهم مخاطبان جشنواره را وسعت دادیم و این مسأله یکی دیگر از نوآوری‌های جشنواره و مد و لباس فجر به شمار می‌رود. تا پیش از این مخاطبان جشنواره طراحان بودند اما در این دوره طراحان، تیم‌های طراحی، تیم‌های طراحی ویژندها مخاطبان جشنواره هستند و ناظر به این سه مخاطب، سه جایزه تعریف شده است که م یتوان به طاووس زرین، طاووس سیمین و طاووس بلورین اشاره کرد.
ما توقع داریم ویژندها و تیم‌های طراحی ویژندها شرکت کنند و به رقابت با یکدیگر بپردازند و در نهایت مجموعه برتر را اعلام کنیم. در واقع این ظرفیت رسانه‌ای که جشنواره دارد، در اختیار این برندها و ویژندها قرار بگیرد و منجر به فروش بیشتر محصول می‌شود.
برای مثال اگر ما مجموعه لباسی را به عنوان برترین انتخاب کردیم و دائماً آن را نشان دهیم که از لحاظ طراحی، دوخت و رنگ بهترین جشنواره امسال بوده است، قطعاً این امر به آن ویژند برتر کمک می‌کند تا بتواند فروش بیشتری از محصول را داشته باشد.
در این دوره تلاش می‌کنیم تا ارتباط با طراحان و صنعت اصلاح شود؛ مسأله ای که با آن روبرو هستیم این بوده که صنعت معتقد است طراحی‌های انجام شده مورد نیاز و توجه من نیست و آن چیزی که طراحی می‌شود، به درد صنعت نمی‌خورد و متقابلاً طراحان معتقد هستند اهالی صعنت به آنها بی توجه هستند.
به عنوان میانجی گر معتقدم مسأله هایی که احصا می‌شود، برخی درست بوده و برای مرتفع شدنش نیازمند تعامل است. طرفین نمی‌توانند در این عرصه یکدیگر را نادیده بگیرند. تلاش مان این است تا در جشنواره اینچنین رقم بخورد اگر ویژندی که طاووس زرین می‌گیرد و تیم طراحی که طاووس سیمین دریافت می‌کند، ویژند ما به این فکر کند که اگر آن تیم در گروه من بود و به اسم ویژند من اثر ارائه می‌کرد، ما طاوس زرین می‌گرفتیم.
* این‌دوره جشنواره شامل چه بخش‌هایی است؟
بخش مد و صنعت و بخش لباس تراز اجتماعی بانوان از جمله بخش‌هایی است که در این دوره از جشنواره آن را به لحاظ جایزه و به لحاظ توجه به ویژندها ارتقا دادیم. ما ویژندهایی داریم که روی محصولات عفاف و حجاب تمرکز دارند. از نظر ما این ویژندها همان جایزه‌ای را دریافت می‌کنند که ویژندهای بخش مد و صنعت آن جایزه را به خود اختصاص می‌دهند. جایزه بخش لباس تراز ما همان طاووس زرین و سیمین است که بخش صنعت آن را دریافت می‌کند و توقع داریم ویژندهای مختص عفاف و حجاب در آن بخش شرکت کنند.
بخش مد و رسانه بخش پایانی جشنواره است. مخاطبان این بخش عکاس، طراح، گرافیست، سبک پوشش استایلیست، کارگردان فیلم کوتاه پوشاک یا فشن فیلم، طراح گرافیست، اعلان یا دفترچه کاتالوگ است. این بخش جدید و نوپا است و این بخش را نمی‌توان نادیده گرفت چراکه ما در دولت وظیفه داریم از این بخش حمایت کنیم تا آن ایده و جریان ایجاد شود. همچنین ما باید به سراغ ایده‌های جدید در حوزه صنعت تبلیغات پوشاک برویم.
در بخش مد و صنعت طراحی برای چهار دسته از مخاطبان در نظر گرفته شده که می‌توان به لباس مردانه، زنان، دخترانه و پسرانه در همه بخش‌های لباس اجتماعی، لباس ورزشی، لباس مجلسی و لباس خانگی اشاره کرد. این بخش در دوره‌های گذشته جشنواره نبود و در دوره دوازدهم جشنواره به بخش‌های مختلف مان اضافه کرده‌ایم.
* در بحث محتوایی چه اقداماتی انجام شده؟
جشنواره‌های مد و لباس برخلاف برخی دیگر از جشنواره‌ها نیازمند این است که یک بیانیه مضمونی داشته باشند؛ یعنی نیازمند یک صفحه‌ای است که طراح بتواند از آن الهام بگیرد و طراحی اش را انجام دهد. اصطلاحاً به آن مود بورد یا فشن بوک می‌گویند، البته این دو تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.
معتقد هستیم امسال جشنواره دوازدهم به واسطه این بیانیه مضمون به یک نوآوری خاصی در حوزه محتوا رسیده است، نوآوری که در دوره‌های گذشته جشنواره و حتی جشنواره‌های مشابه کشور نداشتیم؛ درحالی که بسیاری از ویژندها باید این بیانیه مضمون را داشته باشند تا طراح شأن بر مبنای آن طراحی کنند.
برای تهیه این بیانیه مضمون شش ماه زمان گذاشتیم و توسط تیم‌ها و ویژندهای مختلفی مورد بررسی و نظرخواهی قرار گرفت. امروز هر متخصصی می‌تواند در خصوص این بیانیه نظر خود را اعلام کند و هر نقدی داشته باشد، خوشحال می‌شویم نقدش را بشنویم تا در جشنواره بعدی کار قوی‌تری ارائه دهیم. ما بنا نداریم به واسطه این بیانیه مضمون طراح را محدود کنیم، به همین دلیل تلاش کردیم تا روی موضوعات مهم اشاره داشته باشیم.
ما وظیفه خودمان دانستیم تا بیانیه مضمون را در همه استان‌ها ارائه دهیم به همین دلیل گروه ای اساتید مجرب را دور هم جمع کردیم و پس از ارزیابی به استان‌ها اعزام شدند تا آموزش‌های لازم را ارائه کنند. صرفاً این کار به منظور آموزش نبود بلکه ما با موضوع گسترده‌ای در بخش‌های مد و فشن، مودبورک و طراحی روبرو هستیم به همین دلیل لازم بود تا مراکز استان‌ها هم تحت آموزش قرار بگیرند.
امروز این کلاس‌ها در ۱۸ استان برگزار شد و مورد استقبال خوبی قرار گرفت. به دلیل استقبال بالا برخی از استان‌ها دو بار این کلاس را برگزار کردند. در برخی استان‌ها بدنه طراحی ضعیفی دارند به همین دلیل توقع نداشتیم تا همه مراکز استانی بتوانند این کلاس را برگزار کنند. ما تا ۱۵ آذر حدود ۲۳ استان برگزار می‌کنیم. مشابه این کلاس‌ها در تهران با رقم چهار میلیون تا هشت میلیون تومان برگزار می‌شود در حالی که ما هزینه اساتید را تقبل کردیم و دانشجو تنها ۲۰۰ هزار تومان بابت آموزش پرداخت می‌کند. گواهی همه کلاس‌ها صادر شده است.
همچنین در همین راستا جلساتی با اتحادیه‌ها و دیگر بخش‌ها برگزار کردیم. حتی در جلساتی با ویژندهای ایرانی مسائل شأن را مورد بررسی قرار دادیم.
ایده‌های نویی در حوزه رسانه جشنواره داریم. برخی قطعاً محقق می‌شود و در جریان است و برخی هم احتمالاً نمی‌توانیم آنها را محقق کنیم.
* به‌نظرتان در حوزه ضعف انگاره‌های پوشاک ایرانی چه باید کرد؟
در حوزه ضعف انگاره‌های پوشاک ایرانی، چندین مستند در حوزه قاچاق ساخته شده است که یکی از مستندها توسط دبیرخانه کارگروه ساماندهی مد ولباس کشور تولید کرده است.
چند مستند دیگر در هفته مد فجر با این موضوعات اکران می‌شود. موضوع تمرکزی ما روی قاچاق بود، قاچاق به این معنا که تولیدکننده ایرانی محصولی را تولید می‌کند اما در لحظه آخر با برچسب خارجی، محصول به عنوان محصول خارجی با بالاترین قیمت به فروش می‌رسد. یکی از این مستندها را زوج هنری با یکدیگر تولید کردند و نزدیک به ۴۰ روز مرحله پیش تولید کار انجام شد.
موضوع دیگری که با آن روبرو هستیم و هنوز مستند آن را تولید نکرده‌ایم، مسأله نبود نمایندگی‌های رسمی خارجی در ایران است. بسیاری از صاحبان ویژندها مطرح می‌کنند که اگر این نمایندگی‌ها در کشور باشد، برای شأن کم ضررتر است و مردم متوجه می‌شوند که قیمت برندها گران‌تر از قیمت محصولات ایرانی است. ویژندها معتقد هستند که به واسطه حضور نمایندگی‌های رسمی در ایران، می‌توانند با ویژندهای خارجی رقابت کنند البته اگر آنها فضای رقابتی را رعایت کنند.
* هفته مد فجر چه زمانی برگزار می‌شود؟
هفته مد فجر از ۲۹ دی تا ۵ بهمن در مجموعه فرهنگی سعدآباد برگزار می‌شود البته زمان برگزاری نمایشگاه مد و لباس فجر از ۲۹ دی تا ۴ دی است و ۵ دی آئین پایانی نمایشگاه در تالار وحدت برگزار می‌شود. بازدید برای عموم آزاد است. برگزاری کلاس‌های آموزشی، اکران چند مستند با موضوع قاچاق پوشاک از جمله برنامه‌های هفته مد فجر به شمار می‌رود.
ادامه دارد...