به گزارش خبرنگار مهر، تقویم زیست محیطی جهان را که ورق می زنیم به دوم فوریه مصادف با 13 بهمن می رسیم همان روز جهانی تالابها. روزی که فرصتی است تا توجه بیشتری به اکوسیستمی به نام تالاب شود و مجالی برای معرفی علمی و مناسب این نوع منطقه زیستی به افکار عمومی باشد.
بسیاری از مردم فکر می کنند تالاب ها، مرداب ها و باتلاق هایی دور از دسترس هستند. 43 سال پیش در چنین روزی اولین توافقنامه جهانی در خصوص تالاب ها در رامسر به تصویب رسید. بر همین اساس كنوانسيوني براي محافظت از تالاب هايی با ارزش و اهميت بين المللي كه زيستگاه پرندگان آبي است تشکیل شد است، این کنوانسیون " کنوانسیون بین المللی رامسر" نام دارد.
با توجه به تعریف این کنوانسیون " مناطق مردابی، آبگیرها، تورابزارها، آب هایی که به صورت طبیعی یا مصنوعی؛ دائم یا موقت، با آب ساکن یا جاری، شیرین، لب شور یا شور انباشته شده باشند و همچنین آن دسته از آب های دریایی که عمق آب از ۶متر تجاوز نکند را تالاب می گویند." این تعریف آبسنگ های مرجانی، بسترهای علفی دریایی در مناطق ساحلی، کفه های گلی، جنگل های جزر و مدی مانگروها، مصب ها، رودخانه ها، دریاچه های آب های شیرین و شور، باتلاق های جنگلی و مشجر، مرداب ها و سایر انواع تالاب ها را شامل می شود.
امروزه نقش اصلی تالاب ها، تهیۀ خدمات اکوسیستم همانند تصفیه آب زهکشی مزرعه، بازیافت مواد غذایی، حفاظت از زمین در مقابل خسارات سیل و بازسازی آب های زیرزمینی می باشد. همچنین، تالاب ها، فرصت های تفریحی به وجود می آورند و به حفظ حیات وحش بسیار متنوعی کمک می نماید.
تالاب میقان نگین زیست محیطی استان مرکزی
تالاب میقان مانند نگینی برطبیعت استان مرکزی می درخشد، طبیعت بکر و تازه ای که کمتر شناخته شده است. تالاب ميقان يكي از زيباترين جلوه‌هاي اكوسيستمي استان مركزي است كه در فاصله 15 كيلومتري از شمال شرق شهر اراك واقع شده است.
تمامي حوزه كوير بالغ بر 9 كيلومتر مربع و ميانگين ارتفاع آن 1670 متر از سطح درياي آزاد است. بخش‌هايي از اين تالاب در تابستان (به‌ويژه در سال‌هاي كم‌بارش) خشك مي‌شود و از شوره‌زارهاي اطراف يا ميانه آن (كوير ميقان) نمك‌هاي معدني برداشت مي‌شود.
اين تالاب تا حدود صد كيلومتر مربع وسعت مي‌يابد و يكي از ايستگاه‌هاي بين راهي براي پرندگان مهاجري است كه در زمستان‌ها از سرزمين‌هاي سرد روسيه و ... به جنوب ايران و ديگر نقاط جهان مي‌روند.
به اين دليل، در ماه‌هاي آبان، آذر (نيز در اسفند و فروردين كه فصل بازگشت پرندگان است) اين تالاب، پذيراي پرندگان زيبايي مانند فلامينگو، غاز، اردك و غيره است. تالابی که در فصل پاییز و زمستان به دلیل برخورداری از شرایط مطلوب زیستگاهی و قرار گرفتن در بین 22 تالاب بین المللی و 105 منطقه پرندگان در کشور پذیرای تعداد زیادی پرنده مهاجر است.
تالاب كويري ميقان آخرين حلقه اكولوژيك حوضه آبريز دشت اراك
در این تالاب و جزایر کوچک اطراف آن 50 گونه گیاهی که به طور عمده با خاک های گچی، نمک سولفات سدیم و منیزیم سازگار شده اند شناسایی شده است.
به گفته مدیر کل محیط زیست استان مرکزی تالاب كويري ميقان آخرين حلقه اكولوژيك حوضه آبريز دشت اراك است كه آب‌هاي سطحي مسيل‌هاي فصلي راحلقه اكولوژيك حوضه آبريز دشت اراك است كه آب‌هاي سطحي مسيل‌هاي فصلي راجذب مي‌كند و مساحت درياچه فصلي آن بسته به ورودي آب بين 100 تا 110 كيلومتر مربع متغیر است.
امیر انصاری افزود: تالاب میقان در ميان 22 تالاب بين المللي و 15 منطقه مهم پرندگان در جهان قرار دارد. سالانه تا 12 هزار درناي خاکستري به اين تالاب مهاجرت مي‌کنند که در صورت ادامه روند تخریب تالاب آین مکان را ترک خواهند کرد.
وی با اشاره به اهمیت چنین مناطقی در دنیا ادامه داد: در ادامه گفت: چنین زیستگاه فصلی با ارزشی در هیچ کجای دنیا نابود نمی شود بلکه بیشتر از قبل محافظت می شود.
تالاب میقان در معرض خطر قرار دارد
انصاری ادامه داد: پس از انجام مطالعات اکولوژیک و بررسی کارکردهای میقان با توجه به کنوانسیون رامسر این منطقه در سال 81 تالاب اعلام شد.
وی اظهار کرد: با تلاش های صورت گرفته این زیستگاه درسال 87 به عنوان منطقه شکار ممنوع تحت حمایت های خاص زیست محیطی قرار گرفته و هم اینک نیز پیشنهاد ارتقای این زیستگاه به تالاب بین المللی در دست پیگیری است.
هم اکنون این زیستگاه با ارزش به دلیل ورود پساب به تالاب،ورود پساب تصفیه خانه شهر اراک، برداشت بی رویه از معادن حاشیه تالاب، احداث و تعریض جاده داخل تالاب و قطع ارتباط اکولوژیک قسمت شمال و جنوب تالاب در معرض خطر قرار دارد.
احداث سد در بالا دست حوزه آبخیز و کاهش آب ورودی به تالاب، تغییر کاربری اراضی در حاشیه تالاب و ورود دام بیش از ظرفیت مراتع، شکار غیر مجاز پرندگان مهاجر به ویژه درنا ، زنده گیری پرندگان شکاری توسط کوخه نشینان و استقرار پروژه های عمرانی در حاشیه تالاب بدون مطالعه ارزیابی اثرات زیست محیطی از مهمترین عوامل آسیب زای تالاب و گونه های زیستی نادر آن است.
با وجود تمام خطراتی که تالاب میقان را تهدید می کند و این که تالاب در سفر پرندگان مهاجر به سمت جنوب ایران نقشی حیاتی ایفا می کند، اما هنوز به ثبت تالاب های بین المللی رامسر نرسیده است. تمام تلاش محیط زیست استان مرکزی و موسسه های زیست محیطی مردم نهاد اراک تلاش برای ثبت این تالاب در کنوانسیون رامسر است.
پیوستن تالاب میقان به کنوانسیون رامسر یکی از راههای حفظ تالاب است
وجود گونه های نادر و مهم جانوری و گیاهی در این تالاب و خطراتی که اکوسیستم این منطقه را تهدید می کند، اهمیت این موضوع را بیشتر کرده است. برگزاری جشنواره هنری درنا و جشنواره ملی عکس تالاب میقان از جمله اقداماتی است که در سه ماهه اخیر صورت گرفته است.
مدیرعامل خانه تشکل های مردم نهاد گفت: برگزاری این جشنواره ها به منظور معرفی تالاب و جاذبه های آن و از طرفی مشارکت مردم در معرفی آن است.
سیاوش آقاخانی ادامه داد: در حال حاضر پیوستن تالاب میقان به کنوانسیون رامسر یکی از راههای حفظ این تالاب است و معرفی آن بعنوان تالاب بین المللی است.
وی با بیان اینکه مشکل محیط زیست مشکلی فرهنگی است، افزود: رسانه بعنوان قطعه اصلی پازل در نشر آگاهی و درگیر کردن در میراث فرهنگی شهر که محیط زیست بخشی از آن است، موثر است.
آقاخانی در خصوص جشنواره عکس میقان گفت: جشنواره ملی تالاب میقان اولین جشنواره مشارکتی در این سطح در خصوص تالاب میقان است.
جشنواره ملی تالاب میقان اولین جشنواره مشارکتی
وی افزود: این جشنواره با هدف اصلی ثبت و جاودانه کردن جاذبه های طبیعی از دیدگاه مردم برگزار می شود.
آقاخانی با اشاره به اهمیت معرفی تالاب میقان به مردم ایران، ادامه داد: برای حضور پررنگ همه اقشار در این جشنواره بخش های حرفه ای و آماتور برای جشنواره در نظر گرفته شده است.همچنین بخش کودکان جشنواره نیز از بخش های مهم جشنواره است که با هدف درگیر کردن کودکان در مبحث محیط زیست انجام شده است.
مدیر موسسه مردم نهاد کیمیای سبز با اشاره به همکاری صنایع در برپایی جشنواره تصریح کرد: همیشه صنعت نماد آلودگی بوده است ولی در این جشنواره حمایت صنعت بسیار برجسته بوده است و چندین شرکت صنعتی حمایت مالی و معنوی از این جشنواره داشتند.
رئیس هیئت مدیره موسسه زیست محیطی سبز اندیشان نیز که برگزاری جشنواره هنری درنا را بر عهده دارندگفت: تالاب میقان یکی از مهم ترین اکوسیستم های استان و ایران است که توجه به آن ضروری است.
علی شاهسواری با بیان اینکه ایجاد دغدغه حفظ یک محیط نیاز به دغدغه اجتماعی دارد، افزود: باید در بحث میقان و محیط زیست افکار عمومی و مردم آگاه شوند تا به یک تکلیف اجتماعی تبدیل شود.
این جشنواره با هدف ایجاد آگاهی عمومی و تلاش برای پیوستن تالاب میقان به کنوانسیون رامسر
وی با اشاره به اینکه فرهنگ سازی در این بخش موجب ایجاد نیاز و خواست مردم جهت حفظ محیط زیست می شود، اظهارکرد: وقتی آگاهی عمومی بالا برود و مسئله ای خواست اجتماعی شود، مسئولین نیز این نیاز را در اولویت قرار خواهند داد.
شاهسواری برگزاری جشنواره هایی چون جشنواره هنری درنا را از جمله اقدامات در این راستا عنوان و گفت: برای مشارکت هر چه بیشتر مردم تصمیم گرفته شد تا این جشنواره برگزار شود که مورد استقبال نیز قرار گرفت.
وی افزود: این جشنواره با هدف ایجاد آگاهی عمومی، تلاش برای پیوستن تالاب میقان به کنوانسیون رامسر، جلوگیری از برداشت غیر اصولی از معدن سولفات سدیم میقان و رعایت حق آبه تالاب برگزار شده است.
شاهسواری اهداف جشنواره را مهمترین دغدغه های کنونی حفظ تالاب میقان عنوان کرد و گفت: وقتی انسان با ورودش باعث تغییر در اکوسیستمی می شود در مقابل عده ای هم باید به فکر این باشند تا آن را اصلاح کنند.
امید که با وجود تمام تلاش های صورت گرفته شاهد معرفی تالاب میقان بعنوان یک تالاب بین المللی باشیم.
.....
گزارش: سمیه انصاری فر