خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه- زینب حسینی روش: امروز ۲۴ ذی‌الحجه سالروز مباهله است. جریان مباهله پیامبر (ص) نه تنها نشانگر حقانیت اصل دعوت پیامبر (ص) است، بلکه بر فضیلت همراهان او «حضرت علی (ع)، فاطمه (س) و حسنین (ع)» در این ماجرا دلالت می‌کند. شیعیان بر این اساس، معتقدند امام علی (ع) بر اساس آیه مباهله، به منزله نَفْس و جان پیامبر است. واقعه مباهله در ۲۴ ذی‌الحجه سال نهم هجری روی داد و آیه ۶۱ سوره آل عمران به آن اشاره دارد. فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ؛ هرگاه بعد از علم و دانشی که (درباره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نمائیم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغ‌گویان قرار دهیم.
خداوند پیش از نازل کردن آیه مباهله، در آیاتی چند به چگونگی تولد عیسی علیه السلام می‌پردازد و مسیحیان را با منطق عقل و استدلال روبرو می‌کند و از آنان می‌خواهد که عاقلانه به موضوع بنگرند. بنابراین پیامبر (ص)، در ابتدا سعی کرد با دلایل روشن و قاطع آنان را آگاه کند، اما چون استدلال موجب تنبّه آنان نشد و با لجاجت و ستیز آنان مواجه گشت، به امر الهی به مباهله پرداخت. خداوند در آیه ۶۱ سوره آل عمران می‌فرماید: «هرگاه بعد از دانشی که به تو رسیده، کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو بیایید فرزندانمان و فرزندانتان و زنانمان و زنانتان، و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم؛ سپس مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغ گویان قرار دهیم».
روزی مأمون به امام رضا (ع) گفت: بزرگ‌ترین فضیلت امام علی (ع) را که قرآن بر آن دلالت دارد به من بگو. امام رضا (ع) فرمود: فضیلت او در مباهله. سپس آیه مباهله را قرائت کرد و گفت: رسول خدا (ص)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را دعوت کرد که پسرانش بودند، و حضرت فاطمه (س) را دعوت کرد که در اینجا مصداق کلمه زنان است و امام علی (ع) را دعوت نمود که به حکم خداوند عزّ و جلّ، نفس (جان) پیامبر (ص) است. هیچ آفریده‌ای برتر از پیامبر (ص) نیست؛ پس به حکم خداوند، بایستی کسی برتر از نفس (جان) پیامبر (ص) نباشد.
سخن امام (ع) که به اینجا رسید، مأمون گفت: خداوند «فرزندان» را به لفظ جمع آورده است در حالی که پیامبر (ص) فقط دو پسرش را آورده است، و زنان نیز به لفظ جمع آمده است در حالی که پیامبر (ص) فقط دخترش را آورده است، پس چرا نگوییم که دعوت از نفس [جان] نیز در حقیقت، مرادش خود پیامبر (ص) باشد، و در این صورت، فضیلتی را که برای امیرالمؤمنین (ع) بیان کردی، ساقط می‌شود؟ امام رضا (ع) در پاسخ فرمود: آنچه گفتی درست نیست، زیرا دعوت کننده، کسی غیر از خودش را دعوت می‌کند، هم چنان که آمِر، به غیر خودش دستور می‌دهد، و درست نیست که کسی خودش را حقیقتاً دعوت کند، هم چنان که کسی حقیقتاً نمی‌تواند به خودش دستور دهد. رسول خدا (ص) مردی را در مباهله غیر از امیرالمؤمنین (ع) دعوت نکرد، پس ثابت می‌شود که وی، نفسی است که مقصود خداوند در کتابش است و حکم آن را در قرآن قرار داده است. پس مأمون گفت: با آمدن پاسخ، سوال، برکنده شد.
به مناسبت سالروز این جریان تاریخی و بررسی و تطبیق روایات متعدد شیعه و سنی در خصوص این واقعه با حجت‌الاسلام امیرعلی حسنلو مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:
*مباهله چه سابقه‌ای در ادیان الهی دارد؟
مباهله درخواست نفرین الهی برای اثبات حقانیت است که بین دو طرفی رخ می‌دهد که هر کدام ادعای حقانیت دارند. همانند مباهله انبیا با اقوام خود نوح با قومش و موسی با فرعون و ابراهیم با نمرودیان که با علم و منطق به عبودیت تسلیم نشدند سر انجام آنان به دعا و نفرین پیامبران نابود شدند؛ مُباهَلَه پیامبر (ص) با مسیحیان نجران، از رویدادهای صدر اسلام که نشانگر حقانیت دعوت پیامبر (ص) است و بر فضیلت و حقانیت راه و روش همراهان آن حضرت علی (ع)، فاطمه (س) و حسنین (ع) دلالت دارد؛ و اساساً یکی از رویدادها است که باید واقع می‌شد تا مکرر از طرف خداوند حجت بودن و حق بودن پنج تن آل عبا به گوش همه جهانیان در منظر آنان قرار بگیرد.
بر اساس قولی واقعه مباهله در ۲۴ ذی‌الحجه سال نهم هجری روی داد و آیه ۶۱ سوره آل عمران معروف به آیه مباهله به آن اشاره دارد. بر اساس آیه مباهله، امام علی (ع) به منزله نَفْس و جان پیامبر (ص) است.
*آیا این واقعه تاریخی را صرفاً شیعیان نقل کرده‌اند یا در منابع اهل سنت هم آمده است؟
این واقعه در منابع شیعه و اهل سنت مکرر آمده است؛ بر اساس این منابع، پیامبر (ص) پس از مناظره با مسیحیانِ نجران و ایمان نیاوردن آنان، پیشنهاد مباهله داد و آنان پذیرفتند؛ اما در روز موعود مسیحیان نجران از انجام مباهله خودداری و به فرمان رسول خدا (ص) تسلیم شدند و حضرت قرار دادی نوشت و آنان پذیرفتند.
از روایات معلوم می‌شود که مباهله قبل از اسلام نیز بوده و هست همان روش پیامبران الهی که پس از سال‌ها دعوت در خواست عذاب به قوم خود می‌نمودند و عذاب الهی آنان را می‌گرفت، از جمله در روایات مباهله آمده است که اسقف نصاری پس از دیدن رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله گفت: به خدا قسم محمّد بر زانوی خود نشست چنان که این حالت پیامبران در مباهله بود؛ امام صادق علیه السّلام به شیعیان می‌فرمود: با آنها که مذهب شما را قبول نمی‌کنند مباهله کنید. عقیده خود را بر آنها اظهار نمائید، و گمراهی آنها را روشن کنید و درباره حقانیت علی علیه السّلام با آنها مباهله نمائید.
مُباهَلَه پیامبر (ص) با مسیحیان نجران، از رویدادهای صدر اسلام که نشانگر حقانیت دعوت پیامبر (ص) است و بر فضیلت و حقانیت راه و روش همراهان آن حضرت علی (ع)، فاطمه (س) و حسنین (ع) دلالت دارد
نجاشی در ذیل نام محمّد بن احمد بن عبد اللَّه قضاعه که از روات و اصحاب ائمه است نقل می‌کند: اوثقه و فقیه فاضل بود، او با قاضی عبدالجبّار قاضی موصل در امامت مناظره کردند تا بجایی رسید که محمّد بن احمد به او گفت: آیا حاضر به مباهله هستی، گفت: فردا مباهله می‌کنیم، فردا حاضر شده، دست در دست هم گذاشته مباهله کردند، سپس از مجلس برخاستند، قاضی که هر روز در مجلس امیر بن حمدان حاضر می‌شد ولی آن روز و فردای آن حاضر نشد، امیر گفت: از حال قاضی بپرسید، خبر آوردند که از وقتی که از مجلس مباهله برخاسته تب کرده است، دست قاضی که با آن مباهله کرده بود ورم کرد و سیاه شد، فردای آن روز قاضی از دنیا رفت.
*چرا مباهله از باشکوه‌ترین وقایع تاریخ اسلام است؟
پس از بعثت پیامبر (ص) دشمنانی داشت اولین دشمنان حضرت مشرکان بودند که مقابل دعوت به توحید و نفی شرک صف آرایی سختی کردند و پیامبر را به سختی آزردند تا جایی که فرمود هیچ پیامبری چونان من اذیت نشد؛ توهین؛ تحریم و ترور و نسبت‌های ناروا همچون دیوانه شاعر و مجنون و ساحر و … که هریک از اینها تنها به پیامبران قبل از حضرت داده شده بود اما به آن حضرت یکجا همه نسبت‌ها و بیش از آن را دادند ولی حضرت تحمل نمود تا به مدینه هجرت کرد؛ پس از هجرت مشرکین که تنها دشمن بودند یهودیان به آنها افزوده شدند و همدست برای بر افکندن قلعه اسلام و اتحاد شومی پدید آمد منافقین نیز در داخل تشکیلات و مجموعه پیامبر (ص) حضور داشتند و با آنان همدست بودند؛ در توطئه و کارشکنی و ایجاد خلل در امور و نافرمانی کردن در میان مسلمانان که رفتار منافقان در روحیه مسلمانان تأثیر داشت و جنگ‌های متعدد و هجوم و حمله به پایگاه اسلام چندین بار و مکرر با توطئه یهود که اهل کتاب بودند که به تحریک مشرکان می‌پرداختند همدستان انواع خطرها و دام‌ها و توطئه‌ها را برای حضرت پس از هجرت چیدند. در همه این نبردها حضرت پیروز گردید؛ از اهل کتاب مسیحیان نیز گروهی در حبشه و حجاز به حضرت ایمان آوردند.
* مسیحیان در چه مناطقی از شبه جزیره عربستان ساکن بودند؟
مسیحیان در مناطق مختلف حجاز ساکن بودند؛ اعراب و قبایل اطراف مدینه پس از فتح مکه گروه گروه برای قبول اسلام به مدینه آمدند که به آنها وفود می‌گفتند؛ سال نهم و دهم هجری، از سال‌های مهم اسلام در عصر نبوت است وقایع مهمی در این سال‌ها روی داد که برای اسلام و اکمال دین بسیار مهم بود؛ نزول سوره برائت و مأمور شدن علی (ع) برای ابلاغ و برگرداندن ابوبکر از راه از طرف خدا چون پیامبر حکم را اول به ابوبکر داد جبرئیل نازل شد که او را برگردان این پیام مهم را باید علی (ع) ابلاغ کند ابوبکر از جحفه برگشت و پیام تحویل علی شد تا ابلاغ نماید؛ اینجا نیز جایگاهی برای علی تعریف می‌شود تا مردم بشناسند؛ سال دهم سال وقوع مباهله قبل از حجة الوداع است از نظر شیخ مفید؛ در روی داد مباهله برای علی و اهل بیت جایگاهی تعریف می‌شود جهانی چون طرف مباهله مسیحیت هست پیامبر (ص) را اسقف و همراهان می‌بینند که به همراهی دو کودک و یک زن و خود و علی به سوی مباهله آمدند آنها به محض دیدن این صحنه عقب نشینی می‌نمایند؛ در حجة الوداع که پس از مباهله هست و یکی از مهمترین وقایع تاریخ حجة الوداع است که همه مسلمانان در آن جمع شده‌اند که در آن رسول الله به همه مشرکان اتمام حجت نمود در مکه و خطبه‌های مختلف ایراد فرمود و در بازگشت در منطقه غدیر خم اعلام توقف نمود و مسئله جانشینی خود را مطرح و جانشین خود را مشخص نمود و برای او بیعت گرفت.
داستان مباهله پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) با مسیحیان نجران اگرچه این واقعه نیز مانند واقعه غدیر و وقایعی که بیانگر جایگاه علی و اهل بیت است گرفتار سانسور تاریخ‌نگاری حکومتی و سیاسی شده است؛ برخی مورخین سال دقیقی برای آن ضبط نکرده و بلکه هیچ ذکری از آن ننموده‌اند تا فضیلت اهل بیت را یادآوری نمایند؛ این ظلم بزرگی در تاریخ‌نگاری اموی و عباسی و سلفی است که سیطره آنان به تاریخ‌نگاری همواره به پنهان نمودن فضائل علی (ع) می‌پردازد.
اگرچه این داستان در برخی از منابع تاریخی و بسیاری از منابع تفسیری شیعه و اهل سنت ذکر شده است و از وقایعی است که در سال‌های پایانی حیات رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) رخ داده است؛ آنگاه که آوازه اسلام به تمامی نقاط دنیای آن روز رسیده بود رسول گرامی اسلام با ارسال نامه به سران کشورها و مناطق مختلف و اقوام و طوایف که حکومت مستقل داشتند یا تحت حاکمیت یکی از امپراطوری های بزرگ ایران و روم بودند، از طرف خدا مأمور بود تا ندای اسلام را به گوش همه جهانیان برساند؛ یکی از نامه‌هایی که به مناطق نوشت، نامه‌ای است که در سال دهم هجری برای مسیحیان نجران فرستاد. بدین مضمون: «… من شما را از پرستش بندگان به پرستش خدا و از سرپرستی بندگان به سرپرستی خدا دعوت می‌کنم. اگر امتناع کردید، باید جزیه بپردازید وگرنه شما را به جنگ بخوانم»
جزئیات این اتفاق تاریخی چگونه بود؟
بر اساس گزارش شیخ مفید آنان به مدینه با لباس‌های زینتی و فاخر آمدند و درباره دین حضرت و نظرش درباره مسیح سوال نمودند اسقف اعظم همراه سی نفر از کشیشان بزرگ مسیحیت یهود مدینه به سوی آنان شتافتند و منازعه و نفی یکدیگر پرداختند که در آیه «لستم علی شیء و…» به همین ملاقات اشاره نموده است؛ وقت نماز عصر بود پیامبر نماز عصر را به جای آورد و آنان وارد شدند نظر حضرت را درباره حضرت عیسی مسیح پرسیدند و حضرت بر اساس آیات قرآن که نازل شده درباره آفرینش عیسی پاسخ آنان «إِنَّ مَثَلَ عِیسَی عِنْدَ اللَّهِ کَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ» را داد و آنان قانع نشدند؛ لذا دستور از طرف خدا رسید اینجا که آنان قانع با علم و استدلال قانع نمی‌شوند و استدلال و علم به بن بست می‌رسد و آنان سخن حضرت نبوت حضرت را زیر سوال بردند؛ اینجاست که دستور مباهله از سوی خداوند می‌رسد؛ چنانکه هرگاه مردم طغیان می‌کنند در مقابل دین الهی و با هیچ منطقی سازش نمی‌پذیرند و لجاجت می‌کنند خداوند پیامبرانش را به اقدام جدی بنیان افکن فرا می‌خواند همانند داستان نوح و همانند داستان موسی و اقوام عاد و ثمود و…که داستان آنان در قرآن ذکر شده است که انبیا پس از یاس از هدایت اقدام به دعای و نفرین کرده‌اند؛ در اینجا مسیحیان باپیامبر اسلام (ص) در همین نقطه قرار گرفتند؛ لذا قرار شد مباهله شود و آنان از پیش پیامبر (ص) به محل استقرار خود رفتند به فکر فرو رفتند و دیدند جریان مباهله جدی و برایشان خطرناک است و گفتند اگر محمد (ص) با اهل بیتش آمد مباهله نکنیم و اگر با اصحابش آمد مباهله نمائیم؛ «فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ وَ أَنفُسَنَا وَ أَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ»
فردا صبح شد دیدند رسول خدا (ص) دست علی (ع) را گرفته و حسنین (ع) جلو افتادند و فاطمه (س) پشت سر آنان برای مباهله آمدند اسقف پرسید آنان چه کسانی هستند؛ معرفی کردند او علی محبوب ترین عزیزترین فرد نزد او و دامادش و آنان فرزندان دخترش و علی و او هم دخترش فاطمه عزیز ترین کس او است, اسقف به عاقب و عبدالمسیح که همراهان و کشیشان بزرگ بودند نگریست و گفت با این وضع که او حاضر شده در حقش استوار و به راهش ایمان دارد از مباهله پرهیز کنیم اگر از طرف قیصرروم ماذون بودم مسلمان می‌شدم و به او ایمان می‌آوردم؛ اسقف گفت ای ابالقاسم ما مباهله نمی‌کنیم و بر آنچه خواستی با تو مصالحه می‌کنیم؛ صلح نمودند با پیامبر (ص) و عهدی نوشتند بر اطاعت از خواسته پیامبر (ص) و دادن جزیه و قرار داد و نامه‌ای نوشته شد و از طرف حضرت ضمن تبیین مطالبات، آنان را از ربا خواری منع فرمود و امنیت ربا خواران را تضمین نکرد و این نکته مهمی در حکومت اسلامی است که اهل کتاب اجازه ندارند در قلمرو اسلامی اقتصاد اسلامی را به ربا آلوده نمایند.
دستاوردهای واقعه مباهله در آن دوره چه مواردی بود؟
بنابراین مباهله که با پیروزی اسلام بر نمایندگان قیصر یک پیروزی و فتح بزرگ پس از فتح خیبر و مکه و اعلام جهانی بودن اسلام و پایان ادیان دیگر و انقیاد آنان از اسلام بود؛ یکی از علل شکوه مباهله این بود که اسلام دین جهانی است که در ۲۳ سال بر فرهنگ شرک و جاهلیت و فرهنگ ادیان دیگر غلبه یافت و همه ملل به این حقانیت تسلیم شدند و نماد قیصر و کسری همه تسلیم منطق اسلام شدند؛ شکوه دیگر این روی داد مهم این بود که اهل بیت پیامبر (ص) در این پیروزی بزرگ نقش دارند و روزی علی در خندق بر شرک غلبه نمود و روزی در خیبر و این روز نیز بر فرهنگ مسیحیت به گفتگو و دعا و حضور در صحنه حق با مباهله به آنان غلبه یافت و در هر پیروزی بزرگ علی (ع) و اهل بیتش در کنار پیامبر بودند و نقش اول را دارند. حال چگونه است که علی پس از رسول خدا با توطئه منافقین پنهان و نفوذی کنار گذاشته می‌شود. درواقع مباهله استمرار معرفی علی و اهل بیت برای استمرار دین به همه جهانیان است و نمادی برای اعلام همگانی اسلام به معیت علی (ع) و اهل بیتش است؛ همچون نامه‌های رسول الله به جهانیان که اسلام را ابلاغ می‌نماید؛ اینجا نیز حضور علی و خانواده اش به عنوان تمامیت دین به صحنه آورده و تمام دین در مقابل باطل ظاهر می‌شود، چنانکه در خندق در مقابل شرک ظاهر شد؛ پس از مباهله جریان حجه‌الوداع است و غدیر که حجت دوباره بر همه مردم حجاز تمام می‌شود.
بر اساس برخی از دیدگاه‌ها وقوع مباهله در ذی الحجه سال نهم بوده که سال حضور وفود بوده است که تمام قبایل برای اظهار اسلام به سوی پیامبر (ص) آمدند و غدیر در ذی الحجه سال دهم پس از حجه‌الوداع بوده است؛ در هر صورت مباهله اعلام جهانی ولایت علی و اهل بیت (ع) است به همه ادیان و مکاتب و غدیر اعلام ولایت علی (ع) واتمام حجت بر مردم حجاز محسوب می‌شود چنانکه در اعلام برائت نیز نقش علی (ع) برای اعلام پایان شرک و اتمام حجت بر مشرکان برجسته‌تر است؛ در این تسلسل حوادث که رسول الله (ص) به معرفی جایگاه علی و اهل بیت می‌پردازد دیگر بهانه‌ای برای هیچکس باقی نمی‌ماند که مکتب اهل بیت را نشناسد و از آن پیروی ننماید.
مباهله چه درس‌هایی برای جامعه امروز دارد؟
مباهله دو درس مهم و کلان دارد نخستین درس برای همه بشریت و پیروان کتابهای آسمانی از جمله مسیحیان و یهودیان است و دوم برای اهل اسلام است. بنابراین ذیل درس اهل اسلام، نکات و درس‌های آموختنی چند وجود دارد برای همین از داستان مباهله می‌توان پیام‌های زیر مختلفی را به دست آورد: اول اینکه مباهله پیام‌ها و درس‌های بزرگی دارد برای همه انسان‌ها و پیروان تمام کتابهای آسمانی بخصوص مسیحیت امروز که مؤمن به خداوند هستند بهتر است درباره مباهله تأمل و مطالعه کنند و درباره اسلام با توجه به این روی داد مطالعه بیشتری داشته باشند؛ حقانیت اسلام برای مسیحیان نجران که نماینده تمام مسیحیت بودند روشن گردید؛ پیروان ادیان دیگر هم باید تأمل کنند وقتی مسیحیت در مقابل اسلام تسلیم شد معنای این تسلیم حقانیت اسلام برای همه امتها و پیروان کتابهای دیگر است؛ لذا درباره مباهله جای سخن بسیار است.
دوم اینکه (الدعا سلاح المومن) خداوند صریحاً در جریان مباهله به پیامبرش می‌آموزد که گاهی کار به جایی می‌رسد که باید به دعا پناه آورد و از دعا نباید غفلت کرد؛ نفرین مظلوم همان دعاست که سلاح مؤمن است، لذا به صراحت فرمود.«فقل تعاوا ندع».
سوم اینکه (دعا به همراه خانواده أَبناءناونسائنا وانفسنا) در مباهله پیامبر (ص) بهترین اعضای خانواده و پاک‌ترین انسان‌های روی زمین را آورد به این معنا که در دعا باید جمعی دعا کرد و این مراسمات و تجمعات برای خواندن دعاهای ندبه و کمیل و عرفات و دعاهای ماه رمضان ریشه دینی دارد؛ پس در اسلام دعای اجتماعی اولویت دارد وزود به استجابت می‌رسد همانند دعا و نماز باران و…این مناسک همه ریشه قرآنی دارد.
چهارم اینکه برای دعاهای مهم جهت اجابت سریع باید گزینش نمود، پاک‌ترین ها را برای دعا انتخاب نمود. پیامبر (ص) به هدف و حقانیت خود ایمان دارد با اهل بیت به میدان مباهله می‌رود؛ امام حسین (ع) به هدف ایمان دارد به مباهله کربلا می‌رود و پیروز تاریخ است؛ موسی با منتخبان قومش می‌رود و عیسی با حواریون و محمد با اهل بیتش؛ اینها صحنه‌های حساس تاریخ است که فراروی بشر است.
پنجم اینکه پیام دیگر مباهله این بوده و هست که اهل بیت پیامبر (ص) چه کسانی هستند؟ اینجا روشن می‌شود که حسن و حسین و فاطمه و علی و شخص حضرت رسول الله (ص) مصداق اهل بیت هستند.
ششم اینکه یکی از مهمترین پیام مباهله این است که علیّ بن ابی طالب، جان و جایگزین رسول اللَّه است. «أَنفسنا» این بسیار مهم است برای کسانی که درباره جایگاه حضرت مردد هستند و غدیر و دیگر موقعیت‌ها برای آنان درباره مولا علی (ع) ابهام دارد در اینجا دیگر هیچ ابهامی وجود ندارد؛ مباهله یعنی هرکس با علی درافتد به دوزخ افتد و هرکس با فاطمه درافتد و با حسن و حسین دشمنی کند و دشمنان آنها را مدح و ثنا کند غایت راهش به دوزخ خواهد افتاد.
هفتم اینکه مباهله برای اهل اسلام (اعم از فرقه های شیعه و فرق اهل سنت مذاهب چهارگانه) و اهل عالم (اعم از مسیحی و یهودی و بودائی و مذاهب و ادیان و نحله دیگر حجت است که بدانند اهل بیت پیامبر (ص) بر حق اند و لازم الاطاعه هستند و دیگران با این خانواده قابل مقایسه نیستند؛ دوری از آنها برای همه بشریت مصیبت بار است.
هشتم اینکه پیام مهم دیگر جهانی بودن دین اسلام و رسالت رسول الله است؛ برخی گمان می‌کنند دین اسلام مختص عرب و دین قومی خاص است همانند دین یهود. اما علاوه بر اینکه در کتابهای آسمانی غیر تحریف شده بر جهانی بودن نبوت محمد (ص) دلایل کافی هست در قرآن که کتاب آسمانی اسلام است آیات زیادی درباره جهانی بودن اسلام وجود دارد وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلَّا کَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِیراً وَ نَذِیراً وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ» در این روی داد این قضیه عملاً روشن شد و رسول خدا بر همه ادیان حجت آورد درباره حقانیت دین خود و مسیحیان نجران از مباهله سر باز زدند چون دیدند اگر به مباهله بروند هلاک خواهند شد؛ پس مخالفت با اسلام و اهل بیت مساوی با هلاکت است.
نهم اینکه دعای اهل بیت پیامبر (ص)، پذیرفته است در درگاه خداوند لذا پیامبر (ص) دراین منازعه بزرگ آنها را به میدان می‌آورد و هیچیک از ۹ زن پیامبر (ص) در این واقعه حضور ندارند درست مانند روی داد نزول آیه تطهیر و حدیث کسا که ام سلمه (ره) همسر با وفا و مومنه رسول الله در خواست می‌کند که در جمع آنان همراه باشد رسول الله به او می‌گوید این جایگاه خاص است تو عاقبت به خیر هستی اما اینجا جایگاه است.
دهم اینکه مهمترین درس مباهله ترسیم راه رسالت و ادامه آن با این موقعیت و جایگاه و افراد جمع شدن در آن است و این موقعیت یعنی تعیین ادامه راه دین با اهل بیت (ع) است؛ مباهله نیز عیناً همانند آیه تطهیر معرفی جایگاه و حقانیت همراهی با این اهل بیت (ع) و گرد آمدن بر سفره این خاندان است. لذا جوانان مسلمان از اهل سنت و غیر مسلمان باید در این حقیقت تأمل بیشتر نمایند؛ مباهله یک راه است که باید در آن رفت مباهله یک حادثه تاریخی صرف نیست؛ این نشانه و تابلو و آدرس به اصطلاح لینک بهشت و راه سعادت هست که باید با این آدرس رفت تا گمراه نشد.