به گزارش خبرنگار مهر، این اثر از معدود بناهای مشابه آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد است که دکتر شاپور شهبازی از باستان شناسان بزرگ کشور معتقد بود به کوروش کوچک تعلق دارد. گور دختر در سال 1376 با شماره 1897 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و طبق قانون هرگونه دخل و تصرف در حریم آن تا شعاع 100 متری جرم محسوب می‌شود.
گور دختر را ابتدا یک باستان شناس بلژیکی به نام "لویی واندنبرگ" در سال 1339 خورشیدی کشف کرد. واندنبرگ خود معتقد بود گور دختر قبر "چیش پیش" یا کوروش اول (جد کوروش کبیر) است اما گمانه ها در مورد این بنا فراوان است. وجود آرامگاه "ماندانا " مادر کوروش و " آتش سا " دختر کوروش برخی دیگر از گمانه ها درباره این بنا هستند.
اما هم اکنون خانه های روستاییان پشت پَر در تنگ ارم بوشهر به پنجاه متری این بنای زیبای بازمانده از عهد هخامنشیان رسیده و اگر وضع بر همین منوال ادامه یابد بعید نیست چندی دیگر آرامگاه کوروش کوچک در میان انبوهی از خانه های روستایی ناپدید شود.
گور دختر در میان خانه های روستایی در حال ناپدید شدن است
" معماری بنای گور دختر درست مشابه آرامگاه کوروش در پاسارگاد اما در مقیاسی کوچکتر است. کل بنا از ٢٤ قطعه سنگ در ابعاد مختلف ساخته و بوسیله بست‌های دم چلچله‌ای به یکدیگر متصل شده اند. در ساخت این بنا مانند دیگر سازه های ساخته شده توسط معماران هخامنشی هیچگونه ملاتی به کار نرفته است. بر بالای این مقبره قسمتی فرو رفتگی شبیه به یک قاب وجود دارد که احتمالاً جایگاه قرار گرفتن کتیبه ای مربوط به آن بوده است. ارتفاع واقعی بنا چهار متر ونیم است و در درون اطاقک بنا حوضچه ی کوچکی وجود دارد."
دشت تنگ ارم تا دو دهه پیش خالی از سکنه بود و بیشتر عشایر کوچ رو تنها فصلی از سال را در این منطقه می گذراندند اما با استقرار و اسکان بی ضابطه عشایر و کوبیده شدن اولین کلنگی که با نیت ساخت خانه در این تنگه بر زمین خورد حریم گور دختر نیز لحظه به لحظه کوچکتر و کوچکتر شد.
تیر چراغ برق روستا در فاصله چهار متری گور دختر
جالب آنکه در مسابقه تنگ کردن و تجاوز به عرصه این بنای تاریخی پیش از آنکه روستاییان خانه های خود را به 200 متری آن نزدیک کنند این اداره برق منطقه بود که چند سال پیش با به زمین نشاندن تیرهای چراغ برق در فاصله چهار متری بنا مقام نخست را در بر هم زدن حریم این بنا به خود اختصاص داد و البته هیچ تذکری نیز از سوی هیچ مرجعی دریافت نکرد.
می توان گفت افزایش ساخت و ساز در اطراف گور دختر تنها نتیجه بی توجهی به این محوطه و عدم نظارت بر وضعیت آن است زیرا برای جلوگیری از تجاوز به حریم آن در دشت وسیعی که می توان به راحتی ساخت و ساز روستائیان در آن را به هر سمتی سوق داد کار سخت و ناممکنی نیست. اما این کار صورت نگرفت تا همسایگان محلی گور دختر هر روز به آن نزدیکتر شوند.
استفاده از قطعات جدید در مرمت بنا با رنگ متفاوت که مطابق با اصول مرمت است
البته هخامنشیان در برازجان تنها گور دختر را از خود به یادگار نگذاشته اند و علاوه بر آن "چرخاب" متعلق به کوروش در یک کیلومتری جنوب غرب برازجان و کاخ" سنگ سیاه" و کاخ" بردک سیاه" در دشتستان نیز بناهایی مربوط به این دوره از تاریخ در این سرزمین هستند. اما گور دختر در مقایسه با این سه کاخ تنها بنای است که همچنان سر پا مانده است.
گور دختر در اوایل دهه هشتاد از سوی یک تیم مرمت آثار تاریخی به سرپرستی "حسن راهساز" به صورتی ویژه مرمت و احیا شد که بنا به گفته کارشناسان این پروژه از جمله کارهای موفق این تیم مرمت بوده است. مرمتگران گور دختر برای مرمت و احیای آن تمام 24 قطعه سنگ بنا را پیاده کرده و برخی قطعات آن را که دچار رانش و جا به جایی و یا ناپدید شده بود اصلاح و یا با قطعات جدید سنگ جایگزین کردند.
کوروش کوچک یا گور دختر پیش از مرمت سال 1381
بر اساس اصول کارشناسی باید در مرمت بناهای باستانی تفاوت قطعات جدید با قطعات اصلی بنا معلوم باشد که این اصل در مرمت بنای گور دختر به خوبی از سوی تیم مرمت رعایت شده بود. پیش از شروع کار یک مستند نگاری کامل نیز از همه اجزای بنا صورت گرفت و پس از آن کار مرمت آغاز شد که نتیجه خوبی نیز در پی داشت.
با توجه به احیای گور دختر در آن زمان و وجود آثار تاریخی در محوطه اطراف مسئولان ذیربط می توانستند در صورت استفاده درست از ظرفیتهای این محوطه پر اهمیت تاریخی آن را در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت برسانند اما تا کنون این مسئله تحقق نیافته و با توجه به شرایط جدید و تجاوزهای صورت گرفته به حریم گور دختر باید خیال ثبت جهانی آن را از سر بیرون کرد.
نظر شما