کمبود بودجه، تهیه‌کننده، مشکلات نمایش و... همچنان ادامه دارد

در ابتدا این جلسه، شفیع آقامحمدیان مدیرعامل مرکز با تاکید بر افزایش همکاری با مستند سازان گفت: این نشست ها به صورت سلسله جلسات در هفته های آینده نیز با حضور دوستان مستند ساز ادامه می یابد و ما در پی این هستیم تا با تعامل و گفت و گو با هم بتوانیم در جهت ارتقای بیش از پیش سینمای مستند تلاش کنیم. ما به دنبال این هستیم که تولیدات ما به لحاظ موضوعی از کیفیت قابل قبولی برخوردار شوند و در کنار آن برای افزایش کمی آثار نیز تلاش می کنیم.

 

وی افزود:امسال نیز علاوه بر جشنواره سینما حقیقت، جشنواره خلیج فارس و هم چنین جشنواره دفاع مقدس را در پیش داریم. در حال حاضر تولیدات را در این زمینه ها شروع کرده ایم و قرارداد 4 فیلم با موضوع خلیج فارس را با چند مستند ساز بسته ایم و از مستندسازان می خواهیم در این زمینه با ما همکاری داشته باشند و موضوعات و ایده های خود را ارائه دهند.

آقا محمدیان ادامه داد: ما در این مدت به سبب اشتغال به جشنواره ها، بحث های مالی آخر سال و یک سری کارهای عقب مانده، کم کاری داشته ایم و در حقیقت سال تولید ما حدود 10 روز است که آغاز شده است. به دلیل اشتغالات ذکر شده از بحث شوراها نیز عقب مانده ایم که در چند هفته اخیر شورای مستندسازان را تشکیل خواهیم داد.

او در ادامه با اشاره به اقدامات مرکز در چند ماه اخیر گفت: در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر مرکز با 42 اثر در جشنواره حضور داشت و تعدادی از این آثار نیز جایگاه خوبی به دست آوردند. چاپ چند کتاب با همکاری انجمن مستند سازان ایران، تولید سه فیلم سینمایی که اکنون در شرف اتمام هستند و 50 فیلم مستند، کوتاه و انیمیشن از تولیدات کنونی مرکز است.

آقا محمدیان هم چنین از راه اندازی بانک اطلاعات مستندسازان و هم چنین سایت تحلیلی- خبری سینما تجربی در هفته آینده خبر داد و افزود: بانک اطلاعات مستند سازان با نام defc تا 20 روز دیگر رونمایی می شود و سایت سینما تجربی نیز تا چندی دیگر آغاز به کار خواهد کرد و ما از مستندسازان می خواهیم که با بیان نظرات، اخبار، یادداشت ها و مقالات خود در این سایت با ما همکاری کیفی داشته باشند.  موفقیت سینمای مستند منوط به سامان دادن بحث مدیریت تولید است.

در ادامه این جلسه فرهاد ورهرام درباره مشکلات سینمای مستند گفت:  یکی از مشکلات ما این است که جلسات زیادی در عرصه مستند برپا شده است اما هیچ جمع بندی درستی مبنی بر مشخص شدن تاثیرات مثبت و منفی این جلسات انجام نگرفته است. به علاوه ما نمی دانیم نسل دهه 40 چگونه کار را شروع کرده به طوری که نسل جوان فکر می کند خودش به تنهایی آغاز گر راه بوده است. نمی دانیم که در دوره های خاص در بحث تولید مستند چه گذشته است و به طور کلی سینمای مستند ما از لحاظ ادبیات و ثبت تاریخی تجربیات  از فقیرترین بخش های سینماست.

وی افزود: کارگردان نباید به دنبال قرارداد، تعیین بودجه و ... برود. مرکز باید جمعی را داشته باشد و سفارش تحقیق برای فیلم بدهد سپس به تهیه کننده بگوید و از او بخواهد که کارگردان پیدا کند. در واقع کارگردان باید با تهیه کننده سروکار داشته باشد. شاید به همین علت است که تعداد تهیه کنندگان سینمای مستند به اندازه انگشتان دست است. تهیه کننده در واقع بزرگترین عامل تولید مستند است و تا وقتی مشکل ذکر شده حل نشود وضع سینمای مستند به همین شکل باقی خواهد ماند.

ورهرام ادامه داد: تا زمانی که مغز متفکری در یک نهاد شکل نگیرد و سفارش را درست انجام ندهد ما با معضلات این عرصه روبه رو هستیم. علی رغم اینکه تولیدات در این عرصه زیاد است اما مستندسازی هنوز به عنوان یک شغل وضعیت مشخصی ندارد.

وی درادامه با بیان انتقاد از بخش تجربی مرکز گسترش، بیان کرد: تجربی به این معنا نیست که ما به یک کارگردان تازه کار امکانات بدهیم تا فیلم بسازد بلکه باید از فیلمسازان حرفه ای بخواهید که برای مرکز کار کنند. در حال حاضر وضعیت سینمای مستند آن چنان رو به افول است که گروه های مستند ساز به شدت کوچک شده اند. بدلیل کمی بودجه یک کارگردان نمی تواند برای خود دستیار، فیلمبردار، صدابردار و ... مورد نیازش را انتخاب کند.

آقا محمدیان در ادامه صحبت های ورهرام گفت: معمولا فیلمسازان ما توانایی تحقیق و کارگردانی یک مستند را با هم دارند اما ما قبول داریم که این روند اصولی نیست و تصمیم داریم یک سری قراردادهایی برای انجام کارهای تحقیقاتی منعقد کنیم. به علاوه مرکز از تالیفات همه دوستان مستندساز استقبال می کند و خواهان این است که افراد پیشکسوت در جلساتی تجربیات خودشان را در زمینه ساخت مستند به ما عرضه کنند. به موضوعاتی که جامعه به آن ها مبتلا است توجه شود.

رهبر قنبری کارگردان و مستند ساز نیز در ادامه این نشست، افزود: موضوعات بسیاری وجود دارد که در جامعه جاری است و به نوعی اجتماع به آن ها مبتلا است. این موضوعات درلیست ها و فهرست های شما وجود ندارند و فیلمسازان با درایتی هستند که از پس پنجره آن ها را به تصویر می کشند. فیلمساز شناخته شده و قابل اتکا است منتها چون موضوع مستندش با لیست موضوعی شما هماهنگ نیست به اثر توجه نمی کنید . ما از شما خواهشمندیم که به این مسئله توجه کنید.

قنبری هم چنین با بیان لزوم ایجاد امنیت خاطر برای فیلمسازان عنوان کرد: گاهی ما مجوز داریم و هماهنگی لازم هم انجام شده است اما در خیابان به ما اجازه فیلمبرداری داده نمی شود و کار ما را متوقف می کنند. برای این مسئله نیز باید چاره اندیشی هایی شود. با حفظ اتحاد ملی و انسجام اسلامی فیلم سازیم.

شفیع آقا محمدیان در ادامه صحبت های رهبر قنبری گفت: بسیاری از فیلمسازان برای ما از خیابان فیلم آوردند که ما استقبال کردیم و حتی تعدادی از این فیلم ها را هم خریدیم. ما نمی توانیم جزئیات و همه نگاه ها را درباره یک موضوع بیان کنیم همه فیلمسازان با نگاه  حفظ اتحاد ملی و انسجام اسلامی می توانند فیلم بسازند و ما از آن ها استقبال خواهیم کرد. چیزی باید به آن توجه شود، مستندسازی و چگونگی نوآوری در مستندسازی است.

مرتضی ندایی تهیه‌کننده، در بخشی دیگر ازاین جلسه عنوان کرد: اگر محور اصلی کار را روی مستندسازی بگذاریم، نگاه ما با موضوعات دیگر متفاوت می‌شود. برای من تهیه‌کننده بحث بودجه اهمیت زیادی دارد. چانه زدن روی مسائل بودجه‌ای به نظر من اهمیت ندارد، چیزی که در اینجا باید به آن توجه شود، مستندسازی و چگونگی نوآوری در مستندسازی است. مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، یک مرکز نیمه حرفه‌ای نیست بلکه می‌خواهد به صورت حرفه‌ای کار کند. یکی از کارهایی که باید انجام دهد، نه تعیین موضوع بلکه اهمیت دادن به مستند است.

ندایی افزود: ما خواهان این هستیم که در شوراهای مرکزی، صنوف ما، به خصوص در برگزاری جشنواره سینما حقیقت شرکت کنند. این امر قطعا در کیفیت کارها تاثیر می‌گذارد و با این کار به سمت استانداردسازی پیش می‌رویم. برای کسانی که تحقیقات و پژوهش خوبی دارند باید امتیاز ویژه‌ای قائل شد.

محسن خانجهانی مستند ساز جوان سینمای ایران در ادامه بیان کرد: ابتدا از شما می خواهم که با وجود راه اندازی جشنواره های متعدد، جشنواره سینما حقیقت گم و کمرنگ نشود. به علاوه ما به عنوان مستندسازان از شما می خواهیم که به ساخت مستندهای بلند نیز توجه بیشتری شود.

وی در ادامه با بیان این که قطعا بسیاری از مستندهای ما را تلویزیون پخش نمی‌کند، افزود: در حال حاضر درباره بانک‌داری اسلامی مستند می‌سازم. موضوعی که اصلا در ایران وجود ندارد. الان به من دیکته شده فیلمی که می‌خواهم بسازم، چه فیلمی است. من معتقدم نباید ضربه بزنیم ولی باید یک سری حرف‌ها هم زده شود. وقتی می‌گویید فیلم سیاسی می‌خواهیم ، باید دست مستندساز را هم باز بگذارید همچنین برای کسانی که تحقیقات و پژوهش خوبی دارند باید امتیاز ویژه‌ای قائل شد.

خانجهانی افزود:مشکلی که در مرکز وجود دارد این است که کارها در دقیقه 90 انجام می‌شود. پیشنهاد من این است که اگر می‌خواهید برای همایش عاشورا، جشنواره خلیج فارس و ... فیلم بسازید، از همین الان شروع کنید.از طرفی  کم بودن بودجه از معضلات اساسی مستندسازان است.

حسن نقاشی کارگردان مستندهایی چون "وایو" و "زروان" نیز گفت: بودجه ای که به ساخت یک مستند اختصاص داده می شود بسیار کم است و اصلا هزینه ها، تورم و ... در آن در نظر گرفته نمی شود. فراموش نکنید که افرادی مانند ما از رهگذر ساخت مستند زندگی شان را تامین می کنند. به علاوه اکثر دوستان ما این گله را دارند که از ما برای ساخت مستند در مرکز گسترش، برآورد بودجه می‌خواهند. وقتی که برآورد را به منشی می‌دهیم، می‌گویند با چهار، پنج میلیون تومان می‌توانی فیلمت را بسازی. انگار اصلا برآورد خوانده نمی‌شود. باید به سمت فرم استاندارد برویم.

مرتضی رزاق‌کریمی رئیس انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند در نخستین سلسله نشست‌های تخصصی سینمای مستند، گفت: ما هنوز نتوانستیم از مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تعریف شفافی داشته باشیم البته این عدم شفافیت  وظایف در اکثر مراکز فرهنگی وجود دارد. فکر می‌کنم اولین قدمی که این مرکز باید بردارد این است که تعریف شفافی از وظایف و عملکرد مراکز ارائه کند. باید تفاوت مرکز با شبکه‌های تلویزیونی و بخش خصوصی مشخص شود.

رزاق‌کریمی با بیان این موضوع که فکر می‌کردم در دفترچه سینمایی، قسمتی با عنوان مستند هم ضمیمه باشد، اظهار داشت: اصلاح الگوی تولید در مرکز اهمیت زیادی دارد و باید به سمت فرم استاندارد برویم. مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با انجمن سینمای جوان خیلی متفاوت است و باید به سمت تولید آثار با کیفیت برود.

وی با بیان این که باید ببینیم مرکز برای تشویق بخش خصوصی چه به برنامه‌ای دارد، اظهار داشت: سال‌های گذشته هم بحث مشارکت صنوف مطرح می‌شد و جلساتی از این دست برگزار می‌شد ولی هیچ‌گاه این‌ها ضابطه‌مند نمی‌شد. اگر این موضوعات ضابطه‌مند شود می‌تواند جهت‌دار شود. باید فرهنگ نوشتن در ما تقویت شود. برای تولید یک پروژه باید یک بار از ایده کار تا بحث نمایش روی کاغذ نوشته و بررسی شود.

رئیس انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند افزود: باید ببینیم مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به نمایندگی از دولت می‌خواهد با بخش خصوصی رقابت کند و یا اینکه می‌خواهد از این بخش حمایت کند. سینمای مستند ما خیلی از سینمای داستانی جلوتر است و بسیاری از همکاران ما در کشورهای دیگر ورک‌شاپ برگزار می‌کنند.

وی با بیان این که فقط بحث تخصیص بودجه مطرح نیست و باید زیرساخت‌ها درست شود، عنوان کرد: هدف مرکز این نیست که به یکی از ادارات تامین برنامه تلویزیونی تبدیل شود. یکی از کارهای مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برداشتن موانع برای ارتباط با مخاطب است. فکر می‌کنم مرکزگسترش تنها جایی است که می‌تواند برای مخاطب‌سازی یک برنامه طولانی داشته باشد.

روبرت صافاریان هم در صحبت های‌ کوتاه خود، گفت: سیاست‌های مرکز گسترش خیلی کلی است و با این برنامه می‌توان هم خیلی باز و هم خیلی بسته فعالیت کرد .پیشنهاد ‌می‌دهم این سیاست به صورت دقیق‌تر تدوین شود.

 

شفیع آقا محمدیان در پایان ضمن تاکید دوباره بر ایجاد صمیمیت و رابطه و تعامل میان مرکز و مستند سازان از ایشان خواستار همکاری بیش از بیش برای یافتن نگاه درست در عرصه تولید هنر شد.