فضای نقد علمی در جامعه باید گسترش یابد

به گزارش خبرنگار مهردر قم، حجت الاسلام رضا برنجکار بعد از ظهر چهارشنبه در جلسه نقد کتاب فرق شیعه در انجمن علمی حوزه علمیه با اشاره به فواید نقد و نقادی در مسائل علمی خاطر نشان کرد: نقد یک اثر به معنی ضعف آن اثر نیست بلکه برعکس به معنی قوت آن است، در واقع نشان دهنده این امر است که آنقدر مهم بوده که دیگران آن را خوانده، در مورد آن فکر کرده و به نقد آن پرداخته‌اند.

برنجکار اظهار داشت: در برخی کشورها وقتی یک نویسنده می‌بیند کسی کتاب او را نقد نمی‌کند حتی به یک عده پول می‌دهد تا این کار را انجام دهند اما در کشور ما بر عکس این مطلب وجود دارد و این اصلا خوب نیست.

وی بیان کرد: متأسفانه امروز اشتباهی رایج در همه جا تکرار می‌شود و آن این است که بدون توجه به معانی الفاظ آن رابه دیگران اطلاق می‌کند.

وی ادامه داد: در کتاب فرق شیعه گفته شده است که شیخ صدوق اخباری و اهل حدیث است چرا که بحارالانوار را نوشته و به مسائل حدیثی احتمام داشته است.

برنجکار گفت: همین کتاب التوحید شیخ نشان دهنده مشرب عقلانی اوست و در همین کتاب مطالبی هست که اگر با نظارت شیخ مفید مطابقت داده شود معلوم می‌شود شیخ صدوق از او عقل‌گراتر است.

وی تصریح کرد: اخباری به کسی می‌گویند که کتب اربعه را حجت می‌داند،‏ حجیت قرآن را نمی‌پذیرد و در واقع به اجتهاد هیچ اعتقادی ندارد و کجا شیخ صدوق‏، کلینی و مجلسی این طور بوده‌اند.

برنجکار با بیان این که تفاوت شیخ صدوق و شیخ مفید تنها در مصادیق و شدت تأکید بر مسائل مختلف است، ابراز داشت: حتی عده‌ای به شیخ صدوق این اشکال را وارد می‌کنند که تنها احادیثی را در کتاب‌هایش آورده که با عقل سازگار هستند.

این استاد دانشگاه در نقد کتاب فرق شیعه  ابراز داشت: در خصوص متکلمین عصر ظهور و قرن دوم تنها به هشام ابن حکم اشاره شده است و از افراد بسیار بزرگ دیگر و به ویژه خاندان نوبختی که سهم ارزنده‌ای در علم کلام داشته‌اند غفلت شده است.

وی ادامه داد:در بخش عقاید نیز می‌بایست به مسئله بداء و رجعت بیشتر پرداخته می‌شد و اختلافات فرق مختلف در باب توحید با رویکردی انطباقی مورد برسی قرار می‌گرفت.

برنجکار در خصوص نحوه دسته‌بندی مطالب نیز گفت: درحالی که فرقه‌های انحرافی مانند اهل حق و علویون را در آخر کتاب آورده‌ شده است، غالیان را در میان کتاب معرفی کرده‌اید.

وی افزود: شیعه اثنی عشری مربوط به دوران پیامبر است و در واقع شیعه اصلی همین فرقه است و مابقی حاشیه‌اند پس در پرداخت نیز باید همین مسیر طی می‌شد اما ابتدا کیسانیه و بعد اثنی عشری آمده است.

برنجکار با اشاره به هدف آموزشی تدوین کتاب گفت: با توجه به این که کتاب آموزشی است باید در ابتدای هر فصل چکیده آن نیز ذکر شود و در آخر فصل سوالاتی مطرح شود اما در اینجا چکیده وجود ندارد و سئوالات بیشتر پژوهش گونه هستند و ادبیات آمرانه دارند.

وی با تشکر از عوامل تألیف کتاب گفت: با همه این مسائل کتاب، اثر بسیار ارزنده ایست و حقیقتا جای آن در بین کتب موجود در بازار خالی بود.

حجت الاسلام مهدی فرمانیان تدوین کننده این اثر که به همت جمعی از نویسندگان تهیه شده است اظهار داشت: بنده بر خلاف شما معتقدم شیخ صدوق اخباری است زیرا بین عقل و حدیث حدیث را بر می‌گزیند.

وی ادامه داد: خلاصه و چکیده نیز برای کتاب فایده ندارد چرا که دانش‌پژوهان را تنبل می‌کنند و حتی دیده شده که همین‌ها را می‌خوانند و اتفاقا در آزمون هم پذیرفته می‌شوند.