مبانی، اصول و روش تفسیری ملاصدرا

خبرگزاری مهر ، گروه دین و اندیشه: حکمت متعالیه ملاصدرا حاصل گردهم آمدن و درآمیزی مهمترین مکاتب و جریان‏های فکری اسلامی اعم از عرفان، حکمت، فلسفه و کلام است، هر چند باید توجه داشت که ملاصدرا در اندیشه تفسیری خود نیز چهار سنت تفسیری عرفانی، شیعی، کلامی و فلسفی را حفظ کرده است.

تفاسیر وی هم از منظر تاریخ تفسیر قرآن و هم از چشم‏انداز فلسفه اسلامی اهمیت بسیاری دارند و از دیدگاه اعتقادی و کلامی شامل عمیقترین مباحث مطرح در این حوزه محسوب می‏شوند. تا آنجا که حتی می‏توان گفت به لحاظ روش‏شناسی، تفسیر ملاصدرا از جامعترین تفاسیری است که تاکنون در تفسیر برخی از آیات و سوره‏های قرآن نوشته شده است.   

مجید فلاح‏پور، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین، در کتاب "مبانی، اصول و روش تفسیری ملاصدرا" کوشیده است که در دو بخش اصلی "مبانی و اصول تفسیر قرآن در نگاه ملاصدرا" و "روش تفسیر قرآن کریم از دیدگاه ملاصدرا"، به شناخت و معرفی بیشتر تفسیر و اندیشه‏های تفسیری ملاصدرا نائل شود.

بخش نخست این کتاب شامل هشت فصل است که در فصل اول درباره معنا و مفهوم مبانی تفسیر قرآن تحقیق شده و سپس به طور خلاصه و تیتروار به مبانی و اصول تفسیر قرآن از دیدگاه ملاصدرا پرداخته شده است. در فصل دوم یکی از مهمترین مبانی تفسیر قرآن یعنی ظاهر و باطن قرآن، ابتدا از دیدگاه دانشمندان مختلف مورد بحث قرار گرفته و سپس دیدگاه ملاصدرا بررسی شده است.

فصل سوم درباره یکی دیگر از مبانی تفسیر قرآن یعنی تفسیر و تأویل قرآن است و فصل چهارم به موضوع سیر تاریخی معنای تفسیر به رأی از طبری تا امام خمینی و نیز دیدگاه ویژه ملاصدرا درباره تفسیر به رأی و تمایز آن از فهم قرآن اختصاص دارد. 

در فصل پنجم پیرامون شرایط فهم باطن قرآن در نگاه ملاصدرا و مقایسه اجمالی آن با دیدگاه ابوحامد غزالی و امام خمینی و در فصل ششم درباره وحی و الهام در نگاه قرآن و دانشمندان مختلف و در ادامه دیدگاه ملاصدرا در این باره بحث شده است.

فصل هفتم نیز علاوه بر بررسی زبان رمز و اشاره در نگاه دانشمندان و سپس ملاصدرا، نمونه حروف مقطعه را مدنظر خود قرار داده و در نهایت فصل هشتم و آخر از بخش نخست این کتاب به تفصیل متشابهات قرآن کریم از دیدگاه ملاصدرا را مورد بحث قرار داده است.

در بخش دوم این کتاب، مؤلف به روش تفسیر قرآن از دیدگاه ملاصدرا پرداخته که در چهار فصل تدوین شده است. فصل اول به معنای دقیق روش تفسیری و تمایز آن از گرایش تفسیری و تنوع روشها و گرایشهای تفسیری و رویکرد ملاصدرا در این باره اختصاص دارد.

موضوع فصل دوم آثار تفسیری ملاصدرا و موضوع فصل سوم منابع آموزه‏ها و اندیشه‏های تفسیری وی است. در نهایت در فصل چهارم و پایانی، روش‏شناسی تفسیر قرآن از دیدگاه ملاصدرا و ابعاد گوناگون آن مورد بررسی قرار گرفته است.