خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه: غلامحسین ابراهیمی دینانی، متولد پنجم دیماه 1313 در روستای دینان در حومه شهر اصفهان است که پس از تحصیل در حوزه علمیه اصفهان و قم از محضر علامه طباطبایی بهرههای بسیار برده است. وی پس از وفات آیتاللـه بروجردی که رئیس حوزه علمیه قم بود، این شهر را ترک میکند و در آزمون کنکور شرکت کرده و به دانشگاه تهران وارد میشود.
دینانی تا اخذ درجه دکتری در رشته فلسفه به تحصیلات خود در همان دانشگاه ادامه میدهد اما پس از آن به دانشگاه فردوسی مشهد میرود و در آنجا به تدریس فلسفه اسلامی مشغول میشود. دینانی در سال 1362 به دانشگاه تهران منتقل شده و در نهایت از همان جا نیز بازنشسته میشود. هرچند وی در حال حاضر مدیر گروه فلسفه اسلامی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران است و در همین مؤسسه دوشنبه ها کلاسی دارد که با استقبال بسیاری نیز مواجه شده است.
"فلسفه و ساحت سخن" آخرین اثر این فیلسوف معاصر ایرانی است که به رابطه میان فلسفه و سخن میپردازد و میکوشد تا نشان دهد نقش سخن در عالم اندیشه تا چه اندازه مهم و بنیادی است.
دینانی در مقدمه کتاب تأکید میکند که فهم فلسفی یا فکر علمی همیشه و هر جا در زبان اتفاق میافتد و به همین اعتبار، زبان ظهور اندیشه است و سخن مظهر فکر و خرد به شمار میرود.
وی با اشاره به اینکه مرزهای جهان انسان همان مرزهای زبان اوست این نکته را نیز مورد توجه قرار میدهد که زبان اجتماعیترین پدیدار عالم است و انسان به حکم داشتن زبان بالذات یک موجود اجتماعی به شمار میرود. اما باید توجه داشت که آنجا که زبان هست انسان و جهان نیز حضور دارند و به واسطه زبان، انسان در جایگاهی قرار میگیرد که که نه تنها به آنچه هست و آنچه بوده است آگاهی پیدا میکند بلکه نسبت به آنچه اکنون نیست نیز آگاه میشود.
به باور دینانی پرسش هستی با زبان هستی بیان میشود زیرا زبان هستی از هستی جدا نیست و چنانکه یادآور شدیم زبان در هر یک از ساحتهای هستی با همان ساحت قرین شناخته میشود. دینانی این ساحت را ساحت سخن هستی مینامد که فیلسوف میکوشد در آن قدم بگذارد و به پرسش هستی گوش فرا دهد.
به گفته دینانی کسی که در ساحت سخن هستی گام بر میدارد به پرسش هستی گوش فرا میدهد که رو به رو شدن با آن راه رسیدن به پاسخ را هموار میکند، راهی که بیپایان است و بنابراین ساحت سخن بیش از آنچه تصور میشود گسترده خواهد بود.
این استاد فلسفه در کتاب "فلسفه و ساحت سخن" به موضوعاتی چون"منطق و گفتار"، "مقولات دهگانه و کلیات پنجگانه"، "زبان زیرساخت و اصول بنیادین سخن"، "کتاب الحروف فارابی یک دفتر فلسفی است یا یک نوشته نحوی؟"، "نقش عقل و خردگرایی در پیدایش علم نحو"، "نخستین مسئله نحوی و نقش آن در پیدایش فکر فلسفی"، "آیا مصدر اصل کلام است؟"، "نخستین مسئله مورد اختلاف میان دو مکتب مهم نحوی"، "واضعان الفاظ - واضعان شرایع"، "معضل بزرگی به نام موضوع له" و "زبان چیزی فراتر از صرف و نحو و مجموعه واژگان است" پرداخته است.
"زبان و زمان"، "نسبت علم با معلوم خود همانند نسبت وجود با ماهیت است"، "ممکن از ان جهت که ممکن است به حسب سرشت خود مجهول است"، "دو واژه علم و معرفت و تفاوت آنها با یکدیگر" و "اگر سخن نبود جهان هرگز آشکار نمی‌گشت" از دیگر مباحث طرح شده در این کتاب است.
از دیگر آثار دینانی میتوان به "قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی" (سه مجلد)، "شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی"، "منطق و معرفت در نظر غزالی"، "معاد از دیدگاه حکیم مدرس زنوزی"، "اسماء و هیهات حق تبارک و تعالی"، "وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی"، "نیایش فیلسوف" (مجموعه مقالات)، "ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام" (سه جلد) و "دفتر عقل و آیت عشق" (سه جلد) اشاره کرد.
نظر شما