اطلاعاتی درباره موقعیت چاه زمزم و سیر تاریخی آن

این چاه در 21 متری مسجد الحرام است که دارای 30 متر عمق بوده و در زمان ملک خالد 12 متر آن را سنگ بند کردند.

طبق روایات این چشمه را حضرت جبرئیل زمانی پدید آورد که تشنگى بر حضرت اسماعیل و هاجر(که توسط حضرت ابراهیم از سرزمین فلسطین کنعان به صحراى خشک و بى آب عربستان کوچانده شدند) غلبه کرد. برخى روایات جوشش آب زمزم را به سودن پاشنه پاى حضرت اسماعیل (تشنه و بى قرار) به زمین نسبت داده اند.

پیدایش چاه زمزم در مکه سبب شد قبایلى در آن ساکن شده و بعدها قبیله جُرهُم حرمت حرم و خانه کعبه را رعایت نکردند چون متوجه شدند ولایت و ریاست کعبه از دستشان خارج مى شود، چاه زمزم را پر کردند تا اینکه چند سال قبل از ولادت حضرت رسول اکرم(ص) این چاه به دست حضرت عبدالمطلب حفر شد .

و بعدها حوض هایى پیرامون زمزم به طور مجزا ساخته و براى آشامیدن و وضو از آن استفاده مى شد، حوضى در سمت رکن حجرالاسود براى آشامیدن و حوضى در مقابل صفا براى وضو .

چاه زمزم زمانی کم آب شد به طورى که گاهى مى خشکید، از جمله در عهد هارون و امین عباسى که درپی آن حفاری بعمل آمد و در سال هاى 223 و 224 هجرى نیز بر عمق آن افزودند.

در سال 322 هجرى نیز باز بر عمق آن افزوده شد. در این سال آب آن قطع شد که پس از لایروبى قدرت آب‌دهى آن چندین برابر شد.

سال 822 هجرى چاه زمزم مرمت شد و توسعه یافت، در سال 1383 نیز ساختمان دو طبقه روى زمزم را تخریب کردند و به صورت زیرزمینى در آوردند.

در این تغییرات چاه زمزم به فاصله حدود 5 مترى از کف مسجدالحرام واقع شد و دهانه یک مترى آن وسعتى دو و نیم مترى یافت و عمق کم چاه نیز به 30 (یا 40) متر رسید.

براى رفتن بر سر چاه زمزم دو ردیف پله هاى عریض جداگانه (جهت مردان و زنان) تعبیه شده که به زیر صحن مسجد منتهى مى شود که محوطه اى نسبتاً وسیع است و در انتهاى سمت چپ محوطه مردانه چاه زمزم قرار دارد که درون اتاقکى شیشه اى با نرده هاى آهنى محصور شده است .

روى چاه موتور پمپ برقى نصب شده که آب چاه را به درون مخازن زیرزمینى شبستان هدایت مى کند و از آن جا توسط لوله هاى شیردارى که در اطراف کشیده شده در درون محوطه و دیگر نقاط حرم در اختیار زائران قرار می گیرد.

زمزم را در لغت آب گوارا و شیرینی که اندکی شور باشد گویند. چاه زمزم به نام هایی چون اسماعیل، حفیره، شفاء، عافیه و میمونه نیز شناخته می شود.

اهمیت چاه

وجود این چاه و اهمیت آن برای مردم مکه سبب شد در قریش منصب سقایت به وجود آید و در صدر اسلام در دست عباس عموی پیامبر اسلام(ص) بود.

چاه زمزم را لوله کشی کرده و به بیرون مسجدالحرام به طرف جنوب در سال 1415 هجری قمری انتقال دادند .

همچنین سه موتور پمپ آب چاه را به به منطقه کوی پمپاژ می کند و در آنجا در منبع بزرگی ذخیره می شود و بعد از تصفیه به مسجدالحرام برگردانده می شود. در حال حاضر در هر ثانیه 11 لیتر آب بهره برداری می شود.

هر روزه تانکرهای آب زمزم جهت استفاده زائران حرم نبوی نیز به مدینه منتقل می شوند البته به مسجدهای مکه مکرمه نیز آب زمزم اختصاص یافته و با تانکرهای کوچک به صورت روزانه تقسیم می شوند.

آب چاه زمزم در ابتدا از طریق ریسمان و سطل بالا کشیده می شد، اما امروز این چاه در یک اتاق زیرزمینی قرار گرفته و از پشت صفحات شیشه ای قابل رؤیت است اما زائران اجازه ورود به آن را ندارد. پمپهای الکترونیکی آب را از چاه خارج می کند و از منبع هایی اطراف الحرام آن را در دسترس زائران قرار می دهند.