اكستازي ؛ جادوي مرگ در قرن كنوني

 24 ساعت بعد از هياهويي اين خانه خبري نيست. همه چيز به هم ريخته است اما كسي ناي بلند شدن ندارد. هر كس گوشه اي خزيده و زانوي غم به بغل گرفته. ديگر رقص نور و موسيقي هم آن ها را به هيجان نمي آورد. انگار همه مرده اند. بوي مرگ فضاي خانه را گرفته. آدم هاي اين جا حتي به اندازه يك آدم پير و فرسوده هم توان حركتي ندارند. ديگر از آن همه فريادهاي شاد خبري نيست. حالا حتي بعضي از آن ها گريه مي كنند. خيلي ها ناي گريه كردن هم ندارند.

ساعت هاي قبل آن ها سرشار از يك انرژي كاذب دنيا را در دستان خود مي ديدند و احساس مي كردند توان انجام هر كاري را دارند، اما حالا نه تنها ديگر دنيايي در دستانشان نيست كه حتي توان از جا برخاستن هم ندارند.

اكستازي را بايد جادوي مرگ در قرن حاضر خواند ، تاثير اين قرص نيروزا آنقدر ها با قي نمي ماند و وقتي به پايان برسد ديگر از شور و هيجان خبري نيست. آنچه باقي مي ماند افسردگي و احساس بيهودگي است. احساسي كه ممكن است ترا تا حد مرگ به جنون بكشاند.

***

باور نمي كنم خنديدن برايت آنقدر مشكل شده كه براي انجامش مجبوري دست به دامان يك محرك خارجي شوي. محركي كه تو را شاد نمي كند. تو را به دست جنون مي سپارد تا هر چه مي خواهي بر سر خودت بياوري. راستي بهانه هايت براي خنديدن تا به اين حد ته كشيده كه فكر مي كني اكستازي دوست خوبي است وبهانه بهتري براي خنديدن، براي شاد بودن و براي اين كه در وجودت احساس كني پر از انرژي هستي؟!

مواد مخدر و اعتياد واژه هاي آشنايي است كه تمام جوامع بشري به نوعي با آن دست به گريبانند. اما با شيوع بيماري هايي چون ايدز ، هپاتيت و ... اعتياد شكل ديگري به خود گرفته است. در حال حاضر يك فرد كه مواد مخدر مصرف مي كند فقط معتاد نيست بلكه مي تواند ناقل بيماري هاي بسيار خطرناك هم باشد. اين در حالي است كه همه جوامع بشري سالهاست در راه مبارزه با مواد مخدر گام برداشته اند و هزينه هاي گزافي هم پرداخت كرده اند. در كشور ما هم اين هزينه ها چندان كم نبوده است. جداي از هزينه هاي مادي كه براي مبارزه با اين مواد به جامعه تحميل شده است، صدها شهيد نيز براي رسيدن به جامعه اي عاري از مواد مخدر داشته ايم. اما آيا با تمام اين اوصاف در اين راه موفق بوده ايم.

اين سوالي است كه مي توان به آن دو پاسخ داد: يكي اين كه اگر بخواهيم به آمارهاي رسمي در اين رابطه دلخوش كنيم بايد بگوييم ثابت نگه داشتن نرخ رشد افراد معتاد يك موفقيت بزرگ است، اما آمارهاي غير رسمي نمي گذارد كه ما خوشبينانه به اين قضيه نگاه كنيم. رشد روز افزون استفاده از مواد مخدر صنعتي در جامعه واقعيت تلخ ديگري را به ما نشان مي دهد و آن افزايش تعداد افرادي است كه به مصرف اين گونه مواد روي آورده اند.

استفاده  از مواد مخدر صنعتي و يا همان قرص هاي روان گردان بيشتر در بين جوانان شيوع پيدا كرده است و اين در حالي است كه در كشور ما همچنان مواد مخدر را ترياك و هرويين مي دانند و كساني كه از اين مواد استفاده مي كنند مجرم اند. متاسفانه در قانون مبارزه با مواد مخدر هيچ ماده  قانوني  در رابطه  با مواد مخدر صنعتي وجود ندارد.                

 شكل خوشبينانه قضيه اين است كه هنوز استفاده از قرص هاي روان گردان در بين جوانان ما شيوع پيدا نكرده است. اما آيا اين امر واقعيت دارد؟

گشت و گذاري چند ساعته در پاتوق هاي مختلف و پارك هاي شهر به خوبي جواب اين سوال را مي دهد. حالا ما فقط با اكس رو به رو نيستيم. بلكه قرص هاي روان گردان با اسم هاي جديد و قدرت تاثير گذاري بالا تر وارد بازار شده است. اين مواد مداوما به روز مي شوند و ما هنوز در قانون مبارزه با مواد مخدر هيچ ماده قانوني براي رويا رويي با توزيع كنندگان و مصرف كنندگان آن نداريم. 

اكستازي چيست ؟

  پايه شيميايي اكستازي شبيه مسكالين و speed است. به اعتقاد بسياري از متخصصان اكستازي مانند LSD جزو اصلي گروه مواد مخدر توهم زا و سرخوشي آور به شمار مي رود. در ساخت اكستازي موادي همچون استون، نيترواتان، كلورفورم و يا حتي فورماميد به عنوان مواد پايه به كار مي روند. موادي كه همگي در صنعت شيميايي و دارو سازي  كاربرد داشته و مي توان به طور كاملا قانوني آن ها را تهيه و بعضي از اين مواد را بدون هيچ منعي استفاده كرد. عموما ساخت اين مواد در آزمايشگاه هاي زيرزميني صورت مي گيرد. اما در مورد اكستازي قضيه فرق مي كند. اين ماده نه تنها در لابراتوارهاي كوچك زيرزميني توليد مي شود، بلكه در كارخانجات بزرگ هم هست. در سال 1989 فقط در مرز آلمان و هلند 3/1 ميليون عدد قرص اكستازي مصرف شده است.  اكستازي از طريق دهان و به صورت قرص همراه با آب مصرف مي شود. در سطح خارجي اين قرص ها اغلب اشكال و حروفي دارند كه به همراه  رنگ و تركيبات رنگي ، شدت و مدت زمان تاثير و نوع ماده موثر آن را براي مصرف كننده مشخص مي كند هر چند درستي اين كدها قابل اطمينان نيست.    

درباره عوارض سوء مصرف اكستازي هنوز اطلاعات قابل اطميناني به دست نيامده و به دليل اختلاف نظرهاي فراواني كه در مورد عوارض منفي مصرف اكستازي بر سلامت انسان وجود دارد  ،دستيابي به اطلاعات جامع علمي و آزمايشگاهي درباره عوارض و آسيب هاي ناشي از مصرف اين مواد مشكل شده است. به اين علت عوارض ناشي از سوء مصرف تنها بر پايه تجربه هاي مصرف كنندگان و گزارش هاي مددكاراني كه به طور دايم با اين افراد سر و كار دارند ارزيابي مي شوند.

علايم مصرف اكستازي

البته علايم آني مصرف اكستازي با فاكتورهاي مختلفي مانند ميزان دفعات مصرف ، ميزان خلوص ماده موثر، وضعيت روحي و جسماني، انگيزه و موقعيت مكاني مصرف كننده ارتباط متستقيم دارد.

در واقع اكستازي همانند بسياري از مواد مخدر ديگر فقط احساس اوليه مصرف كننده را تشديد مي كند. اين مواد تغيير ايجاد نمي كنند، مثلا احساس سرخوردگي، اندوه، تبديل به شادي و سرخوشي نمي شود. شايد به همين دليل اطلاق مواد روان گردان به انواع محصولات اكستازي چندان درست به نظر نيايد.

همچنين براي بسياري از افراد اكستازي محرك هيجان آور و در عين حال آرامش بخش است و علاوه بر آن تاثيرات توهمي ، تحريك فانتزي را نيز به دنبال دارد. اما مصرف كنندگان پيش از آن كه عوارض رواني مواد را احساس كنند ابتدا عوارض جسماني مصرف مواد را تجربه مي كنند.

در افرادي كه براي اولين بار اكستازي مصرف مي كنند، حدود 30 دقيقه پس از مصرف معمولا افزايش ضربان قلب ، تعريق شديد، انقباض عضلاني ، عدم احساس درد بروز مي كند. اما افرادي كه به دفعات اين مواد را مصرف مي كنند احساس سوزن سوزن شدن بدن ، بي قراري ، نا آرامي و اضطراب را توصيف مي كنند.

براي تشخيص عوارض ناشي از مصرف انواع مختلف مواد، همواره بايد علامت ها و عوارض مصرف با مشاهدات به دست آمده آزمايشگاه هاي دارو سازي و آزمايش هاي كلينيكي و نتايج بررسي  و آزمايش قرص ها مقايسه شوند، تا در حد ممكن بتوان دريافت چه ماده موثري مصرف شده است.

 افزايش دماي بدن ،  فشار خون و همچنين افزايش فزاينده توان بدني از آثار آني جسماني مصرف مواد هستند. از عوارض ناخواسته اي كه نيز ممكن است بروز كند  مي توان به تهوع، خشكي دهان ، انقباض عضلات فك و همچنين عدم تعادل اشاره كرد. علاوه بر اين مصرف اكستازي همراه با فعاليت شديد بدني ممكن است عوارض جسماني - رواني مانند كم آبي شديد، استفراغ ، ترس  و واهمه شديد را در پي داشته باشد. اين عوارض معمولا پس از حركت هاي شديد و طولاني در محل گرم و پر جمعيت به ويژه محفل هاي شبانه و پارتي ها بروز مي كند كه در موارد  نادر منجر به سكته قلبي و يا مغزي نيز شده است. مصرف كنندگان گاه تا حد مرگ مي رقصند تا جاي كه آب بدنشان به شدت كاهش يافته و به دليل مصرف مواد، سيستم گيرنده هاي درد در بدنشان مختل شده و شخص مشكلات ناشي از كم آبي شديد را احساس نمي كند.

تاثيرات رواني

از نظر رواني مصرف اكستازي در بسياري از افراد اعتماد به نفس را افزايش داده و شخص راحت تر با ديگران ارتباط برقرار مي كند، به طوريكه معاشرتي شدن، بي پروايي در رفتار و گفتار، احساس محبوب بودن و مورد توجه قرار گرفتن، احساس قدرت و نيروي فوق العاده داشتن ، بروز رفتارهاي هيجاني و تشديد اميال جنسي از آثار مصرف اكستازي گزارش شده است.

بزرگترين مشكل مصرف كنندگان اكستازي پايان سرخوشي اوليه است. زيرا با از بين رفتن تاثير دارو و نشئگي حاصل از سوء مصرف يا به اصطلاح "اكستازي فيلم"، افسردگي شديد و عميق بروز مي كند. افسردگي همراه با عوارض ديگر مانند بي قراري، اضطراب، خستگي و كوفتگي عضلات، همچنين بي انگيزگي و بي تفاوتي شديد در زندگي روز مره فرد را تحت تاثير قرار  مي دهد. در كنار اين موارد ميل مفرط و شديد به مصرف مجدد مواد نيز در فرد به وجود مي آيد كه مي تواند اولين قدم و همچنين قدم تعيين كننده در راه وابستگي رواني به مواد مخدر باشد.

عوارض دراز مدت

هنوز در مورد عوارض دراز مدت سوء مصرف اكستازي اطلاع دقيقي در دست نيست . اما در اين نكته كه سوء مصرف اكستازي با خلوص بالا و به دفعات، كارايي و عملكرد سيستم عصبي مغز را به شدت دچار آسيب مي كند شكي وجود ندارد.  بيش از همه حافظه كوتاه مدت مغز دچار اختلال مي شود. بعضي مصرف كنندگان مي گويند كه در حالت نشئگي حافظه كوتاه مدتشان را به كلي از دست داده اند اما در بعضي موارد حافظه دراز مدتشان فعال شده است. اكستازي مانند ديگر مواد مخدر سيستم ايمني بدن را به شدت تضعيف مي كند و آسيب پذيري بدن را در برابر بيماري هاي عفوني و ويروسي به شدت افزاش مي دهد. علاوه بر آن ارگان هايي كه كار دفع مواد سمي  زايد بدن مثل كليه و كبد را بر عهده دارند دچار صدمات جبران ناپذير مي شوند.

افرادي كه مصرف را تازه شروع كرده اند زندگي روز مره شان هنوز تحت تاثير مصرف قرار ندارد، اما پس ازحدود شش ماه مصرف مداوم،  اشتياق مفرط و غير قابل كنترل به مصرف دايمي در آنها به وجود مي آيد. ضمن اين كه اشتياق به مصرف اين مواد فرد را به سمت استعمال و مصرف مواد مخدر ديگر مانند حشيش، كوكايين و حتي بعضي داروهاي پزشكي روان گردان سوق مي دهد.

مسئولان چه مي گويند؟ 

دبير كل ستاد مبارزه با مواد مخدر در رابطه با قرص هاي توهم زا و مواد مخدر صنعتي مي گويد: در مورد افرادي كه قرص هاي توهم زا مصرف مي كنند هنوز آمار دقيقي نداريم.

علي هاشمي مي افزايد؟ در حال حاضر طبق آمار غير رسمي اعلام شده تعداد افرادي كه از قرص هاي روان گردان استفاده مي كنند بين 45 تا 50 هزار نفر عنوان شده است.

وي مي گويد: متاسفانه در قانون مبارزه با مواد مخدر هيچ ماده  قانوني براي مبارزه به افرادي كه قاچاق مواد مخدر صنعتي را بر عهده دارند مشخص نشده است.

علي هاشمي تصريح مي كند: تمام سعي و تلاش ما بر اين است كه در قانون جديد مبارزه با اين مواد را بيش از پيش جدي بگيريم و مثل بقيه مواد مخدر با آن برخورد كنيم.

وي مي افزايد: متاسفانه طي سال هاي گذشته به فرد معتاد به چشم يك مجرم نگاه مي كردند و همين نگاه مجرمانه باعث شده تا برخوردها دراين زمينه برخوردهاي قهري باشد به همين دليل ما نتوانسته ايم آن طور كه بايد و شايد در امر مبارزه با مواد مخدر موفق باشيم.

علي هاشمي يكي از بهترين راه هاي جلوگيري از گرايش جوانان به استفاده از هر گونه مواد مخدري را پر كردن اوقات فراغت جوانان دانسته و مي گويد: بايد هر قدمي كه براي پر كردن اوقات فراغت جوانان برمي داريم هدفمند باشد. بايد جوانان را در مسايل سياسي و اجتماعي و زمينه هايي كه گرايش به آسيب هاي اجتماعي را كمتر مي كند فعال كنيم.

وي انفعال و سرخوردگي را از جمله دلايل گرايش جوانان به انواع مواد مخدر مي داند و مي افزايد: در حال حاضر جامعه ما با فقر نشاط رو به روست و هر چه قدر بتوانيم با حفظ اصول و كم كردن خط قرمز ها در عرصه هاي فرهنگي و هنري از جمله سينما، تاتر، موسيقي زمينه را براي فعاليت و استفاده جوانان فراهم كنيم مي توانيم آن ها را از روي آوردن به مواد مخدر بازداريم. 

قائم مقام دبير كل ستاد مبارزه با مواد مخدر نيز در اين باره مي گويد: براي جلوگيري از گرايش جوانان به مواد مخدر يك ارگان و يا نهاد نمي تواند به تنهايي موفق شود.

مجتبي جبل عاملي مي افزايد: همه بايد دست به دست هم بدهيم تا در درجه اول بتوانيم از گرايش افراد سالم به اين مواد جلوگيري كرده و سپس در صدد بهبود افراد معتاد برآييم.

وي تصريح مي كند: نبايد به معتاد به چشم يك مجرم نگاه كرد. نگاه مجرمانه طي اين سال ها موفقيتي را كسب نكرده است. بايد قبول كنيم و بپذيريم كه معتاد مجرم نيست، بيمار است. اين نگاه به فرد معتاد مي تواند ما را براي داشتن جامعه اي عاري از اعتياد ياري دهد.

جبل عاملي معتقد است : آنطور كه همه مي گويند مواد مخدر صنعتي در كشور ما آنچنان هم شيوع پيدا نكرده است و افرادي با اين تبليغات سوء مي خواهند جوانان را به سمت استفاده از اين مواد سوق دهند.

جبل عاملي در رابطه با فعاليت هاي ستاد مبارزه با مواد مخدر مي گويد: اين ستاد به تازگي سايتي را راه اندازي كرده است كه عموم مردم مي توانند با مراجعه به آن تمامي اطلاعاتي را كه در زمينه مواد مخدر گوناگون و راه هاي درمان و پيشگيري از آن مي خواهند به دست آورند.

حرف آخر 

مبارزه با مواد مخدر و اصلا بحث مواد مخدر، بحث تازه اي نيست. عادت كرده ايم آمارهاي ضد و نقيض را از ارگان ها و نهادهاي متولي مبارزه با مواد مخدر بشنويم. يكي مي گويد 2 ميليون نفر ، يكي مي گويد5/3 ميليون نفر، يكي مي گويد 6 ميليون نفر و آنچه ما در كوي و برزن مي بينيم آمار بيشتري را نشان مي دهد. به هر حال بايد منتظر باشيم و ببينيم قانون جديد مبارزه با مواد مخدر كي تصويب مي شود و به مرحله اجرا در مي آيد و جه تاثيري در مبارزه با اين مواد خانمانسوز دارد !