آسیای میانه؛ آرامش شکننده و مقاوم در برابر تغییر

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: آسیای میانه در سالی که گذشت شاهد تحولات عمده ای بود. از بروز ناآرامی ها در قرقیزستان تا سست شدن بنیادهای بنیانگذار انقلابهای رنگی از مسائل مهم این منطقه در سال 2010 بود.

به گزارش خبرگزاری مهر، منطقه آسیای میانه از گذشته های دیر و حتی در زمان شوروی از اهمیت ویژه ای در تحولات بین داشته و این منطقه حتی پس از فروپاشی شوروی نیز اهمیت خود را به عنوان یک مجموعه بازیگران مهم از دست نداد.

انتخابات در جمهوریهای مختلف در این منطقه، مسئله دموکراسی و حوزه های نفوذ روسیه و آمریکا، همکاری های منطقه ای از موارد مهم در سال گذشته در آسیای میانه بوده است.

افزایش همکاری ها با آمریکا در زمینه خلع سلاح، منع اشاعه تسلیحات هسته ای، و تهیه بانک سوخت از مواردی بودند که قزاقستان در روابط سال گذشته خود با آمریکا بر این موارد تاکید داشت.

در همین ارتباط روسای جمهوری آمریکا و قزاقستان در دیدار 23 فروردین سال گذشته با یکدیگر درباره افزایش همکاریهای دوجانبه خود در زمینه منع گسترش سلاح های هسته ای، ثبات در آسیای مرکزی و کنترل اوضاع در افغانستان گفتگو کردند و پس از آن بود که باراک اوباما و "نور سلطان نظربایف" اعلام کردند که آمریکا و قزاقستان همکاریهای دوجانبه خود را در زمینه منع گسترش سلاح های هسته ای و ثبات در آسیای مرکزی افزایش می دهند.

اوباما و نظربایف در این دیدار درباره روشهای افزایش همکاریهای راهبردی، کنترل اوضاع در افغانستان، برداشتن گامهای اساسی در زمینه گسترش نقش قزاقستان در حمایت از نیروهای آمریکایی در کشور جنگ زده و استقبال از یک توافقنامه جدید برای انتقال محموله های آمریکا به افغانستان از طریق فضای هوایی قزاقستان گفتگو کردند.

اوباما همچنین از پیشنهاد رئیس جمهوری قزاقستان برای تهیه بانک سوخت هسته ای آژانس بین المللی انرژی اتمی تشکر و حمایت خود را از تلاشهای قزاقستان برای عضویت شورای حکام در آژانس اعلام کرد.

سال گذشته همچنین قزاقستان تلاشهایی را برای ممنوعیت تمام آزمایشهای هسته ای انجام داد و وزیر امور خارجه این کشور طی سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد خوستار ممانعت از تمام ازمایش های هسته ای در جهان شد.

قرقیزستان

قرقیزستان از دیگر کشورهای پر تحول طی سال گذشته در آسیای میانه بوده است.

این کشور سال گذشته شاهد ناآرامی های زیادی بود. تحولات قرقیزستان آن چنان سریع رخ داد که برای بسیاری از کارشناسان نیز غیرمترقبه بود. دولت قرقیزستان تنها با دو روز تظاهرات مخالفان سقوط کرد، اعضای هیئت دولت ناگزیر به استعفا شدند و رئیس جمهور به ناچار پایتخت را ترک کرد و به دنبال این ماجرا دولت موقت به رهبری مخالفان، زمام امور را به دست گرفت.

سابقه اعتراضات داخلی قرقیزستان به انتخابات ریاست جمهوری این کشور در اوت گذشته باز می‌گردد. هنگامی که اعلام شد باقی‌اف در انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان با کسب ۷۶ درصد آرا پیروز شده است، معترضان به خیابان‌ها ریختند و تجمعات اعتراض‌آمیزی برگزار کردند. اما در آن زمان با سرکوب دولتی، دامنه اعتراضات کنترل شد تا آنکه مخالفان دولت قرقیزستان در تاریخ 17 مارس، با تعیین ضرب الاجل برای دولت قرقیزستان، خواستار پاسخگویی سریع دولت به مطالباتشان شدند. اما بی‌اعتنایی دولت باقی‌اف سبب شد در تاریخ ٧ آوریل، تجمعات و تظاهرات اعتراض آمیزی علیه دولت در مناطق مختلف این کشور برگزار شود و مخالفان با تصرف مواضع دولتی، موفق به کنترل شرایط کشور به نفع خود شوند. پس از آن، درگیری‌ها میان مخالفان و طرفداران دولت ادامه پیدا کرد تا اینکه سرانجام باقیاف با وساطتهای بین‌المللی مجبور به استعفا و ترک خاک قرقیزستان شد.

در پی این اقدام "رزا اوتانبایوا"، ریاست دولت انتقالی قرقیزستان را به دست گرفت و در 12 تیر امسال به عنوان رئیس جمهوری این کشور یوگند یاد کرد.

گرجستان

گرجستان، از دیگر کشورها و بازیگران مهم آسیای میانه است. این کشور بر خلاف سالهای گذشته دوره آرامی را سپری کرد. تمایل نداشتن ناتو به طرح فوری عضویت گرجستان در این سازمان، فروکش کردن جنگ لفظی بین این کشور و روسیه، سبب شد تا تحولات پیرامون این کشور نیز فروکش کند.

گرجستان سال گذشته بیشتر درگیر مسائل داخلی و به ویژه مشروعیت دولت و چالشهایی بود که از سوی گروههای مخالف و اوپوزیسیون بر سر راه دولت میخائیل ساکاشویلی وجود داشت.

آذربایجان و ارمنستان

علاوه بر برخی تنشها در جمهوری آذربایجان در سال گذشته به ویژه در رابطه با آمریکا؛ مسائل داخلی از موارد مهم در سیاست داخلی و خارجی این کشور بود که این مسئه در چارچوب روابط با ارمنستان قابل طرح و بررسی است.

تنش قره باغ کوهستانی بار دیگر در سال گذشته بر روابط آذربایجان با ارمنستان سایه افکنده بود و چندین بار در روابط دو کشور در مرزها، تنشهایی به وجود آمد و دو طرف همدیگر را با جنگ لفظی تهدید کردند.

آذربایجان و ارمنستان بر سر حاکمیت قره باغ علیا (کوهستانی) اختلاف دارند و طرفین بارها در این باره با هم درگیر شده اند، اما درعین حال در آخرین مناقشه طی جنگی که از 1991 تا 1994 پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بین دو کشور به وقوع پیوست، ارمنستان کنترل آن را به دست گرفت و در نتیجه باکو کنترل خود بر قره باغ و 7 منطقه متعلق به آن را از دست داد.

در حال حاضر قریب به 14 سال است که بین دو کشور آتش بس برقرار است، در حالی که "گروه مینسک" و دیگر طرفها در حال رایزنی برای حل مناقشه هستند، اما درعین حال آذربایجان همچنان قره باغ را جزئی از خاک خود می داند و ترکیه نیز به عنوان متحد این کشور از این ادعا حمایت کرده است.

گفتنی است که در جنگ میان دو کشور بر سر منطقه مورد مناقشه قره باغ طی سالهای نخستین دهه 1990 میلادی، دست کم 30 هزار نفر جان خود را از دست دادند.

دو کشور سال گذشته در این باره بار دیگر دچار تنشهایی شد و بارها آتش بس شکننده بین دو طرف نقض شد که در برخی موارد منجر به کشته شدن سربازان در دو سوی مرزها شد.

این تنشها به جایی رسید که پارلمان ارمنستان بار دیگر مسئله استقلال منطقه قره باغ را مطرح کرد.

----------------------------------------------

گزارش : حسین امیری

کد خبر 1213916